English    Türkçe    فارسی   

1
140-164

  • Ask thy wish, but ask with measure: a blade of straw will not support the mountain. 140
  • آرزو می‌‌خواه لیک اندازه خواه ** بر نتابد کوه را یک برگ کاه‌‌

  • If the Sun, by whom this world is illumined, should approach a little (nearer), all will be burned.
  • آفتابی کز وی این عالم فروخت ** اندکی گر پیش آید جمله سوخت‌‌

  • Do not seek trouble and turmoil and bloodshed: say no more concerning the Sun of Tabriz!”
  • فتنه و آشوب و خون‌‌ریزی مجوی ** بیش از این از شمس تبریزی مگوی‌‌

  • This (mystery) hath no end: tell of the beginning. Go, relate the conclusion of this tale.
  • این ندارد آخر از آغاز گوی ** رو تمام این حکایت باز گوی‌‌

  • How that saint demanded of the king to be alone for the purpose of discovering her malady.
  • خلوت طلبیدن آن ولی از پادشاه جهت دریافتن رنج کنیزک‌‌

  • He said: “O king, make the house empty; send away both kinsfolk and strangers.
  • گفت ای شه خلوتی کن خانه را ** دور کن هم خویش و هم بیگانه را

  • Let no one listen in the entrance-halls, that I may ask certain things of this handmaiden.” 145
  • کس ندارد گوش در دهلیزها ** تا بپرسم زین کنیزک چیزها

  • The house was left empty, and not one inhabitant (remained): nobody save the physician and that sick girl.
  • خانه خالی ماند و یک دیار نی ** جز طبیب و جز همان بیمار نی‌‌

  • Very gently he said (to her), “Where is thy native town? for the treatment suitable to the people of each town is separate.
  • نرم نرمک گفت شهر تو کجاست ** که علاج اهل هر شهری جداست‌‌

  • And in that town who is related to thee? With what hast thou kinship and affinity?”
  • و اندر آن شهر از قرابت کیستت ** خویشی و پیوستگی با چیستت‌‌

  • He laid his hand on her pulse and put questions, one by one, about the injustice of Heaven.
  • دست بر نبضش نهاد و یک به یک ** باز می‌‌پرسید از جور فلک‌‌

  • When a thorn darts into any one's foot, he sets his foot upon his knee, 150
  • چون کسی را خار در پایش جهد ** پای خود را بر سر زانو نهد

  • And keeps searching for its head with the point of a needle, and if he does not find it, he keeps moistening it (the place) with his lip.
  • وز سر سوزن همی‌‌جوید سرش ** ور نیابد می‌‌کند با لب ترش‌‌

  • A thorn in the foot is so hard to find: how (then) is it with a thorn in the heart? Answer (that)!
  • خار در پا شد چنین دشوار یاب ** خار در دل چون بود واده جواب‌‌

  • If every base fellow had seen the thorn in the heart, when would sorrows gain the upper hand over any one?
  • خار در دل گر بدیدی هر خسی ** دست کی بودی غمان را بر کسی‌‌

  • Somebody sticks a thorn under a donkey's tail: the donkey does not know how to get rid of it: he starts jumping.
  • کس به زیر دم خر خاری نهد ** خر نداند دفع آن بر می‌‌جهد

  • He jumps, and the thorn strikes more firmly (pierces deeper): it needs an intelligent person to extract a thorn. 155
  • بر جهد و ان خار محکمتر زند ** عاقلی باید که خاری بر کند

  • In order to get rid of the thorn, the donkey from irritation and pain went on kicking and dealing blows in a hundred places,
  • خر ز بهر دفع خار از سوز و درد ** جفته می‌‌انداخت صد جا زخم کرد

  • (But) that thorn-removing physician was an expert: putting his hand on one spot after another, he tested (it).
  • آن حکیم خارچین استاد بود ** دست می‌‌زد جا به جا می‌‌آزمود

  • He inquired of the girl concerning her friends, by way of narrative,
  • ز ان کنیزک بر طریق داستان ** باز می‌‌پرسید حال دوستان‌‌

  • And she disclosed to the physician (many) circumstances touching her home and (former) masters and town and dwelling.
  • با حکیم او قصه‌‌ها می‌‌گفت فاش ** از مقام و خاجگان و شهر تاش‌‌

  • He listened to her story (while) he continued to observe her pulse and its beating, 160
  • سوی قصه گفتنش می‌‌داشت گوش ** سوی نبض و جستنش می‌‌داشت هوش‌‌

  • So that at whosoever's name her pulse should begin to throb, (he might know that) that person is the object of her soul's desire in the world.
  • تا که نبض از نام کی گردد جهان ** او بود مقصود جانش در جهان‌‌ا ن‌‌

  • He reckoned up the friends and town; then he mentioned another town by name.
  • دوستان شهر او را بر شمرد ** بعد از آن شهری دگر را نام برد

  • He said: “When you went forth from your own town, in which town did you live mostly?”
  • گفت چون بیرون شدی از شهر خویش ** در کدامین شهر بوده ستی تو بیش‌‌

  • She mentioned the name of a certain town and from that too she passed on (to speak of another, and meanwhile) there was no change in the colour of her face or in her pulse.
  • نام شهری گفت وز آن هم در گذشت ** رنگ روی و نبض او دیگر نگشت‌‌