English    Türkçe    فارسی   

6
2022-2071

  • در ده ای ساقی یکی رطلی گران  ** خواجه را از ریش و سبلت وا رهان 
  • Sâki, büyük bir sağrak sun da şu zengini sakalından, bıyığından kurtar.

  • نخوتش بر ما سبالی می‌زند  ** لیک ریش از رشک ما بر می‌کند 
  • Gururundan bize bıyık buruyor, fakat bize hasedinden de sakalını yolup durmada.

  • مات او و مات او و مات او  ** که همی‌دانیم تزویرات او 
  • Onun bütün riyalarını, düzenlerini biliyoruz. O mattır, mattır, mat.

  • از پس صد سال آنچ آید ازو  ** پیر می‌بیند معین مو به مو  2025
  • Pir, beş yüz yıl sonra, ondan ne doğacak? Kıldan kıla ve apaçık görür.

  • اندر آیینه چه بیند مرد عام  ** که نبیند پیر اندر خشت خام 
  • Halkın aynada gördüğünü, pir, pişmemiş kerpiçte görür.

  • آنچ لحیانی به خانه‌ی خود ندید  ** هست بر کوسه یکایک آن پدید 
  • Kaba sakallının evinde görmediği, köseye bir bir görünür.

  • رو به دریایی که ماهی‌زاده‌ای  ** هم‌چو خس در ریش چون افتاده‌ای 
  • Denize git, sen balık oğlusun. Neden çerçöp gibi sakalına düştün böyle?

  • خس نه‌ای دور از تو رشک گوهری  ** در میان موج و بحر اولیتری 
  • Çerçöp değilsin sen, bu senden uzaktır. Sana inciler bile haset eder. Denizde, dalgalar arasında olman daha doğrudur.

  • بحر وحدانست جفت و زوج نیست  ** گوهر و ماهیش غیر موج نیست  2030
  • Deniz birdir. Eşi, ortağı yoktur. İncisi balığı da dalgasından başka bir şey değildir.

  • ای محال و ای محال اشراک او  ** دور از آن دریا و موج پاک او 
  • Ona eş, ortak olsun... Buna imkân yoktur. Böyle şey, o denizden, o denizin pak dalgasından uzaktır.

  • نیست اندر بحر شرک و پیچ پیچ  ** لیک با احول چه گویم هیچ هیچ 
  • Denizde ikilik ve ıstırap yoktur. Fakat şaşıya ne söyleyeyim? Hiç, hiç!

  • چونک جفت احولانیم ای شمن  ** لازم آید مشرکانه دم زدن 
  • Ey şemen, şaşılara arkadaşız madem, müşrikçe konuşmak gerek.

  • آن یکیی زان سوی وصفست و حال  ** جز دوی ناید به میدان مقال 
  • O birlik, vasıf ve hal bakımındandır. Fakat söz meydanına ancak ikilik gelebilir.

  • یا چو احول این دوی را نوش کن  ** یا دهان بر دوز و خوش خاموش کن  2035
  • Ya şaşı gibi bu ikiliği iç, yahut ağzını yum, güzelce sus!

  • یا به نوبت گه سکوت و گه کلام  ** احولانه طبل می‌زن والسلام 
  • Yahut da nöbetle gâh sus, gâh söyle. Hâsılı şaşıca davul döv vesselâm.

  • چون ببینی محرمی گو سر جان  ** گل ببینی نعره زن چون بلبلان 
  • Bir mahrem gördün mü can sırrını söyle. Gül gördün mü bülbüller gibi nâra at.

  • چون ببینی مشک پر مکر و مجاز  ** لب ببند و خویشتن را خنب ساز 
  • Hileyle, geçici şeylerle dolu bir tulum görürsen dudağını kapat, kendini küp haline sok.

  • دشمن آبست پیش او مجنب  ** ورنه سنگ جهل او بشکست خنب 
  • O, suyun düşmanıdır, onun önünde oynama. Yoksa bilgisizlik taşını atar, küpü kırar.

  • با سیاستهای جاهل صبر کن  ** خوش مدارا کن به عقل من لدن  2040

  • صبر با نااهل اهلان را جلاست  ** صبر صافی می‌کند هر جا دلیست 
  • Cahilin eziyetlerine sabretmek, ehil olanlara cilâdır. Nerede bir gönül varsa sabırla cilâlanır.

  • آتش نمرود ابراهیم را  ** صفوت آیینه آمد در جلا 
  • Nemrut’un ateşi, İbrahim’e bir ayna temizliği verdi, aynayı cilalâr gibi onu da arıttı, cilâladı.

  • جور کفر نوحیان و صبر نوح  ** نوح را شد صیقل مرآت روح 
  • Nuh kavminin cefası ile Nuh’un sabrı, Nuh’a ruh cilâsı oldu.

  • حکایت مرید شیخ حسن خرقانی قدس الله سره 
  • Allah,sırrını kutlasın Şeyh Hasan-ı Harkani’ye ait hikâye

  • رفت درویشی ز شهر طالقان  ** بهر صیت بوالحسین خارقان 
  • Bir derviş, Ebül-Huseyn-i Harkan’ın şöhretini duyup Talkan şehrinden yola çıkmıştı.

  • کوهها ببرید و وادی دراز  ** بهر دید شیخ با صدق و نیاز  2045
  • Dağlar aştı, uzun ovalar geçti. Şeyh’i görmek için özü doğru olarak, Allahya yalvarıp yakararak bunca yol aldı.

  • آنچ در ره دید از رنج و ستم  ** گرچه در خوردست کوته می‌کنم 
  • Yolda gördüğü cefalar, çektiği eziyetler, anlatılmaya değer ama ben kısa kesiyorum.

  • چون به مقصد آمد از ره آن جوان  ** خانه‌ی آن شاه را جست او نشان 
  • O genç, yolu bitirip maksadına ulaştı. O padişahın evini sordu.

  • چون به صد حرمت بزد حلقه‌ی درش  ** زن برون کرد از در خانه سرش 
  • Öğrenip kapısına geldi, yüzlerce saygıyla kapı halkasını vurdu. Şeyhin karısı, kapıdan başını çıkardı.

  • که چه می‌خواهی بگو ای ذوالکرم  ** ژگفت بر قصد زیارت آمدم 
  • Ey kerem sahibi, ne istiyorsun? dedi. Derviş, ziyaret için geldim deyince.

  • خنده‌ای زد زن که خه‌خه ریش بین  ** این سفرگیری و این تشویش بین  2050
  • Kadın kahkahayla gülüp dedi ki: Sakalına bak yahu. Hele şu yolculuğa, şu uğradığın derde bak.

  • خود ترا کاری نبود آن جایگاه  ** که به بیهوده کنی این عزم راه 
  • Yerinde, yurdunda işin yok muydu da beyhude yere yollara düştün?

  • اشتهای گول‌گردی آمدت  ** یا ملولی وطن غالب شدت 
  • Bir ahmağı görmek hevesine mi düştün, yoksa yurdundan mı usandın?

  • یا مگر دیوت دو شاخه بر نهاد  ** بر تو وسواس سفر را در گشاد 
  • Yahut da şeytan sana bir boyunduruk urdu, vesveseler verdi, sana bu yolculuk kapısını açtı.

  • گفت نافرجام و فحش و دمدمه  ** من نتوانم باز گفتن آن همه 
  • Birçok kötü sözler söyledi, küfürlerde bulundu, dırıldandı durdu. Onların hepsini söyleyemem ben.

  • از مثل وز ریش‌خند بی‌حساب  ** آن مرید افتاد از غم در نشیب  2055
  • Kadının sayısız gülümsemesinden, hikâyeler söylemesinden derviş, pek dertlendi, dertlere uğradı.

  • پرسیدن آن وارد از حرم شیخ کی شیخ کجاست کجا جوییم و جواب نافرجام گفتن حرم 
  • Derviş’in Şeyh nerede,onu nerede arayalım diye sorması,Şeyh’in karısının da kötü kötü cevap vermesi

  • اشکش از دیده بجست و گفت او  ** با همه آن شاه شیرین‌نام کو 
  • Dervişin gözlerinden yaşlar aktı, dedi ki: Bütün bunlarla beraber o adı tatlı padişah nerede? Söyle bana!

  • گفت آن سالوس زراق تهی  ** دام گولان و کمند گمرهی 
  • Kadın dedi ki: O bomboş riyâkar bir hilebazdır. Ahmaklara tuzaktır. Yol azıtanlara kementlik eder.

  • صد هزاران خام ریشان هم‌چو تو  ** اوفتاده از وی اندر صد عتو 
  • Senin gibi sakalını değirmende ağartan yüz binlerce kişi azgınlıktan ona düşmüştür.

  • گر نبینیش و سلامت وا روی  ** خیر تو باشد نگردی زو غوی 
  • Onu görmez, esenlikle yerine yurduna dönersen senin için daha hayırlıdır. Onu görüp de azmazsın hiç olmazsa.

  • لاف‌کیشی کاسه‌لیسی طبل‌خوار  ** بانگ طبلش رفته اطراف دیار  2060
  • Onun işi gücü lâftır, kâse yalayıcı, hazır sofraya oturucu bir heriftir. Fakat davulunun sesi, etrafa yayılmış nasılsa.

  • سبطیند این قوم و گوساله‌پرست  ** در چنین گاوی چه می‌مالند دست 
  • Bu kavim İsrail oğullarına benzer, öküze taparlar. Böyle bir öküze el vurup adarlar işte.

  • جیفة اللیلست و بطال النهار  ** هر که او شد غره‌ی این طبل‌خوار 
  • Bu hazır sofraya oturan adama kapılan, geceleyin bir leştir, gündüzün işsiz güçsüz bir adam.

  • هشته‌اند این قوم صد علم و کمال  ** مکر و تزویری گرفته کینست حال 
  • Bunlar, yüzlerce bilgiyi, yüceliği bırakmışlardır da bir hileye, bir riyâya kapılmışlardır. İşte hal bu.

  • آل موسی کو دریغا تاکنون  ** عابدان عجل را ریزند خون 
  • Nerede Musa’nın soyu? Gelse de şu öküze tapanların kanlarını dökse…yazık!

  • شرع و تقوی را فکنده سوی پشت  ** کو عمر کو امر معروفی درشت  2065
  • Şeriatı, Allahdan ürküp sakınmayı ardına atmış. Nerede Ömer? Gelse de şiddetle doğruluğu emretse!

  • کین اباحت زین جماعت فاش شد  ** رخصت هر مفسد قلاش شد 
  • Bunlar, her kötü şeyi mübah biliyorlar. Bu ibahilik bunlardan yayıldı, fesatçı kalleşe de ruhsat oldu âdeta.

  • کو ره پیغامبری و اصحاب او  ** کو نماز و سبحه و آداب او 
  • Nerede Peygamberle sahabesinin yolu. Nerede namaz, nerede tesbih, nerede onların edepleri.

  • جواب گفتن مرید و زجر کردن مرید آن طعانه را از کفر و بیهوده گفتن 
  • Kadının küfürde bulunması ve saçma sözler söylemesi üzerine o dervişin kızıp ona ağır sözlerle cevap vermesi

  • بانگ زد بر وی جوان و گفت بس  ** روز روشن از کجا آمد عسس 
  • Genç, yeter diye bağırdı, apaydın günde bekçinin ne lüzumu var?

  • نور مردان مشرق و مغرب گرفت  ** اسمانها سجده کردند از شگفت 
  • Erlerin nuru doğuyu da tuttu batıyı da. Gökler bile hayrette kalıp secde ettiler.

  • آفتاب حق بر آمد از حمل  ** زیر چادر رفت خورشید از خجل  2070
  • Allah güneşi Hamel burcundan doğdu da bu güneş utancından perde arkasına girdi.

  • ترهات چون تو ابلیسی مرا  ** کی بگرداند ز خاک این سرا 
  • Senin gibi bir şeytanın saçmaları, nereden beni bu kapının tokmağından döndürecek?