English    Türkçe    فارسی   

6
2833-2882

  • گفت یک نک خاصیت در پنجه‌ام  ** که کمندی افکنم طول علم 
  • Bir başkası da benim hünerim de dedi, elimdedir. Dağ tepesine kadar kement atarım.

  • هم‌چو احمد که کمند انداخت جانش  ** تا کمندش برد سوی آسمانش 
  • Ahmet gibi... Onun canı da bir kement attı, kemendi ta göğe ulaştı.

  • گفت حقش ای کمندانداز بیت  ** آن ز من دان ما رمیت اذ رمیت  2835
  • Tanrı dedi ki: Ey gökyüzündeki Beyt-i Mâmur’a kement atan, atışı benden bil. “Attığın vakit sen atmadın ben attım”

  • پس بپرسیدند زان شه کای سند  ** مر ترا خاصیت اندر چه بود 
  • Nihayet dediler ki: Ey yüce ve vefalı dost, sen de söyle. Senin ne hünerin ne marifetin var?

  • گفت در ریشم بود خاصیتم  ** که رهانم مجرمان را از نقم 
  • Sultan Mahmut dedi ki: Benim hünerim sakalımdadır. Onunla suçluları cezadan eziyetten kurtarırım.

  • مجرمان را چون به جلادان دهند  ** چون بجنبد ریش من زیشان رهند 
  • Suçluları cellâtlara verdiler mi, sakalım oynayınca onlar kurtuluverirler.

  • چون بجنبانم به رحمت ریش را  ** طی کنند آن قتل و آن تشویش را 
  • Acıyıp sakalımı oynattım mı öldürülmeden de kurtulurlar, dertten de, elemden de.

  • قوم گفتندش که قطب ما توی  ** که خلاص روز محنتمان شوی  2840
  • Hırsızlar, bu sözü duyunca kutbumuz sensin dediler; minnet gününde kurtuluşumuz senden olacak.

  • بعد از آن جمله به هم بیرون شدند ** سوی قصرآن شه میمون شدند

  • چون سگی بانگی بزد از سوی راست  ** گفت می‌گوید که سلطان با شماست 
  • Bu sırada sağ taraftan bir köpek havladı. Köpek sesinden anlayan, köpek diyor ki dedi, padişah sizinle beraber.

  • خاک بو کرد آن دگر از ربوه‌ای  ** گفت این هست از وثاق بیوه‌ای 
  • Kokudan anlayan bir yandaki toprağı kokladı, bu dedi, bir dul kadının odasının toprağı.

  • پس کمند انداخت استاد کمند  ** تا شدند آن سوی دیوار بلند 
  • Kement atan, kemendini attı, yüksek bir duvara ulaştılar.

  • جای دیگر خاک را چون بوی کرد  ** گفت خاک مخزن شاهیست فرد  2845
  • Koku alan bir başka yeri kokladı, dedi ki: O eşsiz padişahın hazinesi burada.

  • نقب‌زن زد نقب در مخزن رسید  ** هر یکی از مخزن اسبابی کشید 
  • Delik delen, duvarı deldi, hazineye girdiler. Her biri bir şeyler aldı.

  • بس زر و زربفت و گوهرهای زفت  ** قوم بردند و نهان کردند تفت 
  • Bir hayli altın sırmalarla bezenmiş kumaş, ağır mücevherler alıp hemen gizlediler.

  • شه معین دید منزل‌گاهشان  ** حلیه و نام و پناه و راهشان 
  • Padişah konakladıkları yeri, şekillerini, adlarını, yollarını iyice öğrendi.

  • خویش را دزدید ازیشان بازگشت  ** روز در دیوان بگفت آن سرگذشت 
  • Onlardan gizlenip geri döndü. Sabahleyin divanda bu macerayı anlattı.

  • پس روان گشتند سرهنگان مست  ** تا که دزدان را گرفتند و ببست  2850
  • Hemen yiğit çavuşlar yolladılar. Hırsızları tutup bağladılar.

  • دست‌بسته سوی دیوان آمدند  ** وز نهیب جان خود لرزان شدند 
  • Hepsini eli bağlı olarak divana getirdiler. Can korkusu ile tir tir titriyorlardı.

  • چونک استادند پیش تخت شاه  ** یار شبشان بود آن شاه چو ماه 
  • Padişahın huzurunda durdular. O ay gibi parlayan padişah, geceleyin kendileri ile arkadaşlık eden adamdı.

  • آنک چشمش شب بهرکه انداختی  ** روز دیدی بی شکش بشناختی 
  • Geceleyin kimi görse gündüz şüphesiz bir surette tanıyan,

  • شاه را بر تخت دید و گفت این  ** بود با ما دوش شب‌گرد و قرین 
  • Padişahı tahtında görünce bu adam dedi, geceleyin bizimle arkadaşlık eden adamdır.

  • آنک چندین خاصیت در ریش اوست  ** این گرفت ما هم از تفتیش اوست  2855
  • Sakalında o kadar hüner, marifet vardı ya hani; bu tutulmamızda yine ondan oldu.

  • عارف شه بود چشمش لاجرم  ** بر گشاد از معرفت لب با حشم 
  • Gözü, padişahı tanımış olduğundan bu tanışıklıkla ağzını açtı, tesirli bir suretle söze başladı;

  • گفت و هو معکم این شاه بود  ** فعل ما می‌دید و سرمان می‌شنود 
  • Dedi ki: “Nerede olursanız olun, o sizinledir” dedikleri bu padişah işte. Bizim yaptığımızı görüyor, sırrımızı duyuyordu.

  • چشم من ره برد شب شه را شناخت  ** جمله شب با روی ماهش عشق باخت 
  • Gözüm, geceleyin padişahı tanıdı; Bütün gece onun ay gibi yüzü ile aşk oyununa girişti.

  • امت خود را بخواهم من ازو  ** کو نگرداند ز عارف هیچ رو 
  • Ben, ondan ümmetimi dileyecek, şefaatte bulunacağım. O, hiçbir âriften yüz çevirmez.

  • چشم عارف دان امان هر دو کون  ** که بدو یابید هر بهرام عون  2860
  • Bil ki ârifin gözü, iki âlemde de insana aman verir. Herkes, onunla yardıma nail olur.

  • زان محمد شافع هر داغ بود  ** که ز جز شه چشم او مازاغ بود 
  • “Gözü Tanrı’dan başka bir şeye kaymadı” da onun için Muhammed, her derdin şefaatçisi oldu.

  • در شب دنیا که محجوبست شید  ** ناظر حق بود و زو بودش امید 
  • Dünya gecesinde güneş, perde ardındayken o Tanrı’yı görüyordu, ümidi ondandı.

  • از الم نشرح دو چشمش سرمه یافت  ** دید آنچ جبرئیل آن بر نتافت 
  • İki gözü de “Biz senin göğsünü açmadık mı, ferahlatmadık mı seni?” sürmesiyle sürmelemişti. Cebrail’in bile görmeye tahammül edemediğini o, gördü.

  • مر یتیمی را که سرمه حق کشد  ** گردد او در یتیم با رشد 
  • Tanrı bir yetime sürme çekti mi onu, doğru yola girmiş eşsiz, iri bir inci haline getirir.

  • نور او بر ذره‌ها غالب شود  ** آن‌چنان مطلوب را طالب شود  2865
  • Nuru incilerden üstün olur. Öyle bir istenen, arzulanan, Tanrıyı ister, arzular.

  • در نظر بودش مقامات العباد  ** لاجرم نامش خدا شاهد نهاد 
  • Kulların duraklarını gördü; hasılı o yüzden Tanrı, onun adını “Gören tanık” taktı.

  • آلت شاهد زبان و چشم تیز  ** که ز شب‌خیزش ندارد سر گریز 
  • Şahidin aleti keskin gözle keskin kulaktır. Geceleri bile uyanıktır; sırlar ondan gizlenemez.

  • گر هزاران مدعی سر بر زند  ** گوش قاضی جانب شاهد کند 
  • Binlerce dâvacı, davaya kalkışsa kadı, kulağını şahide verir.

  • قاضیان را در حکومت این فنست  ** شاهد ایشان را دو چشم روشنست 
  • Hüküm verirken kadıların hüneri budur. Onların aydın gözleri, tanıktır.

  • گفت شاهد زان به جای دیده است  ** کو بدیده‌ی بی‌غرض سر دیده است  2870
  • Onun için şahidin sözü, göz yerine geçer. Çünkü o, garezsiz olarak sırrı görmüştür.

  • مدعی دیده‌ست اما با غرض  ** پرده باشد دیده‌ی دل را غرض 
  • Dâvacı da görmüştür ama garezle görmüştür. Garez, gönül gözüne perdedir.

  • حق همی‌خواهد که تو زاهد شوی  ** تا غرض بگذاری و شاهد شوی 
  • Tanrı diler ki sen zahit olasın; garezi bırakasın da tanık kesilesin.

  • کین غرضها پرده‌ی دیده بود  ** بر نظر چون پرده پیچیده بود 
  • Bu garezler göze perdedir. Göze perde indi mi insan,

  • پس نبیند جمله را با طم و رم  ** حبک الاشیاء یعمی و یصم 
  • yukarı aşağı, bunca şeyi, göremez, “Sevdiğin şeyler seni kör ve sağır eder.”

  • در دلش خورشید چون نوری نشاند  ** پیشش اختر را مقادیری نماند  2875
  • Fakat bir adamın gönlüne güneşin nuru vurdu mu onca yıldızın bir kadri, kıymeti kalmaz artık.

  • پس بدید او بی‌حجاب اسرار را  ** سیر روح مومن و کفار را 
  • Sırları perdesiz olarak görür. Müminle kâfirlerin ruhlarının ne makamlarda bulunduğunu seyreder.

  • در زمین حق را و در چرخ سمی  ** نیست پنهان‌تر ز روح آدمی 
  • Tanrı’nın, yeryüzünde de, yüce gökte de insan ruhundan daha gizli bir şeyi yoktur.

  • باز کرد از رطب و یابس حق نورد  ** روح را من امر ربی مهر کرد 
  • Hak, kuru, yaş; her şeyi bildirdi de ruhu “O benim işimdendir” diye mühürledi, gizledi.

  • پس چو دید آن روح را چشم عزیز  ** پس برو پنهان نماند هیچ چیز 
  • Yüce kişinin gözü, ruhu gördü mü artık ona hiçbir gizli şey kalmaz.

  • شاهد مطلق بود در هر نزاع  ** بشکند گفتش خمار هر صداع  2880
  • O, her kavgada, şahadeti makbul bir şahit olur. Sözü, her baş ağrısını keser, sersemliğini giderir.

  • نام حق عدلست و شاهد آن اوست  ** شاهد عدلست زین رو چشم دوست 
  • Tanrı’nın adı “adalet sahibi” dir, şahit de onun adamıdır. Onun için sevgilinin gözü adalet sahibi bir şahittir.

  • منظر حق دل بود در دو سرا  ** که نظر در شاهد آید شاه را 
  • İki âlemde de Tanrı’nın baktığı yer, gönüldür. Padişah daima gönle bakar.