در کمال زشتیم من منتهی ** لطف تو در فضل و در فن منتهی

Çirkinliğin son derecesine varmışım ben. Fakat senin lûtfun da ihsan etmede son derecededir.

حاجت این منتهی زان منتهی ** تو بر آر ای حسرت سرو سهی

Bu kötülüğün çirkinliğin son derecesine varmış olan kulun hacetini, son derecede olan lûtfunla reva et ey usul boylu selvilerin bile haset ettikleri güzel!

چون بمیرم فضل تو خواهد گریست ** از کرم گرچه ز حاجت او بریست

Ben ölürsem yine senin lûtfun, bana gözyaşı döker, kerem sahibisin, buna ihtiyacın yoktur ama yine sen ağlarsın bana.

بر سر گورم بسی خواهد نشست ** خواهد از چشم لطیفش اشک جست 2710

Mezarımın başında çok oturursun. O güzel gözlerinden çok yaşlar akar.

نوحه خواهد کرد بر محرومیم ** چشم خواهد بست از مظلومیم

Mahrumiyetime ağlar, mazlumluğuma gözlerini yumup yaş dökersin sen.

اندکی زان لطفها اکنون بکن ** حلقه‌ای در گوش من کن زان سخن

İyisi mi o lûtufların birazcığını şimdi yap. O sözleri, şimdi benim kulağıma küpe et.

آنک خواهی گفت تو با خاک من ** برفشان بر مدرک غمناک من

Toprağıma söyleyeceğin sözleri şu gamla kulağıma saç, şimdi söyle bana.

لابه کردن موش مر چغز را کی بهانه میندیش و در نسیه مینداز انجاح این حاجت مرا کی فی التاخیر آفات و الصوفی ابن الوقت و ابن دست از دامن پدر باز ندارد و اب مشفق صوفی کی وقتست او را بنگرش به فردا محتاج نگرداند چندانش مستغرق دارد در گلزار سریع الحسابی خویش نه چون عوام منتظر مستقبل نباشد نهری باشد نه دهری کی لا صباح عند الله و لا مساء ماضی و مستقبل و ازل و ابد آنجا نباشد آدم سابق و دجال مسبوق نباشد کی این رسوم در خطه‌ی عقل جز وی است و روح حیوانی در عالم لا مکان و لا زمان این رسوم نباشد پس او ابن وقتیست کی لا یفهم منه الا نفی تفرقة الا زمنة چنانک از الله واحد فهم شود نفی دوی نی حقیقت واحدی

Farenin “ Bahaneler icadetme. İşi yarına bırakıp savsaklama. Bu hacetimi hemen yerine getir. İleriye atmada âfetler, tehlikeler vardır. Sofi, vakit oğludur. Oğul, babasının eteğinden el çekmez. Sofinin esirgeyici babası olan vakit de onu, yarına bakmaya muhtaç etmez, sağıncılık halka benzemez. O, gelecek zamanı beklemez. Nehre mensuptur, daima oluş halindedir, dehre mensup değildir, zamana mukayyet olmaz. Çünkü “ Tanrı yanında ne sabah vardır, ne akşam.” Geçmiş, gelecek, ezel ve ebed, orada yoktur. Geçmiş Âdem’le gelecek Deccâl oraya sığmaz. Bunlar, aklı cüzi’nin ve hayvanî ruhun sahasındaki şeylerdir. Mekânsızlık ve zamansızlık âleminde bunlar yoktur. Şu halde Tanrı birdir dendi mi, nasıl bir olan hakikatın değil, ikiliğin olmadığı anlaşılırsa sofi, vakit oğludur sözünden de geçmişin, içinde bulunduğumuz zamanın ve gelecek zamanın, ezel ve ebedin yokluğu anlaşılır” diyerek kurbağaya yalvarması.

صوفیی را گفت خواجه‌ی سیم‌پاش ** ای قدمهای ترا جانم فراش

Gümüş paralar veren bir ihsan sahibi, sofinin birine dedi ki: Ey ayaklarının altına canımı döşediğim zat.

یک درم خواهی تو امروز ای شهم ** یا که فردا چاشتگاهی سه درم 2715

Ey padişahım! Bugün sana bir kuruş mu vereyim, yoksa yarın kuşluk çağında üç kuruş mu? Hangisini istersin?

گفت دی نیم درم راضی‌ترم ** زانک امروز این و فردا صد درم

Sofi dedi ki: Bugünkü de vaat, yarınki de. Dün yarım kuruş verseydin bugün elimde olsaydı. Buna, bugünkü vereceğin bir kuruştan da daha ziyade sevinirdim, yarın vereceğin yüz kuruştan da.

سیلی نقد از عطاء نسیه به ** نک قفا پیشت کشیدم نقد ده

Peşin sille, veresiye keremden hayırlıdır. İşte kafam önünde, başımı eğiyorum, vur, tek peşin olsun!

خاصه آن سیلی که از دست توست ** که قفا و سیلیش مست توست

Hele sille, senden geldikten sonra hiç gam yemem. Baş da o elin sarhoşudur, sille de.

هین بیا ای جان جان و صد جهان ** خوش غنیمت دار نقد این زمان

Ey canımın canı, ey yüzlerce cihan değer dost, aklını başına devşir, bu peşin şeyi ganimet say.

در مدزد آن روی مه از شب روان ** سرمکش زین جوی ای آب روان 2720

Ay gibi yüzünü gece yolcularından gizleme. Ey akar su, bu arktan baş çekme.

تا لب جو خندد از آب معین ** لب لب جو سر برآرد یاسمین

Hep buradan da ak da ırmak kıyısı bu akar suyla gülsün, kenarlarında yaseminler boy atsın.

چون ببینی بر لب جو سبزه مست ** پس بدان از دور که آنجا آب هست

Uzaktan ırmak kıyısında sarhoş yeşillikler gördün mü bil ki orada su vardır.

گفت سیماهم وجوه کردگار ** که بود غماز باران سبزه‌زار

Tanrı “Gönüllerindeki yüzlerinden anlaşılır” dedi. Yeşillikte yağmuru suyu anlatır.

گر ببارد شب نبیند هیچ کس ** که بود در خواب هر نفس و نفس

Yağmur gece yağarsa kimse görmez. Çünkü herkes uykuya dalmıştır.

تازگی هر گلستان جمیل ** هست بر باران پنهانی دلیل 2725

Ama her güzel gül bahçesi gizli bir yağmura delâlet eder.

ای اخی من خاکیم تو آبیی ** لیک شاه رحمت و وهابیی

Kardeşim ben toprak hayvanlarındanım, sen su hayvanlarından. Fakat rahmet ve ihsan padişahısın.

آن‌چنان کن از عطا و از قسم ** که گه و بی‌گه به خدمت می‌رسم

Öyle lûtfet, öyle bir ihsan da bulun ki arada bir huzuruna gelebileyim.

بر لب جو من به جان می‌خوانمت ** می‌نبینم از اجابت مرحمت

Irmak kıyısında seni canla başla çağırıyorum ama sen merhamet edip cevap vermiyorsun.

آمدن در آب بر من بسته شد ** زانک ترکیبم ز خاکی رسته شد

Suya dalmama imkân yok. Çünkü terkibim topraktan meydana gelmiş.

یا رسولی یا نشانی کن مدد ** تا ترا از بانگ من آگه کند 2730

Ya bir elçi gönder, yahut kerem et, bir nişâne ver de benim sesimi sana ulaştırsın.

بحث کردند اندرین کار آن دو یار ** آخر آن بحث آن آمد قرار

Bu iş için o iki dost konuşup görüştüler. Nihayet şuna karar verdiler:

که به دست آرند یک رشته‌ی دراز ** تا ز جذب رشته گردد کشف راز

Bir uzun ip bulacaklardı. Bu ipin çekişi, onların sırrını birbirine duyuracaktı.

یک سری بر پای این بنده‌ی دوتو ** بست باید دیگرش بر پای تو

Fare, ipin bir ucunu sana karşı iki büklüm olan bu kulun ayağına bağlarız, öbür ucunu da senin ayağına.

تا به هم آییم زین فن ما دو تن ** اندر آمیزیم چون جان با بدن

Bu suretle ikimiz, birbirimize ulanmış, bağlanmış oluruz; bir bedendeki can gibi birbirimize karışırız dedi.

هست تن چون ریسمان بر پای جان ** می‌کشاند بر زمینش ز آسمان 2735

Beden de canın ayağında bir ipe benzer, onu gökyüzünden yere çeker durur.

چغز جان در آب خواب بیهشی ** رسته از موش تن آید در خوشی

Can kurbağası, kendinden geçme suyuna hoş bir surette dalmışken, beden faresinden güzelce kurtulmuşken.

موش تن زان ریسمان بازش کشد ** چند تلخی زین کشش جان می‌چشد

Beden faresi o iple yine onu çeker. Can, bu çekişten ne acılar tadar!

گر نبودی جذب موش گنده‌مغز ** عیش‌ها کردی درون آب چغز

Beyni kokmuş farenin çekişi olmasaydı kurbağa, suyun içinde rahatça yaşardı.

باقیش چون روز برخیزی ز خواب ** بشنوی از نوربخش آفتاب

Bunun ötesini, gündüz olup da ecel uykusundan uyanınca güneşe nurlar bağışlayandan duyarsın.

یک سر رشته گره بر پای من ** زان سر دیگر تو پا بر عقده زن 2740

İpliğin bir ucunu benim ayağıma bağla, öbür ucunu kendi ayağına düğümle

تا توانم من درین خشکی کشید ** مر ترا نک شد سر رشته پدید

De bu kupkuru yerde iktiza edince ipi çekebileyim, sen de bu vesileyle benim derdimi anlayasın dedi.

تلخ آمد بر دل چغز این حدیث ** که مرا در عقده آرد این خبیث

Bu söz kurbağanın gönlüne acı geldi. Bu pis beni bağlıyor galiba dedi.

هر کراهت در دل مرد بهی ** چون در آید از فنی نبود تهی

İyi adamın gönlüne kötü bir düşünce geldi mi bu boş değildir, bir aslı vardır bunun.

وصف حق دان آن فراست را نه وهم ** نور دل از لوح کل کردست فهم

O anlayışı vehim sayma, Tanrı anlayışı bil. Gönüldeki nur, onu külli levihten okumuş, anlamıştır.

امتناع پیل از سیران ببیت ** با جد آن پیلبان و بانگ هیت 2745

Biliyorsun ya, filcinin o kadar çalışmasına, korkunç bir surette bağırıp çağırmasına rağmen fil, Tanrı evine gitmemişti.

جانب کعبه نرفتی پای پیل ** با همه لت نه کثیر و نه قلیل

Ayağı, o kadar köteğe rağmen az çok, Kâbe tarafına gitmiyordu vesselam.

گفتیی خود خشک شد پاهای او ** یا بمرد آن جان صول‌افزای او

Sanki ayakları kurumuştu, yahut da o saldıran canı, bedeninden çıkmıştı dersin.

چونک کردندی سرش سوی یمن ** پیل نر صد اسپه گشتی گام‌زن

Fakat başını Yemen tarafına döndürdüler mi o erkek fil yüz at süratinde koşmaktaydı.

حس پیل از زخم غیب آگاه بود ** چون بود حس ولی با ورود

Filin duygusu, gayb zahmını anlamıştı. Bu böyle olunca artık kendisine Tanrı’dan ilham gelen velinin duygusu nasıl olur?

نه که یعقوب نبی آن پاک‌خو ** بهر یوسف با همه اخوان او 2750

O güzel huylu Yakup peygamber de, kardeşleri, Yusuf için

از پدر چون خواستندش دادران ** تا برندش سوی صحرا یک زمان

Babalarından izin alıp onu birazcık sahraya gezmeye götürmek istedikleri zaman bir şeyler sezinlemişti.

جمله گفتندش میندیش از ضرر ** یک دو روزش مهلتی ده ای پدر

Hepsi de ona, Yusuf’a bir zarar gelir diye düşünme. Bir iki günceğiz müsaade et baba.

که چرا ما را نمی داری امین ** یوسف خود را به سیران و ظعین

تا به هم در مرجها بازی کنیم ** ما درین دعوت امین و محسنیم

Yeşilliklerde beraber gezip tozalım. Biz, onu çağırıyoruz ama emniyet ve ihsan sahibi kişileriz dediler.

گفت این دانم که نقلش از برم ** می‌فروزد در دلم درد و سقم 2755

Yakup, şu kadar biliyorum ki onu benim yanımdan alıp götürmenizden gönlümde bir dert, bir elem peydahlanıyor.

این دلم هرگز نمی‌گوید دروغ ** که ز نور عرش دارد دل فروغ

Gönlüm, asla yalan söylemez. Çünkü o arş nurundan nurlanmıştır dedi.