اندر آن دم جوحی آمد در بزد ** جست قاضی مهربی تا در خزد

غیر صندوقی ندید او خلوتی ** رفت در صندوق از خوف آن فتی

اندر آمد جوحی و گفت ای حریف ** اتی وبالم در ربیع و در خریف

من چه دارم که فداات نیست آن ** که ز من فریاد داری هر زمان 4480

بر لب خشکم گشادستی زبان ** گاه مفلس خوانیم گه قلتبان

این دو علت گر بود ای جان مرا ** آن یکی از تست و دیگر از خدا

من چه دارم غیر آن صندوق که آن ** هست مایه‌ی تهمت و پایه‌ی گمان

خلق پندارند زر دارم درون ** داد واگیرند از من زین ظنون

صورت صندوق بس زیباست لیک ** از عروض و سیم و ز خالیست نیک 4485

چون تن زراق خوب و با وقار ** اندر آن سله نیابی غیر مار

من برم صندوق را فردا به کو ** پس بسوزم در میان چارسو

تا ببیند مومن و گبر و جهود ** که درین صندوق جز لعنت نبود

گفت زن هی در گذر ای مرد ازین ** خورد سوگندان که نکنم جز چنین

از پگه حمال آورد او چو باد ** زود آن صندوق بر پشتش نهاد 4490

اندر آن صندوق قاضی از نکال ** بانگ می‌زد که ای حمال و ای حمال

کرد آن حمال راست و چپ نظر ** کز چه سو در می‌رسد بانک و خبر

هاتفست این داعی من ای عجب ** یا پری‌ام می‌کند پنهان طلب

چون پیاپی گشت آن آواز و بیش ** گفت هاتف نیست باز آمد به خویش

عاقبت دانست کان بانگ و فغان ** بد ز صندوق و کسی در وی نهان 4495

عاشقی کو در غم معشوق رفت ** گر چه بیرونست در صندوق رفت

عمر در صندوق برد از اندهان ** جز که صندوقی نبیند از جهان

آن سری که نیست فوق آسمان ** از هوس او را در آن صندوق دان

چون ز صندوق بدن بیرون رود ** او ز گوری سوی گوری می‌شود

این سخن پایان ندارد قاضیش ** گفت ای حمال و ای صندوق‌کش 4500

از من آگه کن درون محکمه ** نایبم را زودتر با این همه

تا خرد این را به زر زین بی‌خرد ** هم‌چنین بسته به خانه‌ی ما برد

ای خدا بگمار قومی روحمند ** تا ز صندوق بدنمان وا خرند

خلق را از بند صندوق فسون ** کی خرد جز انبیا و مرسلون

از هزاران یک کسی خوش‌منظرست ** که بداند کو به صندوق اندرست 4505

او جهان را دیده باشد پیش از آن ** تا بدان ضد این ضدش گردد عیان

زین سبب که علم ضاله‌ی مومنست ** عارف ضاله‌ی خودست و موقنست

آنک هرگز روز نیکو خود ندید ** او درین ادبار کی خواهد طپید

یا به طفلی در اسیری اوفتاد ** یا خود از اول ز مادر بنده زاد

ذوق آزادی ندیده جان او ** هست صندوق صور میدان او 4510

دایما محبوس عقلش در صور ** از قفس اندر قفس دارد گذر

منفذش نه از قفس سوی علا ** در قفس‌ها می‌رود از جا به جا

در نبی ان استطعتم فانفذوا ** این سخن با جن و انس آمد ز هو

گفت منفذ نیست از گردونتان ** جز به سلطان و به وحی آسمان

گر ز صندوقی به صندوقی رود ** او سمایی نیست صندوقی بود 4515

فرجه صندوق نو نو مسکرست ** در نیابد کو به صندوق اندرست

گر نشد غره بدین صندوق‌ها ** هم‌چو قاضی جوید اطلاق و رها

آنک داند این نشانش آن شناس ** کو نباشد بی‌فغان و بی‌هراس

هم‌چو قاضی باشد او در ارتعاد ** کی برآید یک دمی از جانش شاد

آمدن نایب قاضی میان بازار و خریداری کردن صندوق را از جوحی الی آخره

نایب آمد گفت صندوقت به چند ** گفت نهصد بیشتر زر می‌دهند 4520

من نمی‌آیم فروتر از هزار ** گر خریداری گشا کیسه بیار

گفت شرمی دار ای کوته‌نمد ** قیمت صندوق خود پیدا بود

گفت بی‌ریت شری خود فاسدیست ** بیع ما زیر گلیم این راست نیست

بر گشایم گر نمی‌ارزد مخر ** تا نباشد بر تو حیفی ای پدر

گفت ای ستار بر مگشای راز ** سرببسته می‌خرم با من بساز 4525

ستر کن تا بر تو ستاری کنند ** تا نبینی آمنی بر کس مخند