بنده‌ی ما را چرا آزرد دل ** کرد ما را پیش مهمانان خجل

بنده‌ی ما را چرا آزرد دل ** کرد ما را پیش مهمانان خجل 3555

شربتی که به ز خون اوست ریخت ** این زمان هم‌چون زنان از ما گریخت

لیک جان از دست من او کی برد ** گیر هم‌چون مرغ بالا بر پرد

تیر قهر خویش بر پرش زنم ** پر و بال مردریگش بر کنم

گر رود در سنگ سخت از کوششم ** از دل سنگش کنون بیرون کشم

من برانم بر تن او ضربتی ** که بود قوادکان را عبرتی 3560

با همه سالوس با ما نیز هم ** داد او و صد چو او این دم دهم

خشم خون‌خوارش شده بد سرکشی ** از دهانش می بر آمد آتشی

دو بار دست و پای امیر را بوسیدن و لابه کردن شفیعان و همسایگان زاهد

آن شفیعان از دم هیهای او ** چند بوسیدند دست و پای او

کای امیر از تو نشاید کین کشی ** گر بشد باده تو بی‌باده خوشی

باده سرمایه ز لطف تو برد ** لطف آب از لطف تو حسرت خورد 3565

پادشاهی کن ببخشش ای رحیم ** ای کریم ابن الکریم ابن الکریم

هر شرابی بنده‌ی این قد و خد ** جمله مستان را بود بر تو حسد

هیچ محتاج می گلگون نه‌ای ** ترک کن گلگونه تو گلگونه‌ای

ای رخ چون زهره‌ات شمس الضحی ** ای گدای رنگ تو گلگونه‌ها

باده کاندر خنب می‌جوشد نهان ** ز اشتیاق روی تو جوشد چنان 3570

ای همه دریا چه خواهی کرد نم ** وی همه هستی چه می‌جویی عدم

ای مه تابان چه خواهی کرد گرد ** ای که مه در پیش رویت روی‌زرد

تاج کرمناست بر فرق سرت ** طوق اعطیناک آویز برت

تو خوش و خوبی و کان هر خوشی ** تو چرا خود منت باده کشی

جوهرست انسان و چرخ او را عرض ** جمله فرع و پایه‌اند و او غرض 3575

ای غلامت عقل و تدبیرات و هوش ** چون چنینی خویش را ارزان فروش

خدمتت بر جمله هستی مفترض ** جوهری چون نجده خواهد از عرض

علم جویی از کتبها ای فسوس ** ذوق جویی تو ز حلوا ای فسوس

بحر علمی در نمی پنهان شده ** در سه گز تن عالمی پنهان شده

می چه باشد یا سماع و یا جماع ** تا بجویی زو نشاط و انتفاع 3580

آفتاب از ذره‌ای شد وام خواه ** زهره‌ای از خمره‌ای شد جام‌خواه

جان بی‌کیفی شده محبوس کیف ** آفتابی حبس عقده اینت حیف

باز جواب گفتن آن امیر ایشان را

گفت نه نه من حریف آن میم ** من به ذوق این خوشی قانع نیم

من چنان خواهم که هم‌چون یاسمین ** کژ همی‌گردم چنان گاهی چنین

وارهیده از همه خوف و امید ** کژ همی‌گردم بهر سو هم‌چو بید 3585

هم‌چو شاخ بید گردان چپ و راست ** که ز بادش گونه گونه رقصهاست

آنک خو کردست با شادی می ** این خوشی را کی پسندد خواجه کی

انبیا زان زین خوشی بیرون شدند ** که سرشته در خوشی حق بدند

زانک جانشان آن خوشی را دیده بود ** این خوشیها پیششان بازی نمود

با بت زنده کسی چون گشت یار ** مرده را چون در کشد اندر کنار 3590

تفسیر این آیت که و ان الدار الاخرة لهی الحیوان لوکانوا یعلمون کی در و دیوار و عرصه‌ی آن عالم و آب و کوزه و میوه و درخت همه زنده‌اند و سخن‌گوی و سخن‌شنو و جهت آن فرمود مصطفی علیه السلام کی الدنیا جیفه و طلابها کلاب و اگر آخرت را حیات نبودی آخرت هم جیفه بودی جیفه را برای مردگیش جیفه گویند نه برای بوی زشت و فرخجی

آن جهان چون ذره ذره زنده‌اند ** نکته‌دانند و سخن گوینده‌اند

در جهان مرده‌شان آرام نیست ** کین علف جز لایق انعام نیست

هر که را گلشن بود بزم و وطن ** کی خورد او باده اندر گولخن

جای روح پاک علیین بود ** کرم باشد کش وطن سرگین بود

بهر مخمور خدا جام طهور ** بهر این مرغان کور این آب شور 3595

هر که عدل عمرش ننمود دست ** پیش او حجاج خونی عادلست

دختران را لعبت مرده دهند ** که ز لعب زندگان بی‌آگهند

چون ندارند از فتوت زور و دست ** کودکان را تیغ چوبین بهترست

کافران قانع بنقش انبیا ** که نگاریده‌ست اندر دیرها

زان مهان ما را چو دور روشنیست ** هیچ‌مان پروای نقش سایه نیست 3600

این یکی نقشش نشسته در جهان ** وآن دگر نقشش چو مه در آسمان

این دهانش نکته‌گویان با جلیس ** و آن دگر با حق به گفتار و انیس

گوش ظاهر این سخن را ضبط کن ** گوش جانش جاذب اسرار کن

چشم ظاهر ضابط حلیه‌ی بشر ** چشم سر حیران مازاغ البصر