English    Türkçe    فارسی   

1
1807-1831

  • ’Tis dawn. O Thou who art the Dawn of the dawn and its Refuge, ask pardon (for me) of my Lord Husámu’ddín!
  • صبح شد ای صبح را پشت و پناه ** عذر مخدومی حسام الدین بخواه‌‌

  • Thou art He who asketh pardon of the Universal Mind and Soul, Thou art the Soul of the soul and the Splendour of the coral.
  • عذر خواه عقل کل و جان تویی ** جان جان و تابش مرجان تویی‌‌

  • The light of dawn has shone forth, and from Thy light we are engaged in drinking the morning-drink with the wine of Thy Mansúr.
  • تافت نور صبح و ما از نور تو ** در صبوحی با می منصور تو

  • Inasmuch as Thy gift keeps me thus (enravished), who (what) is (other) wine that it should bring me rapture? 1810
  • داده‌‌ی تو چون چنین دارد مرا ** باده که بود کاو طرب آرد مرا

  • Wine in ferment is a beggar suing for our ferment; Heaven in revolution is a beggar suing for our consciousness.
  • باده در جوشش گدای جوش ماست ** چرخ در گردش گدای هوش ماست‌‌

  • Wine became intoxicated with us, not we with it; the body came into being from us, not we from it.
  • باده از ما مست شد نی ما از او ** قالب از ما هست شد نی ما از او

  • We are as bees, and bodies are as wax (honeycomb): we have made the body, cell by cell, like wax.
  • ما چو زنبوریم و قالبها چو موم ** خانه خانه کرده قالب را چو موم‌‌

  • Reverting to the tale of the merchant who went to trade (in India).
  • رجوع به حکایت خواجه‌‌ی تاجر

  • This (discourse) is very long. Tell the story of the merchant, that we may see what happened to that good man.
  • بس دراز است این حدیث خواجه گو ** تا چه شد احوال آن مرد نکو

  • The merchant in fire (burning grief) and anguish and yearning was uttering a hundred distracted phrases like this, 1815
  • خواجه اندر آتش و درد و حنین ** صد پراکنده همی‌‌گفت این چنین‌‌

  • Now self-contradiction, now disdain, now supplication, now passion for reality, now metaphor (unreality).
  • گه تناقض گاه ناز و گه نیاز ** گاه سودای حقیقت گه مجاز

  • The drowning man suffers an agony of soul and clutches at every straw.
  • مرد غرقه گشته جانی می‌‌کند ** دست را در هر گیاهی می‌‌زند

  • For fear of (losing) his head (life), he flings about (both) hand and foot to see whether any one will take his hand (help him) in peril.
  • تا کدامش دست گیرد در خطر ** دست و پایی می‌‌زند از بیم سر

  • The Friend loves this agitation: it is better to struggle vainly than to lie still.
  • دوست دارد یار این آشفتگی ** کوشش بی‌‌هوده به از خفتگی‌‌

  • He who is the King (of all) is not idle, (though) complaint from Him would be a marvel, for He is not ill. 1820
  • آن که او شاه است او بی‌‌کار نیست ** ناله از وی طرفه کاو بیمار نیست‌‌

  • For this reason said the Merciful (God), O son, “Every day He is (busy) in an affair,” O son.
  • بهر این فرمود رحمان ای پسر ** کل يوم هو فی شأن ای پسر

  • In this Way be thou ever scraping and scratching (exerting thyself to the utmost): until thy last breath do not be unoccupied for a moment,
  • اندر این ره می‌‌تراش و می‌‌خراش ** تا دم آخر دمی فارغ مباش‌‌

  • So that thy last breath may be a last breath in which the (Divine) favour is thy bosom-friend.
  • تا دم آخر دمی آخر بود ** که عنایت با تو صاحب سر بود

  • Whatsoever they strive (to do), whether man or woman, the ear and eye of the soul's King are at the window.
  • هر چه می‌‌کوشند اگر مرد و زن است ** گوش و چشم شاه جان بر روزن است‌‌

  • How the merchant cast the parrot out of the cage and how the dead parrot flew away.
  • برون انداختن مرد تاجر طوطی را از قفس و پریدن طوطی مرده‌‌

  • After that, he cast her out of the cage. The little parrot flew to a lofty bough. 1825
  • بعد از آنش از قفس بیرون فگند ** طوطیک پرید تا شاخ بلند

  • The dead parrot made such a (swift) flight as when the orient sun rushed onward.
  • طوطی مرده چنان پرواز کرد ** کافتاب از چرخ ترکی تاز کرد

  • The merchant was amazed at the action of the bird: without understanding he suddenly beheld the mysteries of the bird.
  • خواجه حیران گشت اندر کار مرغ ** بی‌‌خبر ناگه بدید اسرار مرغ‌‌

  • He lifted up his face and said, “O nightingale, give us profit (instruction) by explaining thy case.
  • روی بالا کرد و گفت ای عندلیب ** از بیان حال خودمان ده نصیب‌‌

  • What did she (the parrot) do there (in India), that thou didst learn, devise a trick, and burn us (with grief)”?
  • او چه کرد آن جا که تو آموختی ** ساختی مکری و ما را سوختی‌‌

  • The parrot said, “She by her act counselled me—‘Abandon thy charm of voice and thy affection (for thy master), 1830
  • گفت طوطی کاو به فعلم پند داد ** که رها کن لطف آواز و وداد

  • Because thy voice has brought thee into bondage’: she feigned herself dead for the sake of (giving me) this counsel,
  • ز آن که آوازت ترا در بند کرد ** خویشتن مرده پی این پند کرد