-
چون تن زراق خوب و با وقار ** اندر آن سله نیابی غیر مار
- Hani güzel ve vekarlı riyakârın bedeni gibi. O sepette ancak yılan vardır, başka bir şey bulamazsın.
-
من برم صندوق را فردا به کو ** پس بسوزم در میان چارسو
- Yarın şu sandığı alıp götüreyim de çarşı ortasında yakayım.
-
تا ببیند مومن و گبر و جهود ** که درین صندوق جز لعنت نبود
- Mümin de görsün, kâfir de, çıfıt da.. Bu sandıkta lanetten başka bir şey yok!
-
گفت زن هی در گذر ای مرد ازین ** خورد سوگندان که نکنم جز چنین
- Kadın, adam dedi, vazgeç bundan. Cuha, Vallahi vazgeçmem, yapacağım diye yeminler etti.
-
از پگه حمال آورد او چو باد ** زود آن صندوق بر پشتش نهاد 4490
- Sabah çağı yel gibi koştu, hamal getirdi, hemencecik sandığı hamalın sırtına yükledi.
-
اندر آن صندوق قاضی از نکال ** بانگ میزد که ای حمال و ای حمال
- Kadı, eziyetler içinde sandıkta "Hamal, hamal" diye sesleniyordu.
-
کرد آن حمال راست و چپ نظر ** کز چه سو در میرسد بانک و خبر
- Hamal sağına, soluna baktı. Bu ses nereden geliyor ki dedi.
-
هاتفست این داعی من ای عجب ** یا پریام میکند پنهان طلب
- Acaba beni çağıran hatif mi? Yoksa gizlice peri mi çağırıyor beni?
-
چون پیاپی گشت آن آواز و بیش ** گفت هاتف نیست باز آمد به خویش
- O ses üst üste gelmeye başlayınca kendisine geldi, bu hatif değil dedi.
-
عاقبت دانست کان بانگ و فغان ** بد ز صندوق و کسی در وی نهان 4495
- Nihayet anladı ki o ses sandıktan gelmede, sandıkta da birisi gizli.
-
عاشقی کو در غم معشوق رفت ** گر چه بیرونست در صندوق رفت
- Sevgilinin derdiyle bir âşık, dışardayken sandığa gizlenmiş.
-
عمر در صندوق برد از اندهان ** جز که صندوقی نبیند از جهان
- Ömrünü, dertlere uğramış da sandıkta geçirmiş. Çünkü âlemde yalnız bir sandık görmüş.
-
آن سری که نیست فوق آسمان ** از هوس او را در آن صندوق دان
- Göklerin yücesine yücelmeyen baş, bil ki heveslere kapılmış, sandık içine girmiştir.
-
چون ز صندوق بدن بیرون رود ** او ز گوری سوی گوری میشود
- Beden sandığından çıksa bile körlüğünden bir körün yanına gider ancak.
-
این سخن پایان ندارد قاضیش ** گفت ای حمال و ای صندوقکش 4500
- Bu sözün sonu yoktur. Kadı, ey hamal dedi, ey sandık götüren!
-
از من آگه کن درون محکمه ** نایبم را زودتر با این همه
- Mahkemeye gir, halimi anlat. Naibime çabuk halimi tamamiyle bildir.
-
تا خرد این را به زر زین بیخرد ** همچنین بسته به خانهی ما برد
- Gelsin, şu akılsız heriften bu sandığı alsın, açmadan öylece eve götürsün.
-
ای خدا بگمار قومی روحمند ** تا ز صندوق بدنمان وا خرند
- Yarabbi, ruh sahibi bir kavim gönder de bizi de beden sandığından satın alsın.
-
خلق را از بند صندوق فسون ** کی خرد جز انبیا و مرسلون
- Halkı, afsun sandığından peygamberlerden başka kim satın alabilir?
-
از هزاران یک کسی خوشمنظرست ** که بداند کو به صندوق اندرست 4505
- Sandık içinde olduğunu gönül gözü açık olan binde bir kişi bilebilir.
-
او جهان را دیده باشد پیش از آن ** تا بدان ضد این ضدش گردد عیان
- O, önce âlemi görmüştür de o zıtla bu zıt, kendisine ayan olmuştur.
-
زین سبب که علم ضالهی مومنست ** عارف ضالهی خودست و موقنست
- Bilgi, müminin kayıp malıdır. Bu sebeple mümin, kendi yitiğini bilir, anlar.
-
آنک هرگز روز نیکو خود ندید ** او درین ادبار کی خواهد طپید
- Asla iyi gün görmemiş olan, bu devletsizlikten sıkılır, çırpınır mı hiç?
-
یا به طفلی در اسیری اوفتاد ** یا خود از اول ز مادر بنده زاد
- Yahut daha çocukken tutsaklığa düşen, yahut da daha önce anasından kul olarak doğan kişinin canı,
-
ذوق آزادی ندیده جان او ** هست صندوق صور میدان او 4510
- Hürlük zevkini görmemiştir. Onun meydanı, suretler sandığıdır.
-
دایما محبوس عقلش در صور ** از قفس اندر قفس دارد گذر
- Aklı, daima suretlerde mahpustur, kafesten kafese gezer durur.
-
منفذش نه از قفس سوی علا ** در قفسها میرود از جا به جا
- Kafesten yukarılara çıkmaya bir delik yoktur. Yerden yere boyuna kafeslerde gezer.
-
در نبی ان استطعتم فانفذوا ** این سخن با جن و انس آمد ز هو
- Kur'an da "Gücünüz yeterse çıkın bakalım" denmiştir. Bu söz, Tanrı' dan insanlara da hitaptır, cinlere de.
-
گفت منفذ نیست از گردونتان ** جز به سلطان و به وحی آسمان
- Tanrı, "Tanrı kudreti ve gökten gelen vahiy olmadıkça size bu göklerden yücelere çıkacak bir delik yoktur" demiştir.
-
گر ز صندوقی به صندوقی رود ** او سمایی نیست صندوقی بود 4515
- Sandıktan sandığa giden adam, gökyüzüne mensup değildir, sandığa mensuptur.
-
فرجه صندوق نو نو مسکرست ** در نیابد کو به صندوق اندرست
- Sandığın yarığı, yeniden yeniye insana sarhoşluk verir. Fakat sandıkta olan, bunu anlayamaz.
-
گر نشد غره بدین صندوقها ** همچو قاضی جوید اطلاق و رها
- Bu sandıklara kapılmazsa o vakit kadı gibi kurtulmayı aramaya başlar.
-
آنک داند این نشانش آن شناس ** کو نباشد بیفغان و بیهراس
- Bu nişaneyi bilen, sandıkta olduğunu anlar, korkusuz ve feryatsız durmaz.
-
همچو قاضی باشد او در ارتعاد ** کی برآید یک دمی از جانش شاد
- Kadı gibi boyuna titrer, canı, bir an olsun nerden neşelenecek? Hep onu özler.
-
آمدن نایب قاضی میان بازار و خریداری کردن صندوق را از جوحی الی آخره
- Kadı naibinin pazara gelerek Cuha' dan sandığı satın alması
-
نایب آمد گفت صندوقت به چند ** گفت نهصد بیشتر زر میدهند 4520
- Naip gelip bu sandık kaça? dedi. Cuha, dokuz yüz altından fazla veriyorlar.
-
من نمیآیم فروتر از هزار ** گر خریداری گشا کیسه بیار
- Fakat ben binden aşağı veremem. Alacaksan aç bak, paranı ortaya dök dedi.
-
گفت شرمی دار ای کوتهنمد ** قیمت صندوق خود پیدا بود
- Naip, ey hırkası kısa, utan, sandığın değeri meydanda dedi.
-
گفت بیریت شری خود فاسدیست ** بیع ما زیر گلیم این راست نیست
- Cuha, hayır dedi. Görmeden alım satım, şer'î değildir. Malımızı kilim altında satmamız doğru değil.
-
بر گشایم گر نمیارزد مخر ** تا نباشد بر تو حیفی ای پدر
- Açayım, bir bak, gör. Değmezse satın alma. Sana da ziyan olmasın babacığım.
-
گفت ای ستار بر مگشای راز ** سرببسته میخرم با من بساز 4525
- Naip ey sırları örten dedi, sırrı açma. Benimle uyuş. Ben bunu böyle kapalı olarak alacağım.
-
ستر کن تا بر تو ستاری کنند ** تا نبینی آمنی بر کس مخند
- Ört de senin ayıbını da örtsünler. Kendine emin olmadıkça kimseye gülme.
-
بس درین صندوق چون تو ماندهاند ** خوش را اندر بلا بنشاندهاند
- Niceleri bu sandıkta senin gibi kalmış, kendisini belâlara uğratmıştır.
-
آنچ بر تو خواه آن باشد پسند ** بر دگر کس آن کن از رنج و گزند
- Kendine yapılmasını istediğin şeyi âleme yap, ister eziyet olsun, ister zarar.
-
زانک بر مرصاد حق واندر کمین ** میدهد پاداش پیش از یوم دین
- Çünkü Tanrı, gözetleme yerindedir, pusudadır. Kıyamet gününden önce herkesin lâyığını verir.
-
آن عظیم العرش عرش او محیط ** تخت دادش بر همه جانها بسیط 4530
- Onun arşı pek büyüktür, onun arşı her şeyi kaplamıştır. İhsanının tahtı, bütün canlara yayılmıştır.
-
گوشهی عرشش به تو پیوسته است ** هین مجنبان جز بدین و داد دست
- Arşının bir köşesi de sana ulaşmıştır. Kendine gel de elini din ve adaletten, lütuf ve ihsandan başka bir şey için oynatma,
-
تو مراقب باش بر احوال خویش ** نوش بین در داد و بعد از ظلم نیش
- Daima kendi ahvalini gözet. Adalette bulundun mu gönül huzurunu gör, zulümden sonra da vicdan azabını.
-
گفت آری اینچ کردم استم است ** لیک هم میدان که بادی اظلم است
- Cuha, doğru dedi; bu yaptığım sitem ama bilki ilk yapan daha zalimdir.
-
گفت نایب یک به یک ما بادییم ** با سواد وجه اندر شادییم
- Naip, tek tek hepimizde ilk zulüm yapanız. Yüzümüzün karasiye sevinmedeyiz.
-
همچو زنگی کو بود شادان و خوش ** او نبیند غیر او بیند رخش 4535
- Zenci gibi hani. O da sevinçlidir, neşelidir. Kendi yüzünü kendisi görmez, başkası görür dedi.