- Mirror and balance are noble touchstones: if thou do service (sue) to them for two hundred years,
- آینه و میزان محکهای سنی ** گر دو صد سالش تو خدمتها کنی
- Saying, ‘Conceal the truth for my sake, display the surplus and do not display the deficiency,’
- کز برای من بپوشان راستی ** بر فزون بنما و منما کاستی
- They will say to thee, ‘Do not laugh at thy beard and moustache: mirror and balance, and then deceit and (hypocritical) advice!
- اوت گوید ریش و سبلت بر مخند ** آینه و میزان و آن گه ریو و پند
- Since God has raised us up in order that by means of us it may be possible to know the truth, 3550
- چون خدا ما را برای آن فراخت ** که به ما بتوان حقیقت را شناخت
- If this do not happen (if we fail to display the truth), what worth have we, O young man? How shall we become a standard for the face of the fair?’
- این نباشد ما چه ارزیم ای جوان ** کی شویم آیین روی نیکوان
- But (said the Prophet) slip the mirror (back) into the cloth, if (Divine) illumination has made thy breast a Sinai.”
- لیک در کش در نمد آیینه را ** گر تجلی کرد سینا سینه را
- He (Zayd) said, “Why, shall the Sun of the Truth and the Sun of Eternity be contained any wise under the armpit?
- گفت آخر هیچ گنجد در بغل ** آفتاب حق و خورشید ازل
- It bursts asunder both imposture (daghal) and armpit (baghal); in its presence neither madness nor (soundness of) understanding remains.”
- هم دغل را هم بغل را بر درد ** نه جنون ماند به پیشش نه خرد
- He (the Prophet) said, “When thou layest one finger on an eye, thou seest the world empty of the sun. 3555
- گفت یک اصبع چو بر چشمی نهی ** بیند از خورشید عالم را تهی
- One finger-tip becomes a veil over the moon—and this is a symbol of the King's covering—
- یک سر انگشت پردهی ماه شد ** وین نشان ساتری الله شد
- So that the (whole) world may be covered (hidden from view) by a single point, and the sun be eclipsed by a splinter.”
- تا بپوشاند جهان را نقطهای ** مهر گردد منکسف از سقطهای
- Close thy lips and gaze on the depth of the sea (within thee): God made the sea subject to man,
- لب ببند و غور دریایی نگر ** بحر را حق کرد محکوم بشر
- Even as the fountains of Salsabíl and Zanjabíl are under the control of the exalted ones of Paradise.
- همچو چشمهی سلسبیل و زنجبیل ** هست در حکم بهشتی جلیل
- The four rivers of Paradise are under our control; this is not (by) our might, ’tis (by) the command of God: 3560
- چار جوی جنت اندر حکم ماست ** این نه زور ما ز فرمان خداست
- We keep them flowing wheresoever we will, like magic (which takes its course) according to the desire of the magicians,
- هر کجا خواهیم داریمش روان ** همچو سحر اندر مراد ساحران
- Just as these two flowing eye-fountains (the two eyes) are under the control of the heart and subject to the command of the spirit.
- همچو این دو چشمهی چشم روان ** هست در حکم دل و فرمان جان
- If it (the heart) will, they turn towards poison and the snake, and if it will, they turn to (edifying) consideration.
- گر بخواهد رفت سوی زهر و مار ** ور بخواهد رفت سوی اعتبار
- If it will, they turn to sensuous things, and if it will, they turn to things clothed (in the forms of thought and phantasy).
- گر بخواهد سوی محسوسات رفت ** ور بخواهد سوی ملبوسات رفت
- If it will, they advance towards universals, and if it will, they remain in bondage to particulars. 3565
- گر بخواهد سوی کلیات راند ** ور بخواهد حبس جزویات ماند
- Similarly all the five senses are passing (in movement) according to the will and command of the heart, like the spool (in the hand of a weaver).
- همچنین هر پنج حس چون نایزه ** بر مراد و امر دل شد جایزه
- All the five senses are moving and trailing their skirts (sweeping along) in whatever direction the heart indicates to them.
- هر طرف که دل اشارت کردشان ** میرود هر پنج حس دامن کشان
- Hand and foot are plainly under command of the heart, like the staff in the hand of Moses.
- دست و پا در امر دل اندر ملا ** همچو اندر دست موسی آن عصا
- If the heart will, at once the foot begins to dance, or flees from defect towards increase.
- دل بخواهد پا در آید زو به رقص ** یا گریزد سوی افزونی ز نقص
- If the heart will, the hand comes to terms with the fingers to write a book. 3570
- دل بخواهد دست آید در حساب ** با اصابع تا نویسد او کتاب
- The hand remains in (the grasp of) a hidden hand: it (the hidden hand) within has set the body outside (as its instrument).
- دست در دست نهانی مانده است ** او درون تن را برون بنشانده است