English    Türkçe    فارسی   

1
578-602

  • They all said: “O sage who seekest a crevice (means of evasion), say not to us this (word of) guile and harshness.
  • جمله گفتند ای حکیم رخنه جو ** این فریب و این جفا با ما مگو

  • Lay on the beast a burden in proportion to its endurance, lay on the weak a task in proportion to their strength.
  • چار پا را قدر طاقت بار نه ** بر ضعیفان قدر قوت کار نه‌‌

  • The bait for every bird is according to its (the bird's) measure (capacity): how should a fig be the food (lure) for every bird? 580
  • دانه‌‌ی هر مرغ اندازه‌‌ی وی است ** طعمه‌‌ی هر مرغ انجیری کی است‌‌

  • If you give a babe bread instead of milk, take it (for granted) that the poor babe will die of the bread;
  • طفل را گر نان دهی بر جای شیر ** طفل مسکین را از آن نان مرده گیر

  • (Yet) afterwards, when it grows teeth, that babe will of its own accord its heart will crave bread.
  • چون که دندانها بر آرد بعد از آن ** هم بخود گردد دلش جویای نان‌‌

  • When an unfledged bird begins to fly, it becomes a mouthful for any rapacious cat;
  • مرغ پر نارسته چون پران شود ** لقمه‌‌ی هر گربه‌‌ی دران شود

  • (But) when it grows wings, it will fly of itself without trouble and without whistling (prompting), good or bad.
  • چون بر آرد پر بپرد او به خود ** بی‌‌تکلف بی‌‌صفیر نیک و بد

  • Thy speech makes the Devil silent, thy words make our ears (full of) intelligence. 585
  • دیو را نطق تو خامش می‌‌کند ** گوش ما را گفت تو هش می‌‌کند

  • Our ears are (full of) intelligence when thou art speaking; our dry land is a river when thou art the ocean.
  • گوش ما هوش است چون گویا تویی ** خشک ما بحر است چون دریا تویی‌‌

  • With thee, earth is better to us than heaven, O thou by whom (the world from) Arcturus to the Fish is illumined!
  • با تو ما را خاک بهتر از فلک ** ای سماک از تو منور تا سمک‌‌

  • Without thee, darkness is over heaven for us, (but) compared with thee, O Moon, who is this heaven at all?
  • بی‌‌تو ما را بر فلک تاریکی است ** با تو ای ماه این فلک باری کی است‌‌

  • The heavens have the form of sublimity, (but) the essence of sublimity belongs to the pure spirit.
  • صورت رفعت بود افلاک را ** معنی رفعت روان پاک را

  • The form of sublimity is for bodies; beside the essence (reality) bodies are (mere) names.” 590
  • صورت رفعت برای جسمهاست ** جسمها در پیش معنی اسمهاست‌‌

  • The refusal of the vizier to interrupt his seclusion.
  • جواب گفتن وزیر که خلوت را نمی‌‌شکنم

  • He said: “Cut short your arguments, let my advice make its way into your souls and hearts.
  • گفت حجتهای خود کوته کنید ** پند را در جان و در دل ره کنید

  • If I am trustworthy, the trustworthy is not doubted, even though I should call heaven earth.
  • گر امینم متهم نبود امین ** گر بگویم آسمان را من زمین‌‌

  • If I am (endowed with) perfection, why (this) disbelief in my perfection? and if I am not (perfect), why this molestation and annoyance?
  • گر کمالم با کمال انکار چیست ** ور نیم این زحمت و آزار چیست‌‌

  • I will not go forth from this seclusion, because I am occupied with inward experiences.”
  • من نخواهم شد از این خلوت برون ** ز آن که مشغولم به احوال درون‌‌

  • How the disciples raised objections against the vizier's secluding himself.
  • اعتراض مریدان در خلوت وزیر

  • They all said: “O vizier, it is not disbelief: our words are not as the words of strangers. 595
  • جمله گفتند ای وزیر انکار نیست ** گفت ما چون گفتن اغیار نیست‌‌

  • The tears of our eyes are running because of our separation from thee; sigh after sigh is going (up) from the midst of our souls.
  • اشک دیده‌‌ست از فراق تو دوان ** آه آه است از میان جان روان‌‌

  • A babe does not contend with its nurse, but it weeps, although it knows neither evil nor good.
  • طفل با دایه نه استیزد و لیک ** گرید او گر چه نه بد داند نه نیک‌‌

  • We are as the harp and thou art striking (it with) the plectrum (playing on it): the lamentation is not from us, it is thou that art making lamentation.
  • ما چون چنگیم و تو زخمه می‌‌زنی ** زاری از ما نی تو زاری می‌‌کنی‌‌

  • We are as the flute, and the music in us is from thee; we are as the mountain, and the echo in us is from thee.
  • ما چو ناییم و نوا در ما ز تست ** ما چو کوهیم و صدا در ما ز تست‌‌

  • We are as pieces of chess (engaged) in victory and defeat: our victory and defeat is from thee, O thou whose qualities are comely! 600
  • ما چو شطرنجیم اندر برد و مات ** برد و مات ما ز تست ای خوش صفات‌‌

  • Who are we, O thou soul of our souls, that we should remain in being beside thee?
  • ما که باشیم ای تو ما را جان جان ** تا که ما باشیم با تو در میان‌‌

  • We and our existences are (really) non-existences: thou art the absolute Being which manifests the perishable (causes phenomena to appear).
  • ما عدمهاییم و هستیهای ما ** تو وجود مطلقی فانی نما