گفت و هو معکم این شاه بود ** فعل ما می‌دید و سرمان می‌شنود

چشم من ره برد شب شه را شناخت ** جمله شب با روی ماهش عشق باخت

امت خود را بخواهم من ازو ** کو نگرداند ز عارف هیچ رو

چشم عارف دان امان هر دو کون ** که بدو یابید هر بهرام عون 2860

زان محمد شافع هر داغ بود ** که ز جز شه چشم او مازاغ بود

در شب دنیا که محجوبست شید ** ناظر حق بود و زو بودش امید

از الم نشرح دو چشمش سرمه یافت ** دید آنچ جبرئیل آن بر نتافت

مر یتیمی را که سرمه حق کشد ** گردد او در یتیم با رشد

نور او بر ذره‌ها غالب شود ** آن‌چنان مطلوب را طالب شود 2865

در نظر بودش مقامات العباد ** لاجرم نامش خدا شاهد نهاد

آلت شاهد زبان و چشم تیز ** که ز شب‌خیزش ندارد سر گریز

گر هزاران مدعی سر بر زند ** گوش قاضی جانب شاهد کند

قاضیان را در حکومت این فنست ** شاهد ایشان را دو چشم روشنست

گفت شاهد زان به جای دیده است ** کو بدیده‌ی بی‌غرض سر دیده است 2870

مدعی دیده‌ست اما با غرض ** پرده باشد دیده‌ی دل را غرض

حق همی‌خواهد که تو زاهد شوی ** تا غرض بگذاری و شاهد شوی

کین غرضها پرده‌ی دیده بود ** بر نظر چون پرده پیچیده بود

پس نبیند جمله را با طم و رم ** حبک الاشیاء یعمی و یصم

در دلش خورشید چون نوری نشاند ** پیشش اختر را مقادیری نماند 2875

پس بدید او بی‌حجاب اسرار را ** سیر روح مومن و کفار را

در زمین حق را و در چرخ سمی ** نیست پنهان‌تر ز روح آدمی

باز کرد از رطب و یابس حق نورد ** روح را من امر ربی مهر کرد

پس چو دید آن روح را چشم عزیز ** پس برو پنهان نماند هیچ چیز

شاهد مطلق بود در هر نزاع ** بشکند گفتش خمار هر صداع 2880

نام حق عدلست و شاهد آن اوست ** شاهد عدلست زین رو چشم دوست

منظر حق دل بود در دو سرا ** که نظر در شاهد آید شاه را

عشق حق و سر شاهدبازیش ** بود مایه‌ی جمله پرده‌سازیش

پس از آن لولاک گفت اندر لقا ** در شب معراج شاهدباز ما

این قضا بر نیک و بد حاکم بود ** بر قضا شاهد نه حاکم می‌شود 2885

شد اسیر آن قضا میر قضا ** شاد باش ای چشم‌تیز مرتضی

عارف از معروف بس درخواست کرد ** کای رقیب ما تو اندر گرم و سرد

ای مشیر ما تو اندر خیر و شر ** از اشارتهات دل‌مان بی‌خبر

ای یرانا لانراه روز و شب ** چشم‌بند ما شده دید سبب

چشم من از چشم‌ها بگزیده شد ** تا که در شب آفتابم دیده شد 2890

لطف معروف تو بود آن ای بهی ** پس کمال البر فی اتمامه

یا رب اتمم نورنا فی الساهره ** وانجنا من مفضحات قاهره

یار شب را روز مهجوری مده ** جان قربت‌دیده را دوری مده

بعد تو مرگیست با درد و نکال ** خاصه بعدی که بود بعد الوصال

آنک دیدستت مکن نادیده‌اش ** آب زن بر سبزه‌ی بالیده‌اش 2895

من نکردم لا ابالی در روش ** تو مکن هم لاابالی در خلش

هین مران از روی خود او را بعید ** آنک او یک‌باره آن روی تو دید

دید روی جز تو شد غل گلو ** کل شیء ما سوی الله باطل

باطل‌اند و می‌نمایندم رشد ** زانک باطل باطلان را می‌کشد

ذره ذره کاندرین ارض و سماست ** جنس خود را هر یکی چون کهرباست 2900

معده نان را می‌کشد تا مستقر ** می‌کشد مر آب را تف جگر

چشم جذاب بتان زین کویها ** مغز جویان از گلستان بویها

زانک حس چشم آمد رنگ کش ** مغز و بینی می‌کشد بوهای خوش

زین کششها ای خدای رازدان ** تو به جذب لطف خودمان ده امان

غالبی بر جاذبان ای مشتری ** شاید ار درماندگان را وا خری 2905

رو به شه آورد چون تشنه به ابر ** آنک بود اندر شب قدر آن بدر