English    Türkçe    فارسی   

6
1254-1303

  • گفت باری آب ده از مکرعه  ** گفت آخر نیست جو یا مشرعه 
  • Dilenci her şeyden vazgeçtik, bir çanak su olsun ver dedi. Ev sahibi cevap verdi: Burası ırmak, yahut çeşme değil.

  • هر چه او درخواست از نان یا سبوس  ** چربکی می‌گفت و می‌کردش فسوس  1255
  • Hâsılı ekmekten kepeğe kadar ne istediyse ev sahibi kendisiyle alay etti, acıklandı, yok dedi.

  • آن گدا در رفت و دامن بر کشید  ** اندر آن خانه بحسبت خواست رید 
  • Yoksul içeri girip eteklerini kaldırdı evin içinde aptes bozmaya niyetlendi.

  • گفت هی هی گفت تن زن ای دژم  ** تا درین ویرانه خود فارغ کنم 
  • Ev sahibi; hey çirkin herif ne yapıyorsun, deyince dedi ki: Böyle yıkık yere bâri aptes bozayım da ferahlayayım.

  • چون درینجا نیست وجه زیستن  ** بر چنین خانه بباید ریستن 
  • Burada yaşamanın madem ki imkânı yok, böyle eve ancak aptes bozulur.

  • چون نه‌ای بازی که گیری تو شکار  ** دست آموز شکار شهریار 
  • Padişah kolunda beslenmedin, avlanmayı bellemedin; zaten doğan değilsin ki av tutasın.

  • نیستی طاوس با صد نقش بند  ** که به نقشت چشمها روشن کنند  1260
  • Tavus kuşu da değilsin ki yüzlerce nakışlarla bezenesin de gözleri neşelendiresin.

  • هم نه‌ای طوطی که چون قندت دهند  ** گوش سوی گفت شیرینت نهند 
  • Dudu değilsin ki sana şeker versinler, tatlı sözlerini dinlesinler.

  • هم نه‌ای بلبل که عاشق‌وار زار  ** خوش بنالی در چمن یا لاله‌زار 
  • Bülbül değilsin, âşıkçasına ağlayıp inleyesin, çayırlıkta, çimenlikte yahut lâle bahçelerinde güzel güzel çileyesin.

  • هم نه‌ای هدهد که پیکیها کنی  ** نه چو لک‌لک که وطن بالا کنی 
  • Hüthüt değilsin ki çavuşluk edesin. Leylek değilsin ki yücelerde yurt tutasın.

  • در چه کاری تو و بهر چت خرند  ** تو چه مرغی و ترا با چه خورند 
  • Ne iştesin sen? Seni ne diye satın alsınlar? Ne kuşusun sen? Seni ne diye yesinler?

  • زین دکان با مکاسان برتر آ  ** تا دکان فضل که الله اشتری  1265
  • Bu değer bilmezlerin dükkânından vazgeç, yücel “Allah satın alır” ihsanının dükkânına gel!

  • کاله‌ای که هیچ خلقش ننگرید  ** از خلاقت آن کریم آن را خرید 
  • Köhneliğinden kimsenin almadığı o kumaşı o kerem sahibi alır.

  • هیچ قلبی پیش او مردود نیست  ** زانک قصدش از خریدن سود نیست 
  • Onun yanında hiçbir kalp red edilmez; çünkü alış verişten kâr beklemez ki.

  • رجوع به داستان آن کمپیر 
  • Kocakarının hikâyesi

  • چون عروسی خواست رفتن آن خریف  ** موی ابرو پاک کرد آن مستخیف 
  • O bunak sokağa bir gelin gibi çıkmak istedi; o azgın karı, kaşlarını yoldu.

  • پیش رو آیینه بگرفت آن عجوز  ** تا بیاراید رخ و رخسار و پوز 
  • Yanağını, yüzünü, ağzını güzelleştirip süslenmek için aynanın önüne oturdu.

  • چند گلگونه بمالید از بطر  ** سفره‌ی رویش نشد پوشیده‌تر  1270
  • 1270.Yüzüne neşeyle birkaç kere allık sürdü; fakat pörsümüş suratını bir türlü boya tutmadı.

  • عشرهای مصحف از جا می‌برید  ** می‌بچفسانید بر رو آن پلید 
  • Kuran’ın aşır başlarındaki tezhipleri kesti, pis mundar suratına yapıştırdı.

  • تا که سفره‌ی روی او پنهان شود  ** تا نگین حلقه‌ی خوبان شود 
  • Bu suretle yüzünün buruşuklarını örtmek, güzeller halkasına yüzük taşı olmak istiyordu.

  • عشرها بر روی هر جا می‌نهاد  ** چونک بر می‌بست چادر می‌فتاد 
  • O tezhipli yerleri yapıştırdıkça yapıştırıyor, fakat çarşafını giydi mi hepsi yere düşüyordu.

  • باز او آن عشرها را با خدو  ** می‌بچفسانید بر اطراف رو 
  • Yine onları alıp tükürüklüyor, yüzüne yapıştırıyor,

  • باز چادر راست کردی آن تکین  ** عشرها افتادی از رو بر زمین  1275
  • Fakat yine çarşafına büründü mü hepsi, yere dökülüyordu.

  • چون بسی می‌کرد فن و آن می‌فتاد  ** گفت صد لعنت بر آن ابلیس باد 
  • Bir hayli çalıştı, çabaladı. Nihayet şeytana yüzlerce lânet dedi.

  • شد مصور آن زمان ابلیس زود  ** گفت ای قحبه‌ی قدید بی‌ورود 
  • Bu sözü der demez İblis göründü de dedi ki: A kademsiz kadit olmuş, kurumuş, kokmuş kahpe!

  • من همه عمر این نیندیشیده‌ام  ** نه ز جز تو قحبه‌ای این دیده‌ام 
  • Ben bütün ömrümde bunu düşünmediğim gibi senden başka da bu işi yapan kahpe görmedim.

  • تخم نادر در فضیحت کاشتی  ** در جهان تو مصحفی نگذاشتی 
  • Kötülükte acayip bir tohum ektin, âlemde musaf bırakmadın.

  • صد بلیسی تو خمیس اندر خمیس  ** ترک من گوی ای عجوزه‌ی دردبیس  1280
  • Sen şeytan ordusunda yüz tane şeytan ordususun. A pis kocakarı, bırak beni!

  • چند دزدی عشر از علم کتاب  ** تا شود رویت ملون هم‌چو سیب 
  • Yüzün elma gibi kızarsın diye kitap bilgisinden nice aşirler çaldın.

  • چند دزدی حرف مردان خدا  ** تا فروشی و ستانی مرحبا 
  • Satmak ve onlarla kendine şeref ve mevki satın almak için Allah erlerinin nice sözlerini aşırdın.

  • رنگ بر بسته ترا گلگون نکرد  ** شاخ بر بسته فن عرجون نکرد 
  • Fakat eğreti renk senin yüzünü kızartmadı. Hurma ağacına bağlanan dal, hurma vazifesini görmedi.

  • عاقبت چون چادر مرگت رسد  ** از رخت این عشرها اندر فتد 
  • Sonunda ölüm çarşafı gelip seni bürüdü mü bütün bu ziynetler, yanağından düştü.

  • چونک آید خیزخیزان رحیل  ** گم شود زان پس فنون قال و قیل  1285
  • O göç zamanının “Hadi... kalk, kalk” sesi geldi mi bütün dedikodular yok olur gider.

  • عالم خاموشی آید پیش بیست  ** وای آنک در درون انسیش نیست 
  • Sükût âlemi gelir çatar. Bari sen, o gelmeden sus. Vay o kişiye ki ölümle ünsiyeti yoktur!

  • صیقلی کن یک دو روزی سینه را  ** دفتر خود ساز آن آیینه را 
  • Gönlünü bir iki günceğiz cilâla da o aynayı kendine defter edin.

  • که ز سایه‌ی یوسف صاحب‌قران  ** شد زلیخای عجوز از سر جوان 
  • Sahip kıran Yusuf’un sayesinde Züleyha yeni baştan gençleşti.

  • می‌شود مبدل به خورشید تموز  ** آن مزاح بارد برد العجوز 
  • Kocakarı soğuğunun o soğukluğu, temmuz güneşiyle değişiverir.

  • می‌شود مبدل بسوز مریمی  ** شاخ لب خشکی به نخلی خرمی  1290
  • Meryem’in sızıldanışıyla kurumuş hurma dalı yeşerir, hurma verir.

  • ای عجوزه چند کوشی با قضا  ** نقد جو اکنون رها کن ما مضی 
  • A kocakarı, kaza ve kaderle niceye bir savaşıp duracaksın, geçmişi bırak da eldekini ara.

  • چون رخت را نیست در خوبی امید  ** خواه گلگونه نه و خواهی مداد 
  • Mademki yüzünün güzelleşmesine imkân yok; ister allık sür, ister kara mürekkep!

  • حکایت آن رنجور کی طبیب درو اومید صحت ندید 
  • Hekimin iyileşmesinden ümit kestiği hasta

  • آن یکی رنجور شد سوی طبیب  ** گفت نبضم را فرو بین ای لبیب 
  • Birisi hastalandı. Hekime gidip dedi ki: Nabzımı ele al da,

  • که ز نبض آگه شوی بر حال دل  ** که رگ دستست با دل متصل 
  • İçimdeki derdi anla. Çünkü nabızdaki damar, kalbe ulaşır.

  • چونک دل غیبست خواهی زو مثال  ** زو بجو که با دلستش اتصال  1295
  • Kalp görünmez, kayıptır. Onun hali, nabızdan anlaşılır, çünkü nabızla ilişiği vardır.

  • باد پنهانست از چشم ای امین  ** در غبار و جنبش برگش ببین 
  • Ey emin kişi, yel de gizlidir; kopardığı tozdan, uçurduğu yapraklardan anlaşılır.

  • کز یمینست او وزان یا از شمال  ** جنبش برگت بگوید وصف حال 
  • Sağdan mı esiyor, soldan mı? Onu sana yaprakların hareketi söyler.

  • مستی دل را نمی‌دانی که کو  ** وصف او از نرگس مخمور جو 
  • Gönül sarhoşluğu nerededir? Görmezsin. Onu nergise benzeyen mahmur gözlerde ara.

  • چون ز ذات حق بعیدی وصف ذات  ** باز دانی از رسول و معجزات 
  • Allahnın zatından da uzak olduğun için onu peygamberlerle mucizelerden bile bilirsin.

  • معجزاتی و کراماتی خفی  ** بر زند بر دل ز پیران صفی  1300
  • Gizli olan mucize ve kerametler, temiz pirlerden gönüllere akseder.

  • که درونشان صد قیامت نقد هست  ** کمترین آنک شود همسایه مست 
  • Onların gönüllerinde yüzlerce hazır kıyamet vardır... En aşağısı şudur: Komşuları sarhoş olur.

  • پس جلیس الله گشت آن نیک‌بخت  ** کو به پهلوی سعیدی برد رخت 
  • Kutlu bir kişinin yanına göçen talihli, Allah ile düşüp kalkıyor demektir.

  • معجزه کان بر جمادی زد اثر  ** یا عصا با بحر یا شق‌القمر 
  • Cansız şeylere tesir eden mucize ya sopa ( nın ejderha olması) dır, ya deniz(in bölünmesi) dir, yahut da ayın ikiye ayrılışı.