I have seen the crooked, misshapen image in (the mould of) water and clay, and like the angels, my heart has raised an objection,
نقش کژمژ دیدم اندر آب و گل ** چون ملایک اعتراضی کرد دل
As to what is the purpose of making an image and casting therein the seed of corruption.
که چه مقصود است نقشی ساختن ** و اندر او تخم فساد انداختن
To kindle the fire of iniquity and corruption; to burn the mosque and those who bend low in prayer;
آتش ظلم و فساد افروختن ** مسجد و سجده کنان را سوختن
To set boiling the source of bloody tears for the sake of (receiving) humble entreaties (from the suffering and oppressed)—1820
مایهی خونابه و زردآبه را ** جوش دادن از برای لابه را
I know for certain that it is the essence of wisdom (on Thy part), but my aim is (to know this by) actual seeing and vision.
من یقین دانم که عین حکمت است ** لیک مقصودم عیان و رویت است
That certainty (of mine) says to me, ‘keep silence’; the craving for vision says to me, ‘Make a stir (and outcry).’
آن یقین میگویدم خاموش کن ** حرص رویت گویدم نه جوش کن
Thou hast shown Thy secret to the angels, (namely) that such honey as this is worth the sting.
مر ملایک را نمودی سر خویش ** کاین چنین نوشی همیارزد به نیش
Thou hast displayed the Light of Adam manifestly to the angels, (so that all) the difficulties were explained.
عرضه کردی نور آدم را عیان ** بر ملایک گشت مشکلها بیان
Thy Resurrection declares what is the secret of death: the fruits declare what is the secret of the leaves.”1825
حشر تو گوید که سر مرگ چیست ** میوهها گویند سر برگ چیست
The secret of blood and seed is the excellence of Man; after all, inferiority is antecedent to every superiority.
سر خون و نطفه حسن آدمی است ** سابق هر بیشیی آخر کمی است
The ignorant (child) first washes the tablet, then he writes the letters upon it.
لوح را اول بشوید بیوقوف ** آن گهی بروی نویسد او حروف
(So) He (God) turns the heart into blood and abject tears, then He writes the (spiritual) mysteries upon it.
خون کند دل را و اشک مستهان ** بر نویسد بر وی اسرار آن گهان
At the time of washing the tablet (of the heart) one must recognise that it will be made into a book (of mysteries).
وقت شستن لوح را باید شناخت ** که مر آن را دفتری خواهند ساخت
When they lay the foundation of a house (to rebuild it), they dig up the first foundation.1830
چون اساس خانهای میافگنند ** اولین بنیاد را بر میکنند
(Also), people first fetch up clay from the depths of the earth in order that at last you may draw up flowing water.
گل بر آرند اول از قعر زمین ** تا به آخر بر کشی ماء معین
Children weep piteously at cupping, for they know not the secret of the matter;
از حجامت کودکان گریند زار ** که نمیدانند ایشان سر کار
(But) a man, in sooth, gives the cupper gold and fondles the blood-drinking lancet.
مرد خود زر میدهد حجام را ** مینوازد نیش خون آشام را
The porter runs to the heavy load: he snatches the load from others.
میدود حمال زی بار گران ** میرباید بار را از دیگران
Behold the struggle of the porters for the load! Such is the endeavour of him that sees (the truth of) things,1835
جنگ حمالان برای بار بین ** این چنین است اجتهاد کار بین
Inasmuch as burdens are the foundation of ease, and bitter things, too, are the forerunners of enjoyment.
چون گرانیها اساس راحت است ** تلخها هم پیشوای نعمت است
Paradise is compassed about with the things we dislike (to do); the fires (of Hell) are compassed about with our lusts.
حفت الجنة بمکروهاتنا ** حفت النیران من شهواتنا
The seed (source) of the substance of your fire (of torment) is the fresh bough (of lust); (but) he that is burned by the fire (of renunciation) is the comrade of Kawthar.
تخم مایهی آتشت شاخ تر است ** سوختهی آتش قرین کوثر است
Whosoever is the comrade of affliction in prison—that is the retribution for a mouthful (of unlawful food) and a lust.
هر که در زندان قرین محنتی است ** آن جزای لقمهای و شهوتی است
Whosoever is the comrade of a high fortune in a palace— that is the reward for some battle-field and sore trial.1840
هر که در قصری قرین دولتی است ** آن جزای کارزار و محنتی است
Whomsoever you have seen unrivalled in (his store of) gold and silver—know that he has been patient in earning.
هر که را دیدی به زر و سیم فرد ** دان که اندر کسب کردن صبر کرد