طالب گنجش مبین خود گنج اوست ** دوست کی باشد به معنی غیر دوست

سجده خود را می‌کند هر لحظه او ** سجده پیش آینه‌ست از بهر رو 2260

گر بدیدی ز آینه او یک پشیز ** بی‌خیالی زو نماندی هیچ چیز

هم خیالاتش هم او فانی شدی ** دانش او محو نادانی شدی

دانشی دیگر ز نادانی ما ** سر برآوردی عیان که انی انا

اسجدوا لادم ندا آمد همی ** که آدمید و خویش بینیدش دمی

احولی از چشم ایشان دور کرد ** تا زمین شد عین چرخ لاژورد 2265

لا اله گفت و الا الله گفت ** گشت لا الا الله و وحدت شکفت

آن حبیب و آن خلیل با رشد ** وقت آن آمد که گوش ما کشد

سوی چشمه که دهان زینها بشو ** آنچ پوشیدیم از خلقان مگو

ور بگویی خود نگردد آشکار ** تو به قصد کشف گردی جرم‌دار

لیک من اینک بریشان می‌تنم ** قایل این سامع این هم منم 2270

صورت درویش و نقش گنج گو ** رنج کیش‌اند این گروه از رنج گو

چشمه‌ی راحت بریشان شد حرام ** می‌خورند از زهر قاتل جام‌جام

خاکها پر کرده دامن می‌کشند ** تا کنند این چشمه‌ها را خشک‌بند

کی شود این چشمه‌ی دریامدد ** مکتنس زین مشت خاک نیک و بد

لیک گوید با شما من بسته‌ام ** بی‌شما من تا ابد پیوسته‌ام 2275

قوم معکوس‌اند اندر مشتها ** خاک‌خوار و آب را کرده رها

ضد طبع انبیا دارند خلق ** اژدها را متکا دارند خلق

چشم‌بند ختم چون دانسته‌ای ** هیچ دانی از چه دیده بسته‌ای

بر چه بگشادی بدل این دیده‌ها ** یک به یک بس البدل دان آن ترا

لیک خورشید عنایت تافته‌ست ** آیسان را از کرم در یافته‌ست 2280

نرد بس نادر ز رحمت باخته ** عین کفران را انابت ساخته

هم ازین بدبختی خلق آن جواد ** منفجر کرده دو صد چشمه‌ی وداد

غنچه را از خار سرمایه دهد ** مهره را از مار پیرایه دهد

از سواد شب برون آرد نهار ** وز کف معسر برویاند یسار

آرد سازد ریگ را بهر خلیل ** کو با داود گردد هم رسیل 2285

کوه با وحشت در آن ابر ظلم ** بر گشاید بانگ چنگ و زیر و بم

خیز ای داود از خلقان نفیر ** ترک آن کردی عوض از ما بگیر

انابت آن طالب گنج به حق تعالی بعد از طلب بسیار و عجز و اضطرار کی ای ولی الاظهار تو کن این پنهان را آشکار

گفت آن درویش ای دانای راز ** از پی این گنج کردم یاوه‌تاز

دیو حرص و آز و مستعجل تگی ** نی تانی جست و نی آهستگی

من ز دیگی لقمه‌ای نندوختم ** کف سیه کردم دهان را سوختم 2290

خود نگفتم چون درین ناموقنم ** زان گره‌زن این گره را حل کنم

قول حق را هم ز حق تفسیر جو ** هین مگو ژاژ از گمان ای سخت‌رو

آن گره کو زد همو بگشایدش ** مهره کو انداخت او بربایدش

گرچه آسانت نمود آن سان سخن ** کی بود آسان رموز من لدن

گفت یا رب توبه کردم زین شتاب ** چون تو در بستی تو کن هم فتح باب 2295

بر سر خرقه شدن بار دگر ** در دعا کردن بدم هم بی‌هنر

کو هنر کو من کجا دل مستوی ** این همه عکس توست و خود توی

هر شبی تدبیر و فرهنگم به خواب ** هم‌چو کشتی غرقه می‌گردد ز آب

خود نه من می‌مانم و نه آن هنر ** تن چو مرداری فتاده بی‌خبر

تا سحر جمله شب آن شاه علی ** خود همی‌گوید الستی و بلی 2300

کو بلی‌گو جمله را سیلاب برد ** یا نهنگی خورد کل را کرد و مرد

صبح‌دم چون تیغ گوهردار خود ** از نیام ظلمت شب بر کند

آفتاب شرق شب را طی کند ** از نهنگ آن خورده‌ها را قی کند

رسته چون یونس ز معده‌ی آن نهنگ ** منتشر گردیم اندر بو و رنگ

خلق چون یونس مسبح آمدند ** کاندر آن ظلمات پر راحت شدند 2305

هر یکی گوید به هنگام سحر ** چون ز بطن حوت شب آید به در

کای کریمی که در آن لیل وحش ** گنج رحمت بنهی و چندین چشش

چشم تیز و گوش تازه تن سبک ** از شب هم‌چون نهنگ ذوالحبک