که ز نبض آگه شوی بر حال دل ** که رگ دستست با دل متصل

چونک دل غیبست خواهی زو مثال ** زو بجو که با دلستش اتصال 1295

باد پنهانست از چشم ای امین ** در غبار و جنبش برگش ببین

کز یمینست او وزان یا از شمال ** جنبش برگت بگوید وصف حال

مستی دل را نمی‌دانی که کو ** وصف او از نرگس مخمور جو

چون ز ذات حق بعیدی وصف ذات ** باز دانی از رسول و معجزات

معجزاتی و کراماتی خفی ** بر زند بر دل ز پیران صفی 1300

که درونشان صد قیامت نقد هست ** کمترین آنک شود همسایه مست

پس جلیس الله گشت آن نیک‌بخت ** کو به پهلوی سعیدی برد رخت

معجزه کان بر جمادی زد اثر ** یا عصا با بحر یا شق‌القمر

گر ترا بر جان زند بی‌واسطه ** متصل گردد به پنهان رابطه

بر جمادات آن اثرها عاریه‌ست ** از پی روح خوش متواریه‌ست 1305

تا از آن جامد اثر گیرد ضمیر ** حبذا نان بی‌هیولای خمیر

حبذا خوان مسیحی بی‌کمی ** حبذا بی‌باغ میوه‌ی مریمی

بر زند از جان کامل معجزات ** بر ضمیر جان طالب چون حیات

معجزه بحرست و ناقص مرغ خاک ** مرغ آبی در وی آمن از هلاک

عجزبخش جان هر نامحرمی ** لیک قدرت‌بخش جان هم‌دمی 1310

چون نیابی این سعادت در ضمیر ** پس ز ظاهر هر دم استدلال گیر

که اثرها بر مشاعر ظاهرست ** وین اثرها از مثر مخبرست

هست پنهان معنی هر داروی ** هم‌چو سحر و صنعت هر جادوی

چون نظر در فعل و آثارش کنی ** گرچه پنهانست اظهارش کنی

قوتی کان اندرونش مضمرست ** چون به فعل آید عیان و مظهرست 1315

چون به آثار این همه پیدا شدت ** چون نشد پیدا ز تاثیر ایزدت

نه سببها و اثرها مغز و پوست ** چون بجویی جملگی آثار اوست

دوست گیری چیزها را از اثر ** پس چرا ز آثاربخشی بی‌خبر

از خیالی دوست گیری خلق را ** چون نگیری شاه غرب و شرق را

این سخن پایان ندارد ای قباد ** حرص ما را اندرین پایان مباد 1320

رجوع به قصه‌ی رنجور

باز گرد و قصه‌ی رنجور گو ** با طبیب آگه ستارخو

نبض او بگرفت و واقف شد ز حال ** که امید صحت او بد محال

گفت هر چت دل بخواهد آن بکن ** تا رود از جسمت این رنج کهن

هرچه خواهد خاطر تو وا مگیر ** تا نگردد صبر و پرهیزت زحیر

صبر و پرهیز این مرض را دان زیان ** هرچه خواهد دل در آرش در میان 1325

این چنین رنجور را گفت ای عمو ** حق تعالی اعملوا ما شتم

گفت رو هین خیر بادت جان عم ** من تماشای لب جو می‌روم

بر مراد دل همی‌گشت او بر آب ** تا که صحت را بیابد فتح باب

بر لب جو صوفیی بنشسته بود ** دست و رو می‌شست و پاکی می‌فزود

او قفااش دید چون تخییلیی ** کرد او را آرزوی سیلیی 1330

بر قفای صوفی حمزه‌پرست ** راست می‌کرد از برای صفع دست

کارزو را گر نرانم تا رود ** آن طبیبم گفت کان علت شود

سیلیش اندر برم در معرکه ** زانک لا تلقوا بایدی تهلکه

تهلکه‌ست این صبر و پرهیز ای فلان ** خوش بکوبش تن مزن چون دیگران

چون زدش سیلی برآمد یک طراق ** گفت صوفی هی هی ای قواد عاق 1335

خواست صوفی تا دو سه مشتش زند ** سبلت و ریشش یکایک بر کند

خلق رنجور دق و بیچاره‌اند ** وز خداع دیو سیلی باره‌اند

جمله در ایذای بی‌جرمان حریص ** در قفای همدگر جویان نقیص

ای زننده بی‌گناهان را قفا ** در قفای خود نمی‌بینی جزا

ای هوا را طب خود پنداشته ** بر ضعیفان صفع را بگماشته 1340

بر تو خندید آنک گفتت این دواست ** اوست که آدم را به گندم رهنماست

که خورید این دانه او دو مستعین ** بهر دارو تا تکونا خالدین

اوش لغزانید و او را زد قفا ** آن قفا وا گشت و گشت این را جزا