English    Türkçe    فارسی   

1
994-1018

  • They made covenants with the furious lion, (ensuring) that he should incur no loss in this bargain,
  • عهدها کردند با شیر ژیان ** کاندر این بیعت نیفتد در زیان‌‌

  • (That) the daily ration should come to him without trouble, and that he should not need to make a further demand. 995
  • قسم هر روزش بیاید بی‌‌جگر ** حاجتش نبود تقاضای دگر

  • Day by day the one on whom the lot fell would run to the lion as (swiftly as) a cheetah.
  • قرعه بر هر که فتادی روز روز ** سوی آن شیر او دویدی همچو یوز

  • When this cup (of death) came round to the hare, the hare cried out, “Why, how long (are we to endure this) injustice?”
  • چون به خرگوش آمد این ساغر به دور ** بانگ زد خرگوش کاخر چند جور

  • How the beasts of chase blamed the hare for his delay in going to the lion.
  • انکار کردن نخجیران بر خرگوش در تاخیر رفتن بر شیر

  • The company (of beasts) said to him: “All this time we have sacrificed our lives in troth and loyalty.
  • قوم گفتندش که چندین گاه ما ** جان فدا کردیم در عهد و وفا

  • Do not thou seek to give us a bad name, O rebellious one! Lest the lion be aggrieved, go, go! Quick! Quick!”
  • تو مجو بد نامی ما ای عنود ** تا نرنجد شیر رو رو زود زود

  • How the hare answered the beasts.
  • جواب گفتن خرگوش نخجیران را

  • “O friends,” said he, “grant me a respite, that by my cunning ye may escape from calamity, 1000
  • گفت ای یاران مرا مهلت دهید ** تا به مکرم از بلا بیرون جهید

  • That by my cunning your lives may be saved and this (safety) remain as a heritage to your children.”
  • تا امان یابد به مکرم جانتان ** ماند این میراث فرزندانتان‌‌

  • After this manner every prophet in the world used to call the peoples to a place of deliverance,
  • هر پیمبر امتان را در جهان ** همچنین تا مخلصی می‌‌خواندشان‌‌

  • For he had seen from Heaven the way of escape, (though) in (their) sight he was contracted (despicable) like the pupil of the eye.
  • کز فلک راه برون شو دیده بود ** در نظر چون مردمک پیچیده بود

  • Men regarded him as small like the pupil: none attained to (understanding of) the (real) greatness (worth) of the pupil.
  • مردمش چون مردمک دیدند خرد ** در بزرگی مردمک کس ره نبرد

  • How the beasts objected to the proposal of the hare.
  • اعتراض نخجیران بر سخن خرگوش‌‌

  • The company (of beasts) said to him: “O donkey, listen (to us)! Keep thyself within the measure of a hare! 1005
  • قوم گفتندش که ای خر گوش دار ** خویش را اندازه‌‌ی خرگوش دار

  • Eh, what brag is this—(an idea) which thy betters never brought into their minds?
  • هین چه لاف است این که از تو بهتران ** در نیاوردند اندر خاطر آن‌‌

  • Thou art self-conceited, or Destiny is pursuing us; else, how is this speech suitable to one like thee?
  • معجبی یا خود قضامان در پی است ** ور نه این دم لایق چون تو کی است‌‌

  • How the hare again answered the beasts.
  • جواب خرگوش نخجیران را

  • He said: “O friends, God gave me inspiration: to a weakling there came a strong judgement (wise counsel).”
  • گفت ای یاران حقم الهام داد ** مر ضعیفی را قوی رایی فتاد

  • That which God taught to the bees is not (belonging) to the lion and the wild ass.
  • آن چه حق آموخت مر زنبور را ** آن نباشد شیر را و گور را

  • It (the bee) makes houses of juicy halwá (sweetmeat): God opened to it the door of that knowledge; 1010
  • خانه‌‌ها سازد پر از حلوای تر ** حق بر او آن علم را بگشاد در

  • That which God taught to the silkworm—does any elephant know such a device?
  • آن چه حق آموخت کرم پیله را ** هیچ پیلی داند آن گون حیله را

  • Adam, created of earth, learned knowledge from God: (his) knowledge shot beams up to the Seventh Heaven.
  • آدم خاکی ز حق آموخت علم ** تا به هفتم آسمان افروخت علم‌‌

  • He (Adam) broke the name and fame (pride) of the angels, to the confusion of that one who is in doubt concerning God.
  • نام و ناموس ملک را در شکست ** کوری آن کس که در حق درشک است‌‌

  • He (God) made the ascetic of six hundred thousand years (Iblís) a muzzle for that young calf (Adam),
  • زاهد چندین هزاران ساله را ** پوز بندی ساخت آن گوساله را

  • That he (Adam) might not be able to drink the milk of knowledge of religion, and that he might not roam around that lofty castle. 1015
  • تا نتاند شیر علم دین کشید ** تا نگردد گرد آن قصر مشید

  • The sciences of the followers of (external) sense became a muzzle, so that he (the believer in sense-perception) might not receive milk from that sublime knowledge.
  • علمهای اهل حس شد پوز بند ** تا نگیرد شیر ز آن علم بلند

  • (But) into the blood-drop (core) of the heart there fell a jewel which He (God) gave not to the seas and skies.
  • قطره‌‌ی دل را یکی گوهر فتاد ** کان به دریاها و گردونها نداد

  • How long (this regard for) form? After all, O form-worshipper, has thy reality-lacking soul not (yet) escaped from form?
  • چند صورت آخر ای صورت پرست ** جان بی‌‌معنیت از صورت نرست‌‌