Wherefore (was it), pray, that heaven was rent asunder? Because of one (spiritual) eye that an earthly creature opened.1615
السماء انشقت آخر از چه بود ** از یکی چشمی که خاکی بر گشود
Earth, from its grossness, settles beneath water; (but) see how earth has sped beyond the empyrean!
خاک از دردی نشیند زیر آب ** خاک بین کز عرش بگذشت از شتاب
Know, then, that the subtlety (of water) is not (derived) from the water: ’tis only the gift of the Bounteous Originator.
آن لطافت پس بدان کز آب نیست ** جز عطای مبدع وهاب نیست
If He make air and fire low (in place), and if He let the thorn surpass the rose,
گر کند سفلی هوا و نار را ** ور ز گل او بگذراند خار را
He is the Ruler and (the One who said) God doeth what He willeth: from the very self of pain He raises the remedy.
حاکم است و یفعل الله ما یشاء ** کاو ز عین درد انگیزد دوا
If He make air and fire low (in place), and make (them assume the qualities of) darkness and grossness and heaviness,1620
گر هوا و نار را سفلی کند ** تیرگی و دردی و ثقلی کند
And if He make earth and water high (in place), and make the path of heaven (to be) traversed by foot—
ور زمین و آب را علوی کند ** راه گردون را بپا مطوی کند
Then it has become certain that Thou exaltest whomso Thou wilt: He (God) said to an earthly creature, “Unfold thy wings.”
پس یقین شد که تعز من تشاء ** خاکیی را گفت پرها بر گشا
To the creature of fire He said, “Go, become Iblís: begone under the Seventh Earth with (thy) imposture!
آتشی را گفت رو ابلیس شو ** زیر هفتم خاک با تلبیس شو
O earthly Adam, go thou above (the star) Suhá; O fiery Iblís, go to (the bottom of) the Earth.
آدم خاکی برو تو بر سها ** ای بلیس آتشی رو تا ثری
I am not the four temperaments or the first cause, I am ever remaining in (absolute) control.1625
چار طبع و علت اولی نیام ** در تصرف دایما من باقیام
My action is uncaused and upright (independent): I have (the power of) predetermination, (I have) no cause, O infirm one.
کار من بیعلت است و مستقیم ** هست تقدیرم نه علت ای سقیم
I alter My custom at the time (I choose): at the time (I will) I lay the dust (that rises) in front.
عادت خود را بگردانم به وقت ** این غبار از پیش بنشانم به وقت
I say to the sea, ‘Hark, be full of fire!’ I say to the fire, ‘Go, be a rose-garden!’
بحر را گویم که هین پر نار شو ** گویم آتش را که رو گلزار شو
I say to the mountain, ‘Be light as wool!’ I say to heaven, ‘Be rent asunder before the eye!’
کوه را گویم سبک شو همچو پشم ** چرخ را گویم فرو در پیش چشم
I say, ‘O sun, be joined to the moon!’ I make them both like two black clouds.1630
گویم ای خورشید مقرون شو به ماه ** هر دو را سازم چو دو ابر سیاه
We make dry the fountain of the sun: by Our art We turn into musk the fountain of blood.”
چشمهی خورشید را سازیم خشک ** چشمهی خون را به فن سازیم مشک
Sun and moon (shall be) like two black oxen: God will fasten a yoke upon their necks.
آفتاب و مه چو دو گاو سیاه ** یوغ بر گردن ببنددشان اله
How a philosopher showed disbelief at the recitation of (the text), “if your water shall have sunk into the ground.”
انکار فلسفی بر قرائت إن أصبح ماؤکم غورا
A teacher of Qur’án-recitation was reading from the page of the Book, “(if) your water (shall have) sunk into the ground: (that is, if) I stop the water from (reaching) the spring,
مقریی میخواند از روی کتاب ** ماؤکم غورا ز چشمه بندم آب
And hide the water in the depths, and make the springs dry and a place of drought,
آب را در غورها پنهان کنم ** چشمهها را خشک و خشکستان کنم
Who shall bring the water to the spring again except Me who have no like, the Gracious, the Glorious?”1635
آب را در چشمه کی آرد دگر ** جز من بیمثل با فضل و خطر
A contemptible philosopher and logician was passing beside the school at that moment.
فلسفی منطقی مستهان ** میگذشت از سوی مکتب آن زمان
When he heard the verse (of the Qur’án), he said in disapproval, “We bring the water (back) with a mattock;
چون که بشنید آیت او از ناپسند ** گفت آریم آب را ما با کلند
With strokes of the spade and (with) the sharpness of the axe we bring the water up from below.”
ما بزخم بیل و تیزی تبر ** آب را آریم از پستی ز بر
At night he fell asleep and saw (in dream) a lion-hearted man (who) gave (him) a blow on the face and blinded both his eyes,
شب بخفت و دید او یک شیر مرد ** زد طپانچه هر دو چشمش کور کرد