بر عسس کرده ملک تهدید و بیم ** که چرا باشید بر دزدان رحیم

عشوه‌شان را از چه رو باور کنید ** یا چرا زیشان قبول زر کنید 4260

رحم بر دزدان و هر منحوس‌دست ** بر ضعیفان ضربت و بی‌رحمیست

هین ز رنج خاص مسکل ز انتقام ** رنج او کم بین ببین تو رنج عام

اصبع ملدوغ بر در دفع شر ** در تعدی و هلاک تن نگر

اتفاقا اندر آن ایام دزد ** گشته بود انبوه پخته و خام دزد

در چنین وقتش بدید و سخت زد ** چوب‌ها و زخمهای بی‌عدد 4265

نعره و فریاد زان درویش خاست ** که مزن تا من بگویم حال راست

گفت اینک دادمت مهلت بگو ** تا به شب چون آمدی بیرون به کو

تو نه‌ای زینجا غریب و منکری ** راستی گو تا بچه مکر اندری

اهل دیوان بر عسس طعنه زدند ** که چرا دزدان کنون انبه شدند

انبهی از تست و از امثال تست ** وا نما یاران زشتت را نخست 4270

ورنه کین جمله را از تو کشم ** تا شود آمن زر هر محتشم

گفت او از بعد سوگندان پر ** که نیم من خانه‌سوز و کیسه‌بر

من نه مرد دزدی و بیدادیم ** من غریب مصرم و بغدادیم

بیان این خبر کی الکذب ریبة والصدق طمانینة

قصه‌ی آن خواب و گنج زر بگفت ** پس ز صدق او دل آن کس شکفت

بوی صدقش آمد از سوگند او ** سوز او پیدا شد و اسپند او 4275

دل بیارامد به گفتار صواب ** آنچنان که تشنه آرامد به آب

جز دل محجوب کو را علتیست ** از نبیش تا غبی تمییز نیست

ورنه آن پیغام کز موضع بود ** بر زند بر مه شکافیده شود

مه شکافد وان دل محجوب نی ** زانک مردودست او محبوب نی

چشمه شد چشم عسس ز اشک مبل ** نی ز گفت خشک بل از بوی دل 4280

یک سخن از دوزخ آید سوی لب ** یک سخن از شهر جان در کوی لب

بحر جان‌افزا و بحر پر حرج ** در میان هر دو بحر این لب مرج

چون یپنلو در میان شهرها ** از نواحی آید آن‌جا بهرها

کاله‌ی معیوب قلب کیسه‌بر ** کاله‌ی پر سود مستشرف چو در

زین یپنلو هر که بازرگان‌ترست ** بر سره و بر قلب‌ها دیده‌ورست 4285

شد یپنلو مر ورا دار الرباح ** وآن گر را از عمی دار الجناح

هر یکی ز اجزای عالم یک به یک ** بر غبی بندست و بر استاد فک

بر یکی قندست و بر دیگر چو زهر ** بر یکی لطفست و بر دیگر چو قهر

هر جمادی با نبی افسانه‌گو ** کعبه با حاجی گواه و نطق‌خو

بر مصلی مسجد آمد هم گواه ** کو همی‌آمد به من از دور راه 4290

با خلیل آتش گل و ریحان و ورد ** باز بر نمرودیان مرگست و درد

بارها گفتیم این را ای حسن ** می‌نگردم از بیانش سیر من

بارها خوردی تو نان دفع ذبول ** این همان نانست چون نبوی ملول

در تو جوعی می‌رسد تو ز اعتلال ** که همی‌سوزد ازو تخمه و ملال

هرکه را درد مجاعت نقد شد ** نو شدن با جزو جزوش عقد شد 4295

لذت از جوعست نه از نقل نو ** با مجاعت از شکر به نان جو

پس ز بی‌جوعیست وز تخمه‌ی تمام ** آن ملالت نه ز تکرار کلام

چون ز دکان و مکاس و قیل و قال ** در فریب مردمت ناید ملال

چون ز غیبت و اکل لحم مردمان ** شصت سالت سیریی نامد از آن

عشوه‌ها در صید شله‌ی کفته تو ** بی ملولی بارها خوش گفته تو 4300

بار آخر گوییش سوزان و چست ** گرم‌تر صد بار از بار نخست

درد داروی کهن را نو کند ** درد هر شاخ ملولی خو کند

کیمیای نو کننده دردهاست ** کو ملولی آن طرف که درد خاست

هین مزن تو از ملولی آه سرد ** درد جو و درد جو و درد درد

خادع دردند درمان‌های ژاژ ** ره‌زنند و زرستانان رسم باژ 4305

آب شوری نیست در مان عطش ** وقت خوردن گر نماید سرد و خوش

لیک خادع گشته و مانع شد ز جست ** ز آب شیرینی کزو صد سبزه رست

هم‌چنین هر زر قلبی مانعست ** از شناس زر خوش هرجا که هست