English    Türkçe    فارسی   

6
2788-2837

  • از خیال و وهم و ظن بازش رهان  ** از چه و جور رسن بازش رهان 
  • Onu yine hayalden vehimden, zandan kurtar. Yine kuyudan çıkar, cefa ipinden halâs et.

  • تا ز دلداری خوب تو دلی  ** پر بر آرد بر پرد ز آب و گلی 
  • Bu suretle de bir gönül, senin güzel gönül alışınla kanatlansın, uçsun, şu balçıktan kurtulsun!

  • ای عزیز مصر و در پیمان درست  ** یوسف مظلوم در زندان تست  2790
  • Ey Mısır azizi, ey ahdinde duran zat,mazlum Yusuf, senin zindanındadır.

  • در خلاص او یکی خوابی ببین  ** زود که الله یحب المحسنین 
  • Onu kurtarmak için çabucak bir rüya görüver, Tanrı, ihsan sahiplerini sever.

  • هفت گاو لاغری پر گزند  ** هفت گاو فربهش را می‌خورند 
  • Yedi arık ve hasta öküz, yedi semiz öküzü yutmada.

  • هفت خوشه‌ی خشک زشت ناپسند  ** سنبلات تازه‌اش را می‌چرند 
  • Yedi kuru ve çirkin beğenilmeyecek başak, yedi taze ve yemyeşil başağı otlamada.

  • قحط از مصرش بر آمد ای عزیز  ** هین مباش ای شاه این را مستجیز 
  • Ey aziz, gönül Mısırında kıtlık başlıyor. Aman padişahım bunu caiz görme.

  • یوسفم در حبس تو ای شه نشان  ** هین ز دستان زنانم وا رهان  2795
  • Padişahım, senin hapsinde bir Yusuf’um ben. Lûtfet, beni kadınlardan kurtar.

  • از سوی عرشی که بودم مربط او  ** شهوت مادر فکندم که اهبطوا 
  • Arşta oturup duruyordum. Anamın şehveti “inin” emri ile beni buraya attı.

  • پس فتادم زان کمال مستتم  ** از فن زالی به زندان رحم 
  • O tam yücelikten bir kocakarının hilesiyle rahim zindanına düştüm.

  • روح را از عرش آرد در حطیم  ** لاجرم کید زنان باشد عظیم 
  • Ruhu ta arştan bu yurda getirdi. Hasılı kadınların hilesi pek büyük.

  • اول و آخر هبوط من ز زن  ** چونک بودم روح و چون گشتم بدن 
  • İnişim, önce de kadın yüzünden, sonra da kadın yüzünden. Ruhtum, nasıl oldu da bedene büründüm?

  • بشنو این زاری یوسف در عثار  ** یا بر آن یعقوب بی‌دل رحم آر  2800
  • Ya bu düşkün Yusuf’un ağlayıp inlemesini duy, yahut o âşık Yakub’a merhamet et.

  • ناله از اخوان کنم یا از زنان  ** که فکندندم چو آدم از جنان 
  • Kardeşlerimden mi feryat edeyim, kadınlardan mı? Âdem gibi cennetlerden düştüm ben!

  • زان مثال برگ دی پژمرده‌ام  ** کز بهشت وصل گندم خورده‌ام 
  • Kış yaprağı gibi soldum, çünkü vuslat cennetinde buğday yedim.

  • چون بدیدم لطف و اکرام ترا  ** وآن سلام سلم و پیغام ترا 
  • Senin lûtfunu, ihsanını, o barış selâmını o güzel haberini duyunca,

  • من سپند از چشم بد کردم پدید  ** در سپندم نیز چشم بد رسید 
  • Kötü göz değmesin diye ateşe çöreotu attım, fakat çöreotuma da kötü göz değdi.

  • دافع هر چشم بد از پیش و پس  ** چشم‌های پر خمار تست و بس  2805
  • Önde de sonda da her kötü gözü def eden, ancak ve ancak mahmur gözlerindir.

  • چشم بد را چشم نیکویت شها  ** مات و مستاصل کند نعم الدوا 
  • Padişahın kötü gözü, senin güzel gözlerin mat eder, mahveder; ne güzel ilâç bu.

  • بل ز چشمت کیمیاها می‌رسد  ** چشم بد را چشم نیکو می‌کند 
  • Hattâ senin gözünden kimyalar erişti mi kötü göz bile iyi göz olur.

  • چشم شه بر چشم باز دل زدست  ** چشم بازش سخت با همت شدست 
  • Padişahın gözü, doğanın gözüne değdi mi doğan, yücelir, himmetli bir göze sahip olur.

  • تا ز بس همت که یابید از نظر  ** می‌نگیرد باز شه جز شیر نر 
  • O bakıştan öyle bir himmete sahip olur ki, öyle yücelir ki artık erkek aslandan başka bir şey avlamaz olur.

  • شیر چه کان شاه‌باز معنوی  ** هم شکار تست و هم صیدش توی  2810
  • Aslan da nedir ki? O mânevi yüce doğan, hem senin avındır, hem de seni avlar.

  • شد صفیر باز جان در مرج دین  ** نعره‌های لا احب الافلین 
  • Din çayırında can doğanının ıslığı “Ben batan şeyleri sevmem” nâraları olur.

  • باز دل را که پی تو می‌پرید  ** از عطای بی‌حدت چشمی رسید 
  • Senin izinden uçup duran gönül doğanı da sayısız ihsanlarla uğradı, gözün, bir kerecik ona düştü.

  • یافت بینی بوی و گوش از تو سماع  ** هر حسی را قسمتی آمد مشاع 
  • Burnu bir koku aldı, kulağı senin nağmelerini duydu. Her duygusu, muayyen olamayan nasipler elde etti.

  • هر حسی را چون دهی ره سوی غیب  ** نبود آن حس را فتور مرگ و شیب 
  • Sen, hangi duyguya gayb âleminin yolunu açarsan o duygu, artık eskimez, yıpranmaz, ölmez.

  • مالک الملکی به حس چیزی دهی  ** تا که بر حس‌ها کند آن حس شهی  2815
  • Mülk senindir. Duyguya bir şey ihsan edersin; o duygu, öbür duygulara padişahlık eder.

  • حکایت شب دزدان کی سلطان محمود شب در میان ایشان افتاد کی من یکی‌ام از شما و بر احوال ایشان مطلع شدن الی آخره 
  • Sultan Mahmud’un bir gece, hırsızların arasına düşerek “ Ben de sizlerdenim “ demesi ve onların hallerini anlaması

  • شب چو شه محمود برمی‌گشت فرد  ** با گروهی قوم دزدان باز خورد 
  • Sultan Mahmut, bir gece yalnız başına şehri dolaşırken bir bölük hırsıza rastladı.

  • پس بگفتندش کیی ای بوالوفا  ** گفت شه من هم یکی‌ام از شما 
  • Hırsızlar ey vefalı adam dediler, sen kimsin? Sultan Mahmut, ben de sizlerden biriyim diye cevap verdi.

  • آن یکی گفت ای گروه مکر کیش  ** تا بگوید هر یکی فرهنگ خویش 
  • Hırsızların biri, ey daima hileye düzene baş vuranlar, hadi bakalım,her birimiz hünerini söylesin.

  • تا بگوید با حریفان در سمر  ** کو چه دارد در جبلت از هنر 
  • Yaratılışta ne hüner ne marifet var? Şu gece vakti arkadaşlarına anlatsın dedi.

  • آن یکی گفت ای گروه فن‌فروش  ** هست خاصیت مرا اندر دو گوش  2820
  • Birisi dedi ki: Ey hünerini göstermeye kalkışan kavim, benim kulaklarımda bir hassa vardır.

  • که بدانم سگ چه می‌گوید به بانگ  ** قوم گفتندش ز دیناری دو دانگ 
  • Köpek havladı mı, ne diyor, anlarım. Öbürleri, bu iki metelik eder ancak dediler.

  • آن دگر گفت ای گروه زرپرست  ** جمله خاصیت مرا چشم اندرست 
  • Bir başkası ey altına tapanlar, benim bütün hassam gözümdedir.

  • هر که را شب بینم اندر قیروان  ** روز بشناسم من او را بی‌گمان 
  • Geceleyin karanlıkta kimi görsem, hiç şüphe yok, onu gündüz tanırım dedi.

  • گفت یک خاصیتم در بازو است  ** که زنم من نقبها با زور دست 
  • Başka biri, benim hünerim kolumdadır. Kolumun kuvvetiyle duvarları delerim dedi.

  • گفت یک خاصیتم در بینی است  ** کار من در خاکها بوبینی است  2825
  • Başka biri dedi ki: Benim marifetim burnumda. İşim, toprakları koklamaktır.

  • سرالناس معادن داد دست  ** که رسول آن را پی چه گفته است 
  • “İnsanlar madenlere benzerler” sırrına ermişim. Peygamber, onu ne için söylemişti.

  • من ز خاک تن بدانم کاندر آن  ** چند نقدست و چه دارد او ز کان 
  • Ben, toprağın bedeninde ne kadar para var, ne madeni gizli anlarım.

  • در یکی کان زر بی‌اندازه درج  ** وان دگر دخلش بود کمتر ز خرج 
  • Bir yerde sayısız altın gizli, öbür tarafın masrafı, gelirinden fazla meselâ, derhal bilirim.

  • هم‌چو مجنون بو کنم من خاک را  ** خاک لیلی را بیابم بی‌خطا 
  • Mecnun gibi toprağı koklarım, yanılmaksızın Leylâ’nın bulunduğu toprağı bulurum.

  • بو کنم دانم ز هر پیراهنی  ** گر بود یوسف و گر آهرمنی  2830
  • Her gömleği koklar, içinde Yusuf mu var, şeytan mı anlarım.

  • هم‌چو احمد که برد بو از یمن  ** زان نصیبی یافت این بینی من 
  • Ahmet gibi hani. O da Yemen’den koku alırdı ya. Benim de şu burnum, o nasibe erişmiştir işte.

  • که کدامین خاک همسایه‌ی زرست  ** یا کدامین خاک صفر و ابترست 
  • Hangi toprak altına komşu, hangisi sıfırdan ibaret. Beş para etmez? Bu, bana malûm olur.

  • گفت یک نک خاصیت در پنجه‌ام  ** که کمندی افکنم طول علم 
  • Bir başkası da benim hünerim de dedi, elimdedir. Dağ tepesine kadar kement atarım.

  • هم‌چو احمد که کمند انداخت جانش  ** تا کمندش برد سوی آسمانش 
  • Ahmet gibi... Onun canı da bir kement attı, kemendi ta göğe ulaştı.

  • گفت حقش ای کمندانداز بیت  ** آن ز من دان ما رمیت اذ رمیت  2835
  • Tanrı dedi ki: Ey gökyüzündeki Beyt-i Mâmur’a kement atan, atışı benden bil. “Attığın vakit sen atmadın ben attım”

  • پس بپرسیدند زان شه کای سند  ** مر ترا خاصیت اندر چه بود 
  • Nihayet dediler ki: Ey yüce ve vefalı dost, sen de söyle. Senin ne hünerin ne marifetin var?

  • گفت در ریشم بود خاصیتم  ** که رهانم مجرمان را از نقم 
  • Sultan Mahmut dedi ki: Benim hünerim sakalımdadır. Onunla suçluları cezadan eziyetten kurtarırım.