Of this fashion is the enmity of the wise: their poison is gladness to the soul.1930
دشمنی عاقلان زینسان بود ** زهر ایشان ابتهاج جان بود
The friendship of the fool is woe and perdition: hear this tale as a parable.
دوستی ابله بود رنج و ضلال ** این حکایت بشنو از بهر مثال
On putting trust in the fawningness and good faith of the bear.
اعتماد کردن بر تملق و وفای خرس
A dragon was pulling a bear (into its jaws); a valiant man went and succoured it.
اژدهایی خرس را در میکشید ** شیر مردی رفت و فریادش رسید
The valiant (holy) men are a help in the world when the wail of the oppressed reaches (them).
شیر مردانند در عالم مدد ** آن زمان کافغان مظلومان رسد
From every quarter they hear the cry of the oppressed and run in that direction, like the mercy of God.
بانگ مظلومان ز هر جا بشنوند ** آن طرف چون رحمت حق میدوند
Those buttresses for the breaches of the world, those physicians for hidden maladies,1935
آن ستونهای خللهای جهان ** آن طبیبان مرضهای نهان
Are pure love and justice and mercy; even as God, they are flawless (incorruptible) and unbribed.
محض مهر و داوری و رحمتند ** همچو حق بیعلت و بیرشوتند
(If you ask one of them), “Why dost thou give him this aid all at once?” he says, “On account of his grief and helplessness.”
این چه یاری میکنی یک بارگیش ** گوید از بهر غم و بیچارگیش
Lovingkindness is fallen a prey to the valiant (holy) man, (for) medicine seeks naught in the world but the pain (which it should cure).
مهربانی شد شکار شیر مرد ** در جهان دارو نجوید غیر درد
Wherever a pain is, the remedy goes there: wherever a lowland is, the water runs there.
هر کجا دردی دوا آن جا رود ** هر کجا پستی است آب آن جا دود
If thou want the water of mercy, go, become lowly, and then drink the wine of mercy and become drunken.1940
آب رحمت بایدت رو پست شو ** و آن گهان خور خمر رحمت مست شو
Mercy upon mercy comes (and rises like a flood) up to the head; do not thou come down to (and dwell upon) a single mercy, O son!
رحمت اندر رحمت آمد تا به سر ** بر یکی رحمت فرومای ای پسر
Bring the sky under thy feet, O brave one! Hear from above the firmament the noise of the (celestial) music!
چرخ را در زیر پا آر ای شجاع ** بشنو از فوق فلک بانگ سماع
Put out of thine ear the cotton of evil suggestion, that the cries from heaven may come into thine ear.
پنبهی وسواس بیرون کن ز گوش ** تا به گوشت آید از گردون خروش
Purge thy two eyes from the hair of defect, that thou mayst behold the garden and cypress-plot of the world unseen.
پاک کن دو چشم را از موی عیب ** تا ببینی باغ و سروستان غیب
Eject the phlegm from thy brain and nose, that the wind of God may come into the centres of thy (spiritual) sense of smell.1945
دفع کن از مغز و از بینی زکام ** تا که ریح الله در آید در مشام
Do not leave (in thyself) any trace of fever and bile, that thou mayst get from the world the taste of sugar.
هیچ مگذار از تب و صفرا اثر ** تا بیابی از جهان طعم شکر
Remedium virilitatis adhibe neu virilitate carens cucurreris, that a hundred kinds of fair ones may come forth. [Cure (your) manhood and don’t run around impotently, that a hundred kinds of fair ones may come forth.]
داروی مردی کن و عنین مپوی ** تا برون آیند صد گون خوب روی
Tear the fetter, which is the body, from the foot of thy soul, so that it may race round the arena.
کندهی تن را ز پای جان بکن ** تا کند جولان به گرد آن چمن
Take off the shackle of avarice from thy hands and neck: seize (and enjoy) a new fortune in the old heaven.
غل بخل از دست و گردن دور کن ** بخت نو دریاب در چرخ کهن
And if thou art unable (to do that), fly to the Ka‘ba of (Divine) grace: lay thy helplessness before the Helper.1950
ور نمیتانی به کعبهی لطف پر ** عرضه کن بیچارگی بر چارهگر
Lamentation and weeping are a mighty stock-in-trade (resource); the Universal Mercy is the mightiest nurse (to comfort and cherish).
زاری و گریه قوی سرمایهای است ** رحمت کلی قویتر دایهای است
The nurse and mother seeks a pretext (for giving relief): (she waits to see) when her child will begin to weep.
دایه و مادر بهانه جو بود ** تا که کی آن طفل او گریان شود
He (God) created the child, (namely) your wants, in order that it might moan and that milk might (then) be produced for it.
طفل حاجات شما را آفرید ** تا بنالید و شود شیرش پدید
He said, “Call ye upon God!” Refrain not thou from lamentation, in order that the milk of His loving kindnesses may flow.
گفت ادعوا الله بیزاری مباش ** تا بجوشد شیرهای مهرهاش