چون بیابد او که یابد گم شود ** هم‌چو سیلی غرقه‌ی قلزم شود
Bulduğunu buldu mu kendisi kaybolur. Bir sel gibi denize gark olur gider.
دانه گم شد آنگهی او تین بود ** تا نمردی زر ندادم این بود
Tohum yok oldu da ondan sonra bitti, incir haline geldi. "“Ben de sen ölmeyince altın vermedim ya” sözü budur işte.
بعد مکث ایشان متواری در بلاد چین در شهر تختگاه و بعد دراز شدن صبر بی‌صبر شدن آن بزرگین کی من رفتم الوداع خود را بر شاه عرضه کنم اما قدمی تنیلنی مقصودی او القی راسی کفادی ثم یا پای رساندم به مقصود و مراد یا سر بنهم هم‌چو دل از دست آن‌جا و نصیحت برادران او را سود ناداشتن یا عاذل العاشقین دع فة اضلها الله کیف ترشدها الی آخره
Şehzadelerin Çin ülkesine varıp idare merkezi olan şehirde gizlenmeleri, bir hayli sabrettikten sonra büyük kardeşlerinin sabırsızlanarak “Ben gidiyorum, elveda size. Gidip kendimi padişaha tanıtacağım” demesi. Ayağım, ya beni maksadıma ulaştırır. Yahut oraya gönlüm gibi başımı da veririm. Kardeşlerinin ona öğüt vermeleri, fakat fayda etmemesi. Ey aşıkları kınayan, bırak onları, Tanrı’nın azdırdığı bir taifeyi sen nasıl doğru yola sokabilirsin?
آن بزرگین گفت ای اخوان من ** ز انتظار آمد به لب این جان من
Büyük kardeşleri dedi ki: Kardeşlerim beklemeden canım ağzıma geldi.
لا ابالی گشته‌ام صبرم نماند ** مر مرا این صبر در آتش نشاند 4055
artık bir şeye aldırış etmiyorum sabrım kalmadı. Bu sabır beni adeta ateşe attı.
طاقت من زین صبوری طاق شد ** راقعه‌ی من عبرت عشاق شد
Sabretmeden takatim tak oldu. Başıma gelen şey aşıklara ibret kesildi.
من ز جان سیر آمدم اندر فراق ** زنده بودن در فراق آمد نفاق
Ayrılık yüzünden canıma doydum. Ayrılıkta yaşamak, münafıklıktır.
چند درد فرقتش بکشد مرا ** سر ببر تا عشق سر بخشد مرا
Ayrılığın derdi, niceye bir beni öldürecek? Kes başımı da aşk, bana bir baş bağışlasın.
دین من از عشق زنده بودنست ** زندگی زین جان و سر ننگ منست
Dinim, aşkla yaşamaktır. Bu canla, bu başla diri kalmak, bunlarla yaşamak benim için ayıptır, ardır.
تیغ هست از جان عاشق گردروب ** زانک سیف افتاد محاء الذنوب 4060
Kılıç aşıkın canından tozu, toprağı siler süpürür. Çünkü kılıç, suçları kökünden mahveder.
چون غبار تن بشد ماهم بتافت ** ماه جان من هوای صاف یافت
Ey güzel ömürlerdir “Hayatım ölümümdedir” diye aşkının davulunu dövüp durmaktayım.
عمرها بر طبل عشقت ای صنم ** ان فی متی حیاتی می‌زنم
Beden tozu kalktı mı ayım parlar. Can ayım, saf bir hava bulur.
دعوی مرغابی کردست جان ** کی ز طوفان بلا دارد فغان
Can, su kuşu olduğunu dava etmede. Artık bela tufanından feryat eder mi hiç?
بط را ز اشکستن کشتی چه غم ** کشتی‌اش بر آب بس باشد قدم
Gemi parçalanmış, kaza ne gam? Onun gemisi, suya ayak basıvermektir.
زنده زین دعوی بود جان و تنم ** من ازین دعوی چگونه تن زنم 4065
Canım ve bedenim, bu dava ile dirildi. Artık ben bu davadan nasıl vazgeçer, nasıl sukut edebilirim?
خواب می‌بینم ولی در خواب نه ** مدعی هستم ولی کذاب نه
Rüya görürüm ama uykuda değil. Dava edip duruyorum ama yalancı değilim.
گر مرا صد بار تو گردن زنی ** هم‌چو شمعم بر فروزم روشنی
Yüz kere kellemi kessen mum gibiyim ben, daha ziyade aydınlanır, etrafı daha aydınlık bir hale getiririm.
آتش ار خرمن بگیرد پیش و پس ** شب‌روان را خرمن آن ماه بس
Ateş, önden, arttan bütün harmanı sarsa gece yolcularına ayın harmanı kafidir.
کرده یوسف را نهان و مختبی ** حیلت اخوان ز یعقوب نبی
Yusuf’u, kardeşlerinin hilesi, Yakub peygamberden gizledi.
خفیه کردندش به حیلت‌سازیی ** کرد آخر پیرهن غمازیی 4070
Onu hileyle gizlediler. Fakat gömlek, nihayet gammazlıkta bulundu.
آن دو گفتندش نصیحت در سمر ** که مکن ز اخطار خود را بی‌خبر
İki küçük kardeşi, büyük kardeşlerine öğütlerde bulundular. Dediler ki: Düşeceğin tehlikelerden bihaber olma.
هین منه بر ریش‌های ما نمک ** هین مخور این زهر بر جلدی و شک
Kendine gel, yaralarımıza tuz ekme. Babayiğitlik taslayıp, yahut şüpheye düşüp bu zehri içmeye kalkışma.
جز به تدبیر یکی شیخی خبیر ** چون روی چون نبودت قلبی بصیر
Her şeyden haberdar olan bir şeyhin tedbirine uymadıkça kalb gözün açık olmadığı halde nasıl yol gidebilirsin?
وای آن مرغی که ناروییده پر ** بر پرد بر اوج و افتد در خطر
Vay o kuşa ki kanadı bitmeden yücelere uçmaya kalkışır da tehlikeye düşer!
عقل باشد مرد را بال و پری ** چون ندارد عقل عقل رهبری 4075
İnsana kol kanat akıldır. Adamın aklı olmazsa kendisine başka bir aklı kılavuz etmesi gerektir.
یا مظفر یا مظفرجوی باش ** یا نظرور یا نظرورجوی باش
Ya üstün ol, ya üstünlüğü ara. Ya görüş sahibi ol, yahut bir görüş sahibi ara.
بی ز مفتاح خرد این قرع باب ** از هوا باشد نه از روی صواب
Akıl anahtarı olmaksızın bu kapıyı açmaya kalkışmak beyhudedir, doğru değildir. Açılmaz.
عالمی در دام می‌بین از هوا ** وز جراحت‌های هم‌رنگ دوا
Heva ve heves yüzünden bütün bir alemi tuzağa tutulmuş gör. İlaç rengindeki yaralara karmış bil.
مار استادست بر سینه چو مرگ ** در دهانش بهر صید اشگرف برگ
Yılan, ölüm gibi göğsünün üstüne dayanıp ayağa kalkmış, ağzına da kuş avlamak için büyük bir yaprak almıştır.
در حشایش چون حشیشی او بپاست ** مرغ پندارد که او شاخ گیاست 4080
Otlar arasında o da bir ot gibi boy vermiştir. Kuş, onu bir dal sanır.
چون نشیند بهر خور بر روی برگ ** در فتد اندر دهان مار و مرگ
Yemek için yaprağın üstüne oturdu mu yılanın ve ölümün ağzına düşer.
کرده تمساحی دهان خویش باز ** گرد دندانهاش کرمان دراز
Bir timsah, ağzını açar. Dişlerinin çevresinde uzun, uzun kurtlar vardır.
از بقیه‌ی خور که در دندانش ماند ** کرم‌ها رویید و بر دندان نشاند
Yediğinin artığından dişlerinin arasında kalanlar kurtlanır, dişlerinin çevresinde kurtlar peydahlanır.
مرغکان بینند کرم و قوت را ** مرج پندارند آن تابوت را
Kuşcağızlar, kurtları, o rızkı görüp o tabutu otlak sanırlar.
چون دهان پر شد ز مرغ او ناگهان ** در کشدشان و فرو بندد دهان 4085
Ağzı, ansızın kuşlarla doldu mu derhal nefesini çeker, ağzını kapar.
این جهان پر ز نقل و پر ز نان ** چون دهان باز آن تمساح دان
Bu ekmeklerle, azıklarla dolu olan alemi, o timsahın açılmış ağzı bil.
بهر کرم و طعمه ای روزی‌تراش ** از فن تمساح دهر آمن مباش
Ey rızık kazanan! Kurt ve yeyim derdine düşüp zaman timsahının hilesinden emin olma.
روبه افتد پهن اندر زیر خاک ** بر سر خاکش حبوب مکرناک
Tilki, toprağın altına yayılır, toprağın üstünde de hileli tohumlar vardır.
تا بیاید زاغ غافل سوی آن ** پای او گیرد به مکر آن مکردان
Nihayet bir karga gaflette bulunur, oraya gelir konar. O hilebaz da derhal onun ayağını yakalayıverir.
صدهزاران مکر در حیوان چو هست ** چون بود مکر بشر کو مهترست 4090
Hayvanlar da yüz binlerce hile varken artık hayvanlardan daha üstün olanda ne hileler bulunur?
مصحفی در کف چو زین‌العابدین ** خنجری پر قهر اندر آستین
Zeynel-abidin gibi elinde bir Kuran, fakat yeninde kahredici bir hançer!
گویدت خندان کای مولای من ** در دل او بابلی پر سحر و فن
Sana gelerek efendim der. Fakat gönlünde büyülerle, hilelerle dolu bir Babil var.
زهر قاتل صورتش شهدست و شیر ** هین مرو بی‌صحبت پیر خبیر
Öldürücü zehirin görünüşü baldır, süttür. Kendine gel de haberdar bir pirin sohbeti olmadıkça yürüme.
جمله لذات هوا مکرست و زرق ** سوز و تاریکیست گرد نور برق
Heva ve heves lezzetlerinin hepsi hiledir, riyadır. Her lezzet , etrafı karanlıklarla çevrilmiş şimşek ışığına benzer.
برق نور کوته و کذب و مجاز ** گرد او ظلمات و راه تو دراز 4095
Derhal gelip geçen şimşek nuru, yalan ve geçici bir şeydir. Çevresinde karanlıklar var, yolunsa uzaktır senin.
نه به نورش نامه توانی خواندن ** نه به منزل اسپ دانی راندن
Onun ışığıyla ne bir kitap okuyabilirsin, ne bir konağa at sürebilirsin.
لیک جرم آنک باشی رهن برق ** از تو رو اندر کشد انوار شرق
Yalnız şimşek ışığına kapıldığının suçu olarak doğu nurları senden yüz çevirir.
می‌کشاند مکر برقت بی‌دلیل ** در مفازه‌ی مظلمی شب میل میل
Kılavuz olmadıkça şimşek ışığı, seni geceleyin mil, mil karanlık bir çukura çeker.
بر که افتی گاه و در جوی اوفتی ** گه بدین سو گه بدان سوی اوفتی
Gah, dağa düşersin, gah dereye. Gah bu yana düşersin, gah o yana.
خود نبینی تو دلیل ای جاه‌جو ** ور ببینی رو بگردانی ازو 4100
Ey mevki arayan, zaten sen kılavuzu görmezsin. Hatta görsen bile ondan yüz çevirirsin.
که سفر کردم درین ره شصت میل ** مر مرا گمراه گوید این دلیل
Ben bu yolda altmış mil yol yürüdüğüm halde bu kılavuz, hala bana sapık diyor.