English    Türkçe    فارسی   

6
1404-1453

  • گرچه اندر پرورش تن مادرست  ** لیک از صد دشمنت دشمن‌ترست 
  • Beden, insanı besleme hususunda anaya benzer ama sana yüz düşmandan daha düşmandır.

  • تن چو شد بیمار داروجوت کرد  ** ور قوی شد مر ترا طاغوت کرد  1405
  • Bedenin hasta oldu mu sana ilaç aratır, kuvvetlendi mi seni şeytanlaştırır, bir put haline sokar.

  • چون زره دان این تن پر حیف را  ** نی شتا را شاید و نه صیف را 
  • Şu sitemlerle dopdolu olan bedeni bir zırh bil; ne kışa yarar ne yaza.

  • یار بد نیکوست بهر صبر را  ** که گشاید صبر کردن صدر را 
  • Sabredersen kötü arkadaş iyidir. Sabır, insanın göğsünü açar, insanı genişletir.

  • صبر مه با شب منور داردش  ** صبر گل با خار اذفر داردش 
  • Ayın gece sabretmesi , onu apaydın bir hale kor. Gülün dikene sabrı, onu güzel kokulu bir hale getirir.

  • صبر شیر اندر میان فرث و خون  ** کرده او را ناعش ابن اللبون 
  • Aslanın pislik ve kan içinde kalıp sabretmesi , onu deve yavrularıyla doyurur.

  • صبر جمله‌ی انبیا با منکران  ** کردشان خاص حق و صاحب‌قران  1410
  • Peygamberlerin münkirlere sabretmesi onları Allah hassı yapmış , sahipkıran etmiştir.

  • هر که را بینی یکی جامه درست  ** دانک او آن را به صبر و کسب جست 
  • Kimde bir düzgün esvap görsen bil ki onu sabretmek , uğraşıp kazanmakla elde etmiştir.

  • هرکه را دیدی برهنه و بی‌نوا  ** هست بر بی‌صبری او آن گوا 
  • Kimi aç , çıplak görürsen bu hali , sabırsızlığına tanıktır.

  • هرکه مستوحش بود پر غصه جان  ** کرده باشد با دغایی اقتران 
  • Kim ürker , canı dertler içinde kalırsa mutlaka bir kötü kişiye arkadaşlık etmiştir.

  • صبر اگر کردی و الف با وفا  ** ار فراق او نخوردی این قفا 
  • Eğer sabretsen ülfetine tahammül edip vefa göstersen sevdiğinden ayrılmaz , başını dövmezdin.

  • خوی با حق نساختی چون انگبین  ** با لبن که لا احب الافلین  1415
  • Balla sütün karıştığı gibi Allah huyuyla huylansaydın “Ben batanları sevmem” der,

  • لاجرم تنها نماندی هم‌چنان  ** که آتشی مانده به راه از کاروان 
  • Kervandan arda kalmış ateş gibi yol üstünde yalnız başına kala kalmazdın.

  • چون ز بی‌صبری قرین غیر شد  ** در فراقش پر غم و بی‌خیر شد 
  • Sabırsızlıktan Allah’dan başkasına eş oldun mu onun ayrılığıyla dertlenirsin , hayrın kalmaz.

  • صحبتت چون هست زر ده‌دهی  ** پیش خاین چون امانت می‌نهی 
  • Sohbetin halis altınsa nasıl oluyor da haine emanet ediyorsun ?

  • خوی با او کن که امانتهای تو  ** آمن آید از افول و از عتو 
  • Allahyla düş kalk, onun huylarıyla huylan da emanetlerin zâyi olmaktan da emin olsun, eksilmekten de.

  • خوی با او کن که خو را آفرید  ** خویهای انبیا را پرورید  1420
  • Huyları yaratanın huyuyla huylan,peygamberlerin ahlâkını yetiştirip besleyen Allah’nın ahlâkına bürün.

  • بره‌ای بدهی رمه بازت دهد  ** پرورنده‌ی هر صفت خود رب بود 
  • Ona bir kuzu versen sana bir sürü bağışlar.Her sıfatı , kemale götüren zaten Allah’dır.

  • بره پیش گرگ امانت می‌نهی  ** گرگ و یوسف را مفرما همرهی 
  • Kuzuyu kurda emniyet edebilir misin?Sakın kurtla Yusuf’u yoldaş etme.

  • گرگ اگر با تو نماید روبهی  ** هین مکن باور که ناید زو بهی 
  • Kurt kurnazlıktan gelir, tilkilenirse sakın aldanma , ondan iyilik gelmez.

  • جاهل ار با تو نماید هم‌دلی  ** عاقبت زحمت زند از جاهلی 
  • Bilgisiz adam bir müddet seninle gönül arkadaşlığında bulunsa bile nihayet cahillikten sana bir zahım vurur.

  • او دو آلت دارد و خنثی بود  ** فعل هر دو بی‌گمان پیدا شود  1425
  • Onun iki aleti vardır, o hunsadır.Her iki aletinin işi , nihayet meydana çıkar.

  • او ذکر را از زنان پنهان کند  ** تا که خود را خواهر ایشان کند 
  • Erlik aletini kadınlardan saklar, onlara bir kız kardeş olur.

  • شله از مردان به کف پنهان کند  ** تا که خود را جنس آن مردان کند 
  • Erlerden de kadınlık aletini , eliyle örtüp gizler.Kendisini erkek gösterir.

  • گفت یزدان زان کس مکتوم او  ** شله‌ای سازیم بر خرطوم او 
  • Allah , “Onun gizli ayıbını meydana çıkarır, burnunun üstünde erlik aleti gibi gösteririz” de

  • تا که بینایان ما زان ذو دلال  ** در نیایند از فن او در جوال 
  • Gözü olan kullarımız o işvecinin hilelerine aldanıp çuvala girmezler” dedi.

  • حاصل آنک از هر ذکر ناید نری  ** هین ز جاهل ترس اگر دانش‌وری  1430
  • Hâsılı her alet insanı erkek etmez. Eğer bilgin varsa kendine gel de bilgisizlikten kork.

  • دوستی جاهل شیرین‌سخن  ** کم شنو کان هست چون سم کهن 
  • Tatlı sözlü cahil dostun sözlerine pek kapılma.O sözler eskimiş,yıllanmış zehire benzer.

  • جان مادر چشم روشن گویدت  ** جز غم و حسرت از آن نفزویدت 
  • Anasının canı, gözümün nuru der ama günden güne artan duran dertten, hasretten başka bir şey vermez sana.

  • مر پدر را گوید آن مادر جهار  ** که ز مکتب بچه‌ام شد بس نزار 
  • O ana, babaya açıkça, yavrucuğum mektepten bezdi, soldu sarardı der..

  • از زن دیگر گرش آوردیی  ** بر وی این جور و جفا کم کردیی 
  • Başka karından olsaydı ona bu kadar cefada bulunmazdın.

  • از جز تو گر بدی این بچه‌ام  ** این فشار آن زن بگفتی نیز هم  1435
  • Doğrusunu istersen bu yavrucuk, senin oğlun olmasaydı ve ben doğurmasaydım, yine anası, bu sözü söylerdi!

  • هین بجه زن مادر و تیبای او  ** سیلی بابا به از حلوای او 
  • Kendine gel, bu anadan , onun merhametinden kaç. Babanın sillesi, onun helvasından yeğdir.

  • هست مادر نفس و بابا عقل راد  ** اولش تنگی و آخر صد گشاد 
  • Ana nefistir…Baba da cömert akıl. Akla uyan önce daralır ama sonunda yüzlerce genişliğe uğrar.

  • ای دهنده‌ی عقلها فریاد رس  ** تا نخواهی تو نخواهد هیچ کس 
  • Ey akılları ihsan eden Allah, feryada yetiş. Sen bir şey dilemezsen hiç kimse dilemez.

  • هم طلب از تست و هم آن نیکوی  ** ما کییم اول توی آخر توی 
  • İstek de sendedir, ihsan da. Biz kimiz ki? Evvel de sensin , âhır da.

  • هم بگو تو هم تو بشنو هم تو باش  ** ما همه لاشیم با چندین تراش  1440
  • Hem sen söyle, hem sen dinle, hem sen ol. Biz bunca malımız mülkümüzle yine hiçbir şey değiliz.

  • زین حواله رغبت افزا در سجود  ** کاهلی جبر مفرست و خمود 
  • Yarabbi, bize tekliflerde bulundun, lûtfet de secdeye rağbetimizi artır;bize cebir tembelliğini gönderip şevkimizi söndürme.

  • جبر باشد پر و بال کاملان  ** جبر هم زندان و بند کاهلان 
  • Cebir, kâmillerin kolu, kanadıdır.. Tembellerin bağı, zindanı.

  • هم‌چو آب نیل دان این جبر را  ** آب مومن را و خون مر گبر را 
  • Bu cebri, Nil suyu gibi bil. Mümine sudur, kâfire kan.

  • بال بازان را سوی سلطان برد  ** بال زاغان را به گورستان برد 
  • Kanat, doğan kuşlarını padişaha götürür, kuzgunları mezarlığa.

  • باز گرد اکنون تو در شرح عدم  ** که چو پازهرست و پنداریش سم  1445
  • Şimdi sen, yokluğu anlatmayı bırak. Çünkü panzehire benzer de zehir sanırsın.

  • هم‌چو هندوبچه هین ای خواجه‌تاش  ** رو ز محمود عدم ترسان مباش 
  • Ey kapı yoldaşı, kendine gel. Hintli çocuk gibi yokluk Mahmudundan korkma sakın.

  • از وجودی ترس که اکنون در ویی  ** آن خیالت لاشی و تو لا شیی 
  • Şimdi bürünmüş olduğun varlıktan kork. O varlık hayali bir şey değildir, sen de bir şey değilsin!

  • لاشیی بر لاشیی عاشق شدست  ** هیچ نی مر هیچ نی را ره زدست 
  • Hiçbir şey olmayan bir şey, hiçbir şey olmayan bir şeye âşık olmuş; hiç var olmamış , hiç var olmamışın yolunu kesmiştir.

  • چون برون شد این خیالات از میان  ** گشت نامعقول تو بر تو عیان 
  • Bu hayaller, ortadan kalktı mı akla sığmaz şeylerin apaçık görünür sana!

  • لیس للماضین هم الموت انما لهم حسره الموت 
  • “Geçip gitmiş olanlara ölüm yüzünden elem ve sıkıntı yoktur; onlar ancak ellerinde olanı kaybettiler, ona acınırlar”

  • راست گفتست آن سپهدار بشر  ** که هر آنک کرد از دنیا گذر  1450
  • 1450.İnsanların başbuğu doğru söylemiştir: “Dünyadan geçip giden kişinin

  • نیستش درد و دریغ و غبن موت  ** بلک هستش صد دریغ از بهر فوت 
  • Ölüm yüzünden bir derdi, bir acısı yoktur.Elindekini kaçırdığından dolayı, yüzlerce acıya düşer.”

  • که چرا قبله نکردم مرگ را  ** مخزن هر دولت و هر برگ را 
  • Neden her devletin , her nimetin mahzeni olan ölümü kıble edinmedim?

  • قبله کردم من همه عمر از حول  ** آن خیالاتی که گم شد در اجل 
  • Şaşkınlığımdan bütün ömrümce hayalleri kıble edindim, onlar da ecel gelince kaybolup gittiler der.