-
می‌کشاند مکر برقت بی‌دلیل ** در مفازه‌ی مظلمی شب میل میل
- Kılavuz olmadıkça şimşek ışığı, seni geceleyin mil, mil karanlık bir çukura çeker.
-
بر که افتی گاه و در جوی اوفتی ** گه بدین سو گه بدان سوی اوفتی
- Gah, dağa düşersin, gah dereye. Gah bu yana düşersin, gah o yana.
-
خود نبینی تو دلیل ای جاه‌جو ** ور ببینی رو بگردانی ازو 4100
- Ey mevki arayan, zaten sen kılavuzu görmezsin. Hatta görsen bile ondan yüz çevirirsin.
-
که سفر کردم درین ره شصت میل ** مر مرا گمراه گوید این دلیل
- Ben bu yolda altmış mil yol yürüdüğüm halde bu kılavuz, hala bana sapık diyor.
-
گر نهم من گوش سوی این شگفت ** ز امر او راهم ز سر باید گرفت
- Bu şaşılacak adamın sözüne kulak asarsam yola yeni baştan başlamam lazım.
-
من درین ره عمر خود کردم گرو ** هرچه بادا باد ای خواجه برو
- Halbuki ben bu yolda ömrümü harcettim. Ne olursa olsun artık, git oradan dersin.
-
راه کردی لیک در ظن چو برق ** عشر آن ره کن پی وحی چو شرق
- Evet, yol yürüdüm ama şimşeğe benzeyen zannınca. O aştığın yolun onda birini doğuya benzeyen vahyin izine uy da yürü.
-
ظن لایغنی من الحق خوانده‌ای ** وز چنان برقی ز شرقی مانده‌ای 4105
- “Zan, doğruyu bilmez” ayetini okuduğun halde öyle bir şimşeğe uydun da doğudan kaldın ha.
-
هی در آ در کشتی ما ای نژند ** یا تو آن کشتی برین کشتی ببند
- A köhne adam, ya bizim gemimize gir, yahut o gemiyi bizim gemiye bağla.
-
گوید او چون ترک گیرم گیر و دار ** چون روم من در طفیلت کوروار
- Fakat bu söz söylenince duyan der ki: Bu ululuğu nasıl bırakayım, kör gibi sana uyup nasıl gideyim?
-
کور با رهبر به از تنها یقین ** زان یکی ننگست و صد ننگست ازین
- Körün kılavuzla gitmesi elbette daha iyidir. Çünkü bundan insana bir ayıp gelirse, öbüründen yüz ayıp gelir.
-
می‌گریزی از پشه در کزدمی ** می‌گریزی در یمی تو از نمی
- Pireden adeta akrebe kaçmada, bir ıslaklıktan kaçıp denize dalmadasın sen.
-
می‌گریزی از جفاهای پدر ** در میان لوطیان و شور و شر 4110
- Babanın cefalarından kaçıp oğlancıların, kötülüklerin, pisliklerin arasına kaçıyorsun.
-
می‌گریزی هم‌چو یوسف ز اندهی ** تا ز نرتع نلعب افتی در چهی
- Yusuf gibi bir iç sıkıntısı yüzünden gezelim, oynayalım deyip gidiyor, bir kuyuya düşüyorsun.
-
در چه افتی زین تفرج هم‌چو او ** مر ترا لیک آن عنایت یار کو
- Bu gezinti yüzünden onun gibi kuyuya düşüyorsun ama nerede onun gibi sana da yar olacak Tanrı inayeti?
-
گر نبودی آن به دستوری پدر ** برنیاوردی ز چه تا حشر سر
- Yusuf, o gezintiye babasından izin almadan gitseydi mahşere kadar kuyudan çıkamazdı.
-
آن پدر بهر دل او اذن داد ** گفت چون اینست میلت خیر باد
- Babası, gönlü olsun diye ona izin verdi. Dedi ki: Mademki gönlün gezmeye akmada. Hadi hayra karşı.
-
هر ضریری کز مسیحی سر کشد ** او جهودانه بماند از رشد 4115
- Hangi kör olursa olsun bir Mesih’ten baş çekerse o çıfıtçasına doğru yoldan kalır.
-
قابل ضو بود اگر چه کور بود ** شد ازین اعراض او کور و کبود
- Görse de gözünün ışıklanması mümkündür. Fakat bu çekinmesi yüzünden büsbütün körleşip kaldı.
-
گویدش عیسی بزن در من دو دست ** ای عمی کحل عزیزی با منست
- İsa ona, gel der, bana sarıl. Ey kör, o yüce sürme bendedir.
-
از من ار کوری بیابی روشنی ** بر قمیص یوسف جان بر زنی
- Körsen bile benim mucizemle aydınlığa ulaşır, can Yusuf’unun gömleğine nail olursun.
-
کار و باری کت رسد بعد شکست ** اندر آن اقبال و منهاج رهست
- Sana o sınıklıktan sonra gelen ululukta devlet vardır. O devlet sana yol gösterir.
-
کار و باری که ندارد پا و سر ** ترک کن هی پیر خر ای پیر خر 4120
- Eli ayağı olmayan devleti terk et a kart eşek, terk et!
-
غیر پیر استاد و سرلشکر مباد ** پیر گردون نی ولی پیر رشاد
- Pirden başka üstat ve başbuğ olmasın. Fakat yaş bakımından pir değil, doğru yol piri.
-
در زمان چون پیر را شد زیردست ** روشنایی دید آن ظلمت‌پرست
- Karanlığa tapan, pirin emri altına girdi mi aydınlığı görür.
-
شرط تسلیم است نه کار دراز ** سود نبود در ضلالت ترک‌تاز
- Şart, teslim olmaktan ibarettir, uzun işe girişmek değil. Sapıklıkta koşup yelmenin faydası yoktur.
-
من نجویم زین سپس راه اثیر ** پیر جویم پیر جویم پیر پیر
- Ben bundan böyle esir yolunu aramam. Pir ararım, pir ararım, pir!
-
پیر باشد نردبان آسمان ** تیر پران از که گردد از کمان 4125
- Göklerin merdiveni pirdir. Ok, nereden fırlar, havalanır? Yaydan.
-
نه ز ابراهیم نمرود گران ** کرد با کرکس سفر بر آسمان
- O ağır gövdeli Nemrut, İbrahim’in yüzünden gerkes kuşiyle beraber göklere sefer etmedi mi?
-
از هوا شد سوی بالا او بسی ** لیک بر گردون نپرد کرکسی
- Bir hayli yücelere çıktı ama herkes bu gökten yukarıya çıkamaz ki.
-
گفتش ابراهیم ای مرد سفر ** کرکست من باشم اینت خوب‌تر
- İbrahim ona dedi ki: Ey yolcu er, adamın ben olursam, bana uyarsan, bu sana daha iyidir.
-
چون ز من سازی به بالا نردبان ** بی پریدن بر روی بر آسمان
- Yücelere çıkmak için beni merdiven edinirsen uçmaksızın gökyüzüne çıkarsın.
-
آنچنان که می‌رود تا غرب و شرق ** بی ز زاد و راحله دل هم‌چو برق 4130
- Hani gönlün, ekmeksiz, azıksız şimşek gibi batıdan ta doğuya dek gidişi gibi.
-
آنچنان که می‌رود شب ز اغتراب ** حس مردم شهرها در وقت خواب
- Hani gün battıktan sonra insanların duygularının geceleyin uykuda şehirleri gezip tozduğu gibi.
-
آنچنان که عارف از راه نهان ** خوش نشسته می‌رود در صد جهان
- Hani arifin oturup durduğu halde gizli bir yoldan yüzlerce aleme gittiği gibi.
-
گر ندادستش چنین رفتار دست ** این خبرها زان ولایت از کیست
- Böyle gidiş mümkün değilse o ilden gelen bu haberler, kimden geliyor öyleyse?
-
این خبرها وین روایات محق ** صد هزاران پیر بر وی متفق
- Bu haberlerde, bu dosdoğru rivayetlerde yüz binlerce pir ittifak etmiştir.
-
یک خلافی نی میان این عیون ** آنچنان که هست در علم ظنون 4135
- Bu kaynaklarda, öyle zanla kurulmuş bilgilerde olduğu gibi türlü, türlü değil, bir tane bile aykırı şey yoktur.
-
آن تحری آمد اندر لیل تار ** وین حضور کعبه و وسط نهار
- O arayış, karanlık gecede kıble arayışına benzer. Buysa öyle bir haldir ki gün ortası, Kabe de işte orada durup durmada.
-
خیز ای نمرود پر جوی از کسان ** نردبانی نایدت زین کرکسان
- Kalk ey Nemrut, adamları kanat edin. Bu gerkesler, sana merdiven olamaz.
-
عقل جزوی کرکس آمد ای مقل ** پر او با جیفه‌خواری متصل
- Ey zayıf adam, cüzi akıl gerkese benzer. O daima leş yer de öyle uçar.
-
عقل ابدالان چو پر جبرئیل ** می‌پرد تا ظل سدره میل میل
- Abdal’ların aklıysa Cebrail’in kanadı gibidir. Mil ,mil yol alır ta sidre gölgesine uçar.
-
باز سلطانم گشم نیکوپیم ** فارغ از مردارم و کرکس نیم 4140
- Ben padişahın doğanıyım. Güzelim, izim kutlu. Ben leşe aldırış bile etmem, gerkes değilim ben.
-
ترک کرکس کن که من باشم کست ** یک پر من بهتر از صد کرکست
- Gergesi bırak, senin adamın ben olayım. Benim bir kanadım yüzlerce gerkesten iyidir.
-
چند بر عمیا دوانی اسپ را ** باید استا پیشه را و کسپ را
- Niceye bir körce at koşturup duracaksın? Sanat için de usta gerek, kazanç için de.
-
خویشتن رسوا مکن در شهر چین ** عاقلی جو خویش از وی در مچین
- Kendini Çin ülkesinde rezil etme. Bir akıllı er, ara, ondan ayrılma.
-
آن چه گوید آن فلاطون زمان ** هین هوا بگار و رو بر وفق آن
- O zamanın Eflatunu ne derse ona uy. Kendine gel, heva ve hevesi bırak, onun dileğince hareket et.
-
جمله می‌گویند اندر چین به جد ** بهر شاه خویشتن که لم یلد 4145
- Çin ülkesinde herkes inanarak ve kuvvetle padişahımız, anadan doğmamıştır;
-
شاه ما خود هیچ فرزندی نزاد ** بلک سوی خویش زن را ره نداد
- Onun hiçbir oğlu yoktur. Hatta bir kadını bile kendisine yaklaştırmamıştır der.
-
هر که از شاهان ازین نوعش بگفت ** گردنش با تیغ بران کرد جفت
- Padişahlar hakkında oğlu, kızı vardır diyen, boynunu keskin kılıca eş etmiştir.