یک گره را بر هوا درهم زدی ** تا چو خشخاش استخوان ریزان شدی

یک گره را بر هوا درهم زدی ** تا چو خشخاش استخوان ریزان شدی 4820

آن سیاست را که لرزید آسمان ** مثنوی اندر نگنجد شرح آن

گر به طبع این می‌کنی ای باد سرد ** گرد خط و دایره‌ی آن هود گرد

ای طبیعی فوق طبع این ملک بین ** یا بیا و محو کن از مصحف این

مقریان را منع کن بندی بنه ** یا معلم را به مال و سهم ده

عاجزی و خیره کن عجز از کجاست ** عجز تو تابی از آن روز جزاست 4825

عجزها داری تو در پیش ای لجوج ** وقت شد پنهانیان را نک خروج

خرم آن کین عجز و حیرت قوت اوست ** در دو عالم خفته اندر ظل دوست

هم در آخر عجز خود را او بدید ** مرده شد دین عجایز را گزید

چون زلیخا یوسفش بر وی بتافت ** از عجوزی در جوانی راه یافت

زندگی در مردن و در محنتست ** آب حیوان در درون ظلمتست 4830

رجوع کردن به قصه‌ی پروردن حق تعالی نمرود را بی‌واسطه‌ی مادر و دایه در طفلی

حاصل آن روضه چو باغ عارفان ** از سموم صرصر آمد در امان

یک پلنگی طفلکان نو زاده بود ** گفتم او را شیر ده طاعت نمود

پس بدادش شیر و خدمتهاش کرد ** تا که بالغ گشت و زفت و شیرمرد

چون فطامش شد بگفتم با پری ** تا در آموزید نطق و داوری

پرورش دادم مر او را زان چمن ** کی بگفت اندر بگنجد فن من 4835

داده من ایوب را مهر پدر ** بهر مهمانی کرمان بی‌ضرر

داده کرمان را برو مهر ولد ** بر پدر من اینت قدرت اینت ید

مادران را داب من آموختم ** چون بود لطفی که من افروختم

صد عنایت کردم و صد رابطه ** تا ببیند لطف من بی‌واسطه

تا نباشد از سبب در کش‌مکش ** تا بود هر استعانت از منش 4840

ورنه تا خود هیچ عذری نبودش ** شکوتی نبود ز هر یار بدش

این حضانه دید با صد رابطه ** که بپروردم ورا بی‌واسطه

شکر او آن بود ای بنده‌ی جلیل ** که شد او نمرود و سوزنده‌ی خلیل

هم‌چنان کین شاه‌زاده شکر شاه ** کرد استکبار و استکثار جاه

که چرا من تابع غیری شوم ** چونک صاحب ملک و اقبال نوم 4845

لطف‌های شه که ذکر آن گذشت ** از تجبر بر دلش پوشیده گشت

هم‌چنان نمرود آن الطاف را ** زیر پا بنهاد از جهل و عمی

این زمان کافر شد و ره می‌زند ** کبر و دعوی خدایی می‌کند

رفته سوی آسمان با جلال ** با سه کرکس تا کند با من قتال

صد هزاران طفل بی‌تلویم را ** کشته تا یابد وی ابراهیم را 4850

که منجم گفته کاندر حکم سال ** زاد خواهد دشمنی بهر قتال

هین بکن در دفع آن خصم احتیاط ** هر که می‌زایید می‌کشت از خباط

کوری او رست طفل وحی کش ** ماند خون‌های دگر در گردنش

از پدر یابید آن ملک ای عجب ** تا غرورش داد ظلمات نسب

دیگران را گر ام و اب شد حجاب ** او ز ما یابید گوهرها به جیب 4855

گرگ درنده‌ست نفس بد یقین ** چه بهانه می‌نهی بر هر قرین

در ضلالت هست صد کل را کله ** نفس زشت کفرناک پر سفه

زین سبب می‌گویم این بنده‌ی فقیر ** سلسله از گردن سگ برمگیر

گر معلم گشت این سگ هم سگست ** باش ذلت نفسه کو بدرگست

فرض می‌آری به جا گر طایفی ** بر سهیلی چون ادیم طایفی 4860

تا سهیلت وا خرد از شر پوست ** تا شوی چون موزه‌ای هم‌پای دوست

جمله قرآن شرح خبث نفس‌هاست ** بنگر اندر مصحف آن چشمت کجاست

ذکر نفس عادیان کالت بیافت ** در قتال انبیا مو می‌شکافت

قرن قرن از شوم نفس بی‌ادب ** ناگهان اندر جهان می‌زد لهب

رجوع کردن بدان قصه کی شاه‌زاده بدان طغیان زخم خورد از خاطر شاه پیش از استکمال فضایل دیگر از دنیا برفت

قصه کوته کن که رای نفس کور ** برد او را بعد سالی سوی گور 4865

شاه چون از محو شد سوی وجود ** چشم مریخیش آن خون کرده بود

چون به ترکش بنگرید آن بی‌نظیر ** دید کم از ترکشش یک چوبه تیر

گفت کو آن تیر و از حق باز جست ** گفت که اندر حلق او کز تیر تست

عفو کرد آن شاه دریادل ولی ** آمده بد تیر اه بر مقتلی