این سخن پیدا و پنهانست بس ** که نباشد محرم عنقا مگس

Bu söz, hem apaçıktır, hem de pek gizli. Çünkü sinek, ankaya mahrem olamaz.

باز سوی قصه باز آ ای پسر ** قصه‌ی گنج و فقیر آور به سر

Oğul, yine hikâyeye dön de defineyle o yoksulun kıssasını tamamla.

تمامی قصه‌ی آن فقیر و نشان جای آن گنج

Yoksul ve definenin bulunduğu yer

اندر آن رقعه نبشته بود این ** که برون شهر گنجی دان دفین

Kâğıtta şu yazılıydı: Bil ki şehrin dışında bir define var.

آن فلان قبه که در وی مشهدست ** پشت او در شهر و در در فدفدست 1940

İçinde mezar olan filân kubbe var ya. Hani arkası şehre, kapısı Ferkat yıldızına karşı.

پشت با وی کن تو رو در قبله آر ** وانگهان از قوس تیری بر گذار

O türbeyi ardına al, yüzünü kıbleye çevir. Sonra yayla bir ok at.

چون فکندی تیر از قوس ای سعاد ** بر کن آن موضع که تیرت اوفتاد

Kutlu kişi, yaydan oku attın mı okun düştüğü yeri kaz!

پس کمان سخت آورد آن فتی ** تیر پرانید در صحن فضا

O yiğit kuvvetli bir yay aldı, oku boşluğa doğru attı.

زو تبر آورد و بیل او شاد شاد ** کند آن موضع که تیرش اوفتاد

Derhal kazma kürek getirdi. Sevine,sevine okunun düştüğü yeri kazmaya koyuldu.

کند شد هم او و هم بیل و تبر ** خود ندید از گنج پنهانی اثر 1945

Hem kendi körleşti, hem kazması, küreği. Fakat gizli defineden hiçbir eser görünmedi.

هم‌چنین هر روز تیر انداختی ** لیک جای گنج را نشناختی

Böylece her gün ok atıyor, düştüğü yeri kazıyor, fakat bir türlü definenin yerini bulamıyordu.

چونک این را پیشه کرد او بر دوام ** فجفجی در شهر افتاد و عوام

Bunu âdet edindi. Daima orayı burayı kazıp durduğundan şehre bir dedikodudur yayıldı, iş halkın ağzına düştü.

فاش شدن خبر این گنج و رسیدن به گوش پادشاه

Definenin halkın ağzına düşmesi ve padişah tarafından duyulması

پس خبر کردند سلطان را ازین ** آن گروهی که بدند اندر کمین

Pusuda duran, fırsat gözleyen adamlar, bu işi padişaha haber verdiler.

عرضه کردند آن سخن را زیردست ** که فلانی گنج‌نامه یافتست

Filân, bir define bildiren kâğıt bulmuş diye söylediler.

چون شنید این شخص کین با شه رسید ** جز که تسلیم و رضا چاره ندید 1950

Adam, padişah tarafından duyulduğunu anlayınca teslim olmadan, kadere boyun eğmeden başka çare görmedi.

پیش از آنک اشکنجه بیند زان قباد ** رقعه را آن شخص پیش او نهاد

Padişah kendisine işkence yapmadan, kâğıdı padişahın önüne koydu.

گفت تا این رقعه را یابیده‌ام ** گنج نه و رنج بی‌حد دیده‌ام

Dedi ki: Şu kâğıdı buldum ama defineyi bulamadım. Define yerine hadsiz, hesapsız zahmetlere girdim.

خود نشد یک حبه از گنج آشکار ** لیک پیچیدم بسی من هم‌چو مار

Defineden bir habbe bile meydana çıkmadı. Fakat ben yılan gibi bir hayli kıvrandım durdum.

مدت ماهی چنینم تلخ‌کام ** که زیان و سود این بر من حرام

Bir aydır ağzımın tadı yok. Bunun ziyanı da haram oldu bana, kârı da.

بوک بختت بر کند زین کان غطا ** ای شه پیروزجنگ و دزگشا 1955

Belki bahtın şu perdeyi açar ey savaşı kutlu olan kaleler fethetmiş padişahım!

مدت شش ماه و افزون پادشاه ** تیر می‌انداخت و برمی‌کند چاه

Padişah da altı ay, belki de daha fazla ok attı,okun düştüğü yeri kazdırdı.

هرکجا سخته کمانی بود چست ** تیر داد انداخت و هر سو گنج جست

Nerede katı bir yay varsa buldurdu,o attı, her yanda define aradı durdu.

غیر تشویش و غم و طامات نی ** هم‌چو عنقا نام فاش و ذات نی

Fakat eziyetten, dertten, sıkıntıdan başka bir şey elde edemedi. Define âdeta ankaya benziyordu, ismi var, cismi yok!

نومید شدن آن پادشاه از یافتن آن گنج و ملول شدن او از طلب آن

Padişahın, defineyi bulmaktan ümidini kesip aramaktan usanması

چونک تعویق آمد اندر عرض و طول ** شاه شد زان گنج دل سیر و ملول

İşin eni, boyu uzayıp duruyordu. Padişah, nihayet o defineden usandı.

دشتها را گز گز آن شه چاه کند ** رقعه را از خشم پیش او فکند 1960

Her tarafı yer yer eştirmiş,kuyu haline getirmişti. Günün birinde kâğıdı, herifin önüne atıp

گفت گیر این رقعه کش آثار نیست ** تو بدین اولیتری کت کار نیست

Dedi ki: Al şu kâğıdı. Definenin eseri bile görünmedi. Senin işin yok, bu iş sana daha lâyık.

نیست این کار کسی کش هست کار ** که بسوزد گل بگردد گرد خار

Bu işi olanın yapacağı şey değil. Gülü yakıp dikenin etrafında dolanmak akıl kârı değil.

نادر افتد اهل این ماخولیا ** منتظر که روید از آهن گیا

Demirden ot bitmesini bekleyen olabilir ama bu hülyaya tutulan, az olur.

سخت جانی باید این فن را چو تو ** تو که داری جان سخت این را بجو

Bu iş için senin gibi yorulma bilmez bir adam gerek. Sen mademki yorulmuyorsun, var ara.

گر نیابی نبودت هرگز ملال ** ور بیابی آن به تو کردم حلال 1965

Bulursan ne âlâ, onu sana helâl ettim. Bulamazsan yorulmazsın, kazar durursun!

عقل راه ناامیدی کی رود ** عشق باشد کان طرف بر سر دود

Akıl, ümitsizlik yoluna gider mi hiç? Aşk lâzım ki o tarafa koşsun!

لاابالی عشق باشد نی خرد ** عقل آن جوید کز آن سودی برد

Hiç bir şeye aldırmayan aşktır, akıl değil. Akıl, faydalanacağı şeyi arar.

ترک‌تاز و تن‌گداز و بی‌حیا ** در بلا چون سنگ زیر آسیا

Aşk yılmaz, canını sakınmaz, utanma nedir bilmez. Değirmen taşının altına gitmiş gibi belâlara uğrar, sabreder.

سخت‌رویی که ندارد هیچ پشت ** بهره‌جویی را درون خویش کشت

Öyle pek yüzlüdür ki hiç arkasını dönmez. Bir fayda elde etmek ümidini öldürmüştür içinde.

پاک می‌بازد نباشد مزدجو ** آنچنان که پاک می‌گیرد ز هو 1970

Neyi var, neyi yoksa ortaya kor, oynar, yutulur, bir ücret aramaz. Allah’nın aldığı gibi yine hepsini Allahya verir, tertemiz olur.

می‌دهد حق هستیش بی‌علتی ** می‌سپارد باز بی‌علت فتی

Allah, ona sebepsiz olarak bu varlığı vermiştir.O cömert er de sebepsiz olarak Allah vergisini Allahya bağışlar.

که فتوت دادن بی علتست ** پاک‌بازی خارج هر ملتست

Cömertlik, sebepsiz olarak vermektir. Temizlik, her şeyi Allahya verip arınmak, her şeriatın dışındadır.

زانک ملت فضل جوید یا خلاص ** پاک بازانند قربانان خاص

Çünkü şeriat, ya Allah ihsanına nail olmayı, yahut Allah kahrından kurtulmayı arar. Varlıktan arınanlarsa Allah’nın has kurbanlarıdır.

نی خدا را امتحانی می‌کنند ** نی در سود و زیانی می‌زنند

Onlar, ne Allahyı sınarlar, ne de ziyana, kâra aldırış ederler.

باز دادن شاه گنج‌نامه را به آن فقیر کی بگیر ما از سر این برخاستیم

Padişahın,definenin yerini gösteren kâğıdı ”Al,biz bundan vazgeçtik” diye yoksula vermesi

چونک رقعه‌ی گنج پر آشوب را ** شه مسلم داشت آن مکروب را 1975

O dertli definenin kâğıdını padişah, o dertlere uğramış fakire verince;

گشت آمن او ز خصمان و ز نیش ** رفت و می‌پیچید در سودای خویش

Yoksul adam, düşmanlarından, onların saçmasından emin oldu, gidip sevdalandığı şeye adamakıllı sarıldı.

یار کرد او عشق درداندیش را ** کلب لیسد خویش ریش خویش را

İnsanı dertlere düşüren aşka yâr oldu. Köpek, yarasını yalaya yalaya iyi eder.

عشق را در پیچش خود یار نیست ** محرمش در ده یکی دیار نیست

Aşk ıstırabına hiçbir yâr, hiçbir ortak yoktur. Âşığa âlemde bir tek mahrem bile bulunmaz.

نیست از عاشق کسی دیوانه‌تر ** عقل از سودای او کورست و کر

Âşıktan daha deli kimse yoktur. Akıl, onun sevdasına karşı kördür, sağırdır.

زآنک این دیوانگی عام نیست ** طب را ارشاد این احکام نیست 1980

Çünkü bu, herkesin deliliğine benzemez ki. Hekimlik bilgisinde bunu iyileştirecek hükümler yoktur.

گر طبیبی را رسد زین گون جنون ** دفتر طب را فرو شوید به خون

Bir hekim, bu çeşit deliliğe uğrasa hekimlik kitabını kanı ile yıkar, yazılanların hepsini silerdi.

طب جمله‌ی عقلها منقوش اوست ** روی جمله دلبران روپوش اوست

Bütün akılların hekimliği, aşka göre çizilmiş suretlerden başka bir şey değildir. Bütün güzellerin yüzleri, onun yüzünün perdesidir.

روی در روی خود آر ای عشق‌کیش ** نیست ای مفتون ترا جز خویش خویش

Ey aşk mezhebine giren, yüzünü kendine çevir. Sana meftun olan, senden başkası değildir.

قبله از دل ساخت آمد در دعا ** لیس للانسان الا ما سعی

O adamda kendini kıble yapmış, dua edip durmuştu. “İnsan ancak çalıştığını elde eder.”

پیش از آن کو پاسخی بشنیده بود ** سالها اندر دعا پیچیده بود 1985

Bundan önce bir cevap duymadan yıllarca dua etmişti.

بی‌اجابت بر دعاها می‌تنید ** از کرم لبیک پنهان می‌شنید

İcabet edilmeden dua ediyor, Allah kereminden “Lebbeyk” sesini gizli olarak işitiyordu.