English    Türkçe    فارسی   

1
1824-1848

  • Whatsoever they strive (to do), whether man or woman, the ear and eye of the soul's King are at the window.
  • هر چه می‌‌کوشند اگر مرد و زن است ** گوش و چشم شاه جان بر روزن است‌‌

  • How the merchant cast the parrot out of the cage and how the dead parrot flew away.
  • برون انداختن مرد تاجر طوطی را از قفس و پریدن طوطی مرده‌‌

  • After that, he cast her out of the cage. The little parrot flew to a lofty bough. 1825
  • بعد از آنش از قفس بیرون فگند ** طوطیک پرید تا شاخ بلند

  • The dead parrot made such a (swift) flight as when the orient sun rushed onward.
  • طوطی مرده چنان پرواز کرد ** کافتاب از چرخ ترکی تاز کرد

  • The merchant was amazed at the action of the bird: without understanding he suddenly beheld the mysteries of the bird.
  • خواجه حیران گشت اندر کار مرغ ** بی‌‌خبر ناگه بدید اسرار مرغ‌‌

  • He lifted up his face and said, “O nightingale, give us profit (instruction) by explaining thy case.
  • روی بالا کرد و گفت ای عندلیب ** از بیان حال خودمان ده نصیب‌‌

  • What did she (the parrot) do there (in India), that thou didst learn, devise a trick, and burn us (with grief)”?
  • او چه کرد آن جا که تو آموختی ** ساختی مکری و ما را سوختی‌‌

  • The parrot said, “She by her act counselled me—‘Abandon thy charm of voice and thy affection (for thy master), 1830
  • گفت طوطی کاو به فعلم پند داد ** که رها کن لطف آواز و وداد

  • Because thy voice has brought thee into bondage’: she feigned herself dead for the sake of (giving me) this counsel,
  • ز آن که آوازت ترا در بند کرد ** خویشتن مرده پی این پند کرد

  • Meaning (to say), ‘O thou who hast become a singer to high and low, become dead like me, that thou mayst gain release.’”
  • یعنی ای مطرب شده با عام و خاص ** مرده شو چون من که تا یابی خلاص‌‌

  • If you are a grain, the little birds will peck you up; if you are a bud, the children will pluck you off.
  • دانه باشی مرغکانت بر چنند ** غنچه باشی کودکانت بر کنند

  • Hide the grain (bait), become wholly a snare; hide the bud, become the grass on the roof.
  • دانه پنهان کن بکلی دام شو ** غنچه پنهان کن گیاه بام شو

  • Any one who offers his beauty to auction, a hundred evil fates set out towards him (and overtake him). 1835
  • هر که داد او حسن خود را در مزاد ** صد قضای بد سوی او رو نهاد

  • (Evil) eyes and angers and envies pour upon his head, like water from waterskins.
  • چشمها و خشمها و رشکها ** بر سرش ریزد چو آب از مشکها

  • Foes tear him to pieces from jealousy; even friends take his lifetime away.
  • دشمنان او را ز غیرت می‌‌درند ** دوستان هم روزگارش می‌‌برند

  • He that was heedless of the sowing and the springtide, how should he know the value of this lifetime?
  • آن که غافل بود از کشت بهار ** او چه داند قیمت این روزگار

  • You must flee to the shelter of God's grace, who shed thousand fold grace upon (our) spirits,
  • در پناه لطف حق باید گریخت ** کاو هزاران لطف بر ارواح ریخت‌‌

  • That you may find a shelter. Then how (will you lack) shelter? Water and fire will become your army. 1840
  • تا پناهی یابی آن گه چون پناه ** آب و آتش مر ترا گردد سپاه‌‌

  • Did not the sea become a friend to Noah and Moses? Did it not become overbearing in vengeance against their enemies?
  • نوح و موسی را نه دریا یار شد ** نه بر اعداشان به کین قهار شد

  • Was not the fire a fortress for Abraham, so that it raised smoke (sighs of despair) from the heart of Nimrod?
  • آتش ابراهیم را نی قلعه بود ** تا بر آورد از دل نمرود دود

  • Did not the mountain call Yahyá (John the Baptist) to itself and drive off his pursuers with blows of stone?
  • کوه یحیی را نه سوی خویش خواند ** قاصدانش را به زخم سنگ راند

  • “O Yahyá,” it said, “come, take refuge in me, that I may be thy shelter from the sharp sword.”
  • گفت ای یحیی بیا در من گریز ** تا پناهت باشم از شمشیر تیز

  • How the parrot bade farewell to the merchant and flew away.
  • وداع کردن طوطی خواجه را و پریدن‌‌

  • The parrot gave him one or two counsels devoid of hypocrisy and after that bade him the farewell of parting. 1845
  • یک دو پندش داد طوطی بی‌‌نفاق ** بعد از آن گفتش سلام الفراق‌‌

  • The merchant said to her, “Go, God protect thee! Just now thou hast shown to me a new Way.”
  • خواجه گفتش فی أمان الله برو ** مر مرا اکنون نمودی راه نو

  • Said the merchant to himself, “This is the counsel for me; I will take her Way, for this Way is shining with light.
  • خواجه با خود گفت کاین پند من است ** راه او گیرم که این ره روشن است‌‌

  • How should my soul be meaner than the parrot? The soul ought to follow a good track like this.”
  • جان من کمتر ز طوطی کی بود ** جان چنین باید که نیکو پی بود

  • The harmfulness of being honoured by the people and of becoming conspicuous.
  • مضرت تعظیم خلق و انگشت نمای شدن‌‌