کوه بهر دفع سایه مندکست ** پاره گشتن بهر این نور اندکست

کوه بهر دفع سایه مندکست ** پاره گشتن بهر این نور اندکست 4750

بر برون که چو زد نور صمد ** پاره شد تا در درونش هم زند

گرسنه چون بر کفش زد قرص نان ** وا شکافد از هوس چشم و دهان

صد هزاران پاره گشتن ارزد این ** از میان چرخ برخیز ای زمین

تا که نور چرخ گردد سایه‌سوز ** شب ز سایه‌ی تست ای یاغی روز

این زمین چون گاهواره‌ی طفلکان ** بالغان را تنگ می‌دارد مکان 4755

بهر طفلان حق زمین را مهد خواند ** شیر در گهواره بر طفلان فشاند

خانه تنگ آمد ازین گهواره‌ها ** طفلکان را زود بالغ کن شها

ای گواره خانه را ضیق مدار ** تا تواند کرد بالغ انتشار

وسوسه‌ای کی پادشاه‌زاده را پیدا شد از سبب استغنایی و کشفی کی از شاه دل او را حاصل شده بود و قصد ناشکری و سرکشی می‌کرد شاه را از راه الهام و سر شاه را خبر شد دلش درد کرد روح او را زخمی زد چنانک صورت شاه را خبر نبود الی آخره

چون مسلم گشت بی‌بیع و شری ** از درون شاه در جانش جری

قوت می‌خوردی ز نور جان شاه ** ماه جانش هم‌چو از خورشید ماه 4760

راتبه‌ی جانی ز شاه بی‌ندید ** دم به دم در جان مستش می‌رسید

آن نه که ترسا و مشرک می‌خورند ** زان غذایی که ملایک می‌خورند

اندرون خویش استغنا بدید ** گشت طغیانی ز استغنا پدید

که نه من هم شاه و هم شه‌زاده‌ام ** چون عنان خود بدین شه داده‌ام

چون مرا ماهی بر آمد با لمع ** من چرا باشم غباری را تبع 4765

آب در جوی منست و وقت ناز ** ناز غیر از چه کشم من بی‌نیاز

سر چرا بندم چو درد سر نماند ** وقت روی زرد و چشم تر نماند

چون شکرلب گشته‌ام عارض قمر ** باز باید کرد دکان دگر

زین منی چون نفس زاییدن گرفت ** صد هزاران ژاژ خاییدن گرفت

صد بیابان زان سوی حرص و حسد ** تا بدان‌جا چشم بد هم می‌رسد 4770

بحر شه که مرجع هر آب اوست ** چون نداند آنچ اندر سیل و جوست

شاه را دل درد کرد از فکر او ** ناسپاسی عطای بکر او

گفت آخر ای خس واهی‌ادب ** این سزای داد من بود ای عجب

من چه کردم با تو زین گنج نفیس ** تو چه کردی با من از خوی خسیس

من ترا ماهی نهادم در کنار ** که غروبش نیست تا روز شمار 4775

در جزای آن عطای نور پاک ** تو زدی در دیده‌ی من خار و خاک

من ترا بر چرخ گشته نردبان ** تو شده در حرب من تیر و کمان

درد غیرت آمد اندر شه پدید ** عکس درد شاه اندر وی رسید

مرغ دولت در عتابش بر طپید ** پرده‌ی آن گوشه گشته بر درید

چون درون خود بدید آن خوش‌پسر ** از سیه‌کاری خود گرد و اثر 4780

از وظیفه‌ی لطف و نعمت کم شده ** خانه‌ی شادی او پر غم شده

با خود آمد او ز مستی عقار ** زان گنه گشته سرش خانه‌ی خمار

خورده گندم حله زو بیرون شده ** خلد بر وی بادیه و هامون شده

دید کان شربت ورا بیمار کرد ** زهر آن ما و منیها کار کرد

جان چون طاوس در گل‌زار ناز ** هم‌چو چغدی شد به ویرانه‌ی مجاز 4785

هم‌چو آدم دور ماند او از بهشت ** در زمین می‌راند گاوی بهر کشت

اشک می‌راند او کای هندوی زاو ** شیر را کردی اسیر دم گاو

کردی ای نفس بد بارد نفس ** بی‌حفاظی با شه فریادرس

دام بگزیدی ز حرص گندمی ** بر تو شد هر گندم او کزدمی

در سرت آمد هوای ما و من ** قید بین بر پای خود پنجاه من 4790

نوحه می‌کرد این نمط بر جان خویش ** که چرا گشتم ضد سلطان خویش

آمد او با خویش و استغفار کرد ** با انابت چیز دیگر یار کرد

درد کان از وحشت ایمان بود ** رحم کن کان درد بی‌درمان بود

مر بشر را خود مبا جامه‌ی درست ** چون رهید از صبر در حین صدر جست

مر بشر را پنجه و ناخن مباد ** که نه دین اندیشد آنگه نه سداد 4795

آدمی اندر بلا کشته بهست ** نفس کافر نعمتست و گمرهست

خطاب حق تعالی به عزرائیل علیه‌السلام کی ترا رحم بر کی بیشتر آمد ازین خلایق کی جانشان قبض کردی و جواب دادن عزرائیل حضرت را

حق به عزرائیل می‌گفت ای نقیب ** بر کی رحم آمد ترا از هر کیب

گفت بر جمله دلم سوزد به درد ** لیک ترسم امر را اهمال کرد

تا بگویم کاشکی یزدان مرا ** در عوض قربان کند بهر فتی