نه چو تو پس‌رو که هر دم پس‌تری ** سوی سنگی می‌روی از گوهری

آن‌چنان کان خواجه را مهمان رسید ** خواجه از ایام و سالش بر رسید

گفت عمرت چند سالست ای پسر ** بازگو و در مدزد و بر شمر 1115

گفت هجده هفده یا خود شانزده ** یا که پانزده ای برادرخوانده

گفت واپس واپس ای خیره سرت ** باز می‌رو تا بکس مادرت

حکایت در تقریر همین سخن

آن یکی اسپی طلب کرد از امیر ** گفت رو آن اسپ اشهب را بگیر

گفت آن را من نخواهم گفت چون ** گفت او واپس‌روست و بس حرون

سخت پس پس می‌رود او سوی بن ** گفت دمش را به سوی خانه کن 1120

دم این استور نفست شهوتست ** زین سبب پس پس رود آن خودپرست

شهوت او را که دم آمد ز بن ** ای مبدل شهوت عقبیش کن

چون ببندی شهوتش را از رغیف ** سر کند آن شهوت از عقل شریف

هم‌چو شاخی که ببری از درخت ** سر کند قوت ز شاخ نیک‌بخت

چونک کردی دم او را آن طرف ** گر رود پس پس رود تا مکتنف 1125

حبذا اسپان رام پیش‌رو ** نه سپس‌رو نه حرونی را گرو

گرم‌رو چون جسم موسی کلیم ** تا به بحرینش چو پهنای گلیم

هست هفصدساله راه آن حقب ** که بکرد او عزم در سیران حب

همت سیر تنش چون این بود ** سیر جانش تا به علیین بود

شهسواران در سباقت تاختند ** خربطان در پایگه انداختند 1130

مثل

آن‌چنان که کاروانی می‌رسید ** در دهی آمد دری را باز دید

آن یکی گفت اندرین برد العجوز ** تا بیندازیم اینجا چند روز

بانگ آمد نه بینداز از برون ** وانگهانی اندر آ تو اندرون

هم برون افکن هر آنچ افکندنیست ** در میا با آن کای ن مجلس سنیست

بد هلال استاددل جان‌روشنی ** سایس و بنده‌ی امیری مومنی 1135

سایسی کردی در آخر آن غلام ** لیک سلطان سلاطین بنده نام

آن امیر از حال بنده بی‌خبر ** که نبودش جز بلیسانه نظر

آب و گل می‌دید و در وی گنج نه ** پنج و شش می‌دید و اصل پنج نه

رنگ طین پیدا و نور دین نهان ** هر پیمبر این چنین بد در جهان

آن مناره دید و در وی مرغ نی ** بر مناره شاه‌بازی پر فنی 1140

وان دوم می‌دید مرغی پرزنی ** لیک موی اندر دهان مرغ نی

وانک او ینظر به نور الله بود ** هم ز مرغ و هم ز مو آگاه بود

گفت آخر چشم سوی موی نه ** تا نبینی مو بنگشاید گره

آن یکی گل دید نقشین دو وحل ** وآن دگر گل دید پر علم و عمل

تن مناره علم و طاعت هم‌چو مرغ ** خواه سیصد مرغ‌گیر و یا دو مرغ 1145

مرد اوسط مرغ‌بینست او و بس ** غیر مرغی می‌نبیند پیش و پس

موی آن نور نیست پنهان آن مرغ ** هیچ عاریت نباشد کار او

مرغ کان مویست درمنقار او ** هیچ عاریت نباشد کار او

علم او از جان او جوشد مدام ** پیش او نه مستعار آمد نه وام

رنجور شدن این هلال و بی‌خبری خواجه‌ی او از رنجوری او از تحقیر و ناشناخت و واقف شدن دل مصطفی علیه‌السلام از رنجوری و حال او و افتقاد و عیادت رسول علیه‌السلام این هلال را

از قضا رنجور و ناخوش شد هلال ** مصطفی را وحی شد غماز حال 1150

بد ز رنجوریش خواجه‌ش بی‌خبر ** که بر او بد کساد و بی‌خطر

خفته نه روز اندر آخر محسنی ** هیچ کس از حال او آگاه نی

آنک کس بود و شهنشاه کسان ** عقل صد چون قلزمش هر جا رسان

وحیش آمد رحم حق غم‌خوار شد ** که فلان مشتاق تو بیمار شد

مصطفی بهر هلال با شرف ** رفت از بهر عیادت آن طرف 1155

در پی خورشید وحی آن مه دوان ** وآن صحابه در پیش چون اختران

ماه می‌گوید که اصحابی نجوم ** للسری قدوه و للطاغی رجوم

میر را گفتند که آن سلطان رسید ** او ز شادی بی‌دل و جان برجهید

برگمان آن ز شادی زد دو دست ** کان شهنشه بهر او میر آمدست

چون فرو آمد ز غرفه آن امیر ** جان همی‌افشاند پامزد بشیر 1160

پس زمین‌بوس و سلام آورد او ** کرد رخ را از طرب چون ورد او

گفت بسم‌الله مشرف کن وطن ** تا که فردوسی شود این انجمن