(Even so) the spirits bound in clay, when they escape glad at heart from their (prisons of) clay,
جانهای بسته اندر آب و گل ** چون رهند از آب و گلها شاد دل
Begin to dance in the air of Divine Love and become flawless like the full moon's orb,
در هوای عشق حق رقصان شوند ** همچو قرص بدر بینقصان شوند
Their bodies dancing, and their souls—nay, do not ask (how their souls fare); and of that which surrounds the soul—nay, do not ask of those things!
جسمشان در رقص و جانها خود مپرس ** و آن که گرد جان از آنها خود مپرس
The hare lodged the lion in prison. Shame on a lion who was discomfited by a hare!
شیر را خرگوش در زندان نشاند ** ننگ شیری کاو ز خرگوشی بماند
He is in such a disgrace, and still—this is a wonder—he would fain be addressed by the title of Fakhr-i Dín.1350
در چنان ننگی و آن گه این عجب ** فخر دین خواهد که گویندش لقب
O thou lion that liest alone at the bottom of this well, thy fleshly soul, like the hare, has shed and drunk thy blood;
ای تو شیری در تک این چاه فرد ** نفس چون خرگوش خونت ریخت و خورد
Thy hare-soul is feeding in the desert, (whilst) thou art (lying) at the bottom of this well of “How?” and “Why?”
نفس خرگوشت به صحرا در چرا ** تو به قعر این چه چون و چرا
That lion-catcher (the hare) ran towards the beasts, crying, “Rejoice, O my people, since the announcer of joy is come.
سوی نخجیران دوید آن شیر گیر ** کابشروا یا قوم إذ جاء البشیر
Glad news! Glad news, O company of merry-makers! That hell-hound has gone back to Hell.
مژده مژده ای گروه عیشساز ** کان سگ دوزخ به دوزخ رفت باز
Glad news! Glad news! The enemy of your lives—his teeth have been torn out by the vengeance of his Creator.1355
مژده مژده کان عدوی جانها ** کند قهر خالقش دندانها
He who smote many heads with his claws—him too the broom of Death has swept away like rubbish.”
آن که از پنجه بسی سرها بکوفت ** همچو خس جاروب مرگش هم بروفت
How the beasts gathered round the hare and spoke in praise of him.
جمع شدن نخجیران گرد خرگوش و ثنا گفتن او را
Then all the wild beasts assembled, joyous and laughing gleefully in rapture and excitement.
جمع گشتند آن زمان جمله وحوش ** شاد و خندان از طرب در ذوق و جوش
They formed a ring, he (the hare) in the midst like a candle: they bowed (in homage) and said to him, "Hark!"
حلقه کردند او چو شمعی در میان ** سجده آوردند و گفتندش که هان
“Art thou a heavenly angel or a peri? No, thou art the Azrael of fierce lions.
تو فرشتهی آسمانی یا پری ** نی تو عزراییل شیران نری
Whatever thou art, our souls are offered in sacrifice to thee. Thou hast prevailed. Health to thy hand and arm!1360
هر چه هستی جان ما قربان تست ** دست بردی دست و بازویت درست
God turned this water into thy stream. Blessing on thy hand and arm!
راند حق این آب را در جوی تو ** آفرین بر دست و بر بازوی تو
Explain how thou didst meditate with guile, and how thou didst guilefully wipe out that ruffian.
باز گو تا چون سگالیدی به مکر ** آن عوان را چون بمالیدی به مکر
Explain, in order that the tale may be the means of curing (our malady); explain, that it may be a salve for our souls.
باز گو تا قصه درمانها شود ** باز گو تا مرهم جانها شود
Explain! for in consequence of the iniquity of that tyrant our souls have myriads of wounds.”
باز گو کز ظلم آن استم نما ** صد هزاران زخم دارد جان ما
“O Sirs,” said he, “it was (by) God's aid; else, who in the world is a hare (who am I, that I should have been able to do this)?1365
گفت تایید خدا بود ای مهان ** ور نه خرگوشی که باشد در جهان
He (God) bestowed power on me and gave light to my heart: the light in my heart gave strength to hand and foot.”
قوتم بخشید و دل را نور داد ** نور دل مر دست و پا را زور داد
From God come preferments (to high position), from God also come changes (which bring one to low estate).
از بر حق میرسد تفضیلها ** باز هم از حق رسد تبدیلها
God in (due) course and turn is ever displaying this (Divine) aid to doubters and seers (alike).
حق به دور و نوبت این تایید را ** مینماید اهل ظن و دید را
How the hare admonished the beasts, saying, “Do not rejoice in this!”
پند دادن خرگوش نخجیران را که بدین شاد مشوید
Take heed! Do not exult in a kingdom bestowed in turns (passing from one to another), O thou who art the bondsman of Vicissitude, do not act as though thou wert free!
هین به ملک نوبتی شادی مکن ** ای تو بستهی نوبت آزادی مکن
(But) those for whom is prepared a kingdom beyond Vicissitude, for them the drums (of sovereignty) are beaten beyond the Seven Planets.1370
آن که ملکش برتر از نوبت تنند ** برتر از هفت انجمش نوبت زنند