(You may despair of finding the true friend of God; but) since there exists a treasure in the world, do not grieve: deem no ruined place empty of treasure.
چون که گنجی هست در عالم مرنج ** هیچ ویران را مدان خالی ز گنج
Betake yourself to every dervish at random, and when you find the mark (of the true saint), frequent (him) assiduously.
قصد هر درویش میکن از گزاف ** چون نشان یابی بجد میکن طواف
As the inward-seeing eye was not (granted) to you, think always (that) the treasure (may be) in everybody.2155
چون تو را آن چشم باطن بین نبود ** گنج میپندار اندر هر وجود
How the high God revealed to Moses, on whom be peace, (the words), “Wherefore didst not thou visit Me in sickness?”
وحی کردن حق تعالی به موسی علیه السلام که چرا به عیادت من نیامدی
To Moses there came from God this reproach: “O thou who hast seen the rising of the moon from thy bosom,
آمد از حق سوی موسی این عتاب ** کای طلوع ماه دیده تو ز جیب
Thou whom I have made (radiant as) the place of sunrise by (illumining thee with) the Divine Light! I am God, I fell sick, thou camest not.”
مشرقت کردم ز نور ایزدی ** من حقم رنجور گشتم نامدی
Moses said, “O Thou transcendent in Thy glory, Thou art clear of loss (defect). What mystery is this? Explain this, O Lord!”
گفت سبحانا تو پاکی از زیان ** این چه رمز است این بکن یا رب بیان
God said unto him again, “Wherefore in My sickness didst not thou kindly ask after Me?”
باز فرمودش که در رنجوریم ** چون نپرسیدی تو از روی کرم
He answered, “O Lord, Thou hast no imperfection. (My) understanding is lost: unfold (the meaning of) these words.”2160
گفت یا رب نیست نقصانی تو را ** عقل گم شد این سخن را بر گشا
God said, “Yea; a favourite and chosen slave (of Mine) fell sick. I am he. Consider well!
گفت آری بنده خاص گزین ** گشت رنجور او منم نیکو ببین
His excusability (infirmity) is My excusability, his sickness is My sickness.”
هست معذوریش معذوری من ** هست رنجوریش رنجوری من
Whoever wishes to sit with God, let him sit in the presence of the saints.
هر که خواهد همنشینی خدا ** تا نشیند در حضور اولیا
If you are broken off (divided) from the presence of the saints, you are in perdition, because you are a part without the whole.
از حضور اولیا گر بسکلی ** تو هلاکی ز آن که جزوی بیکلی
Whomsoever the Devil cuts off from the noble (saints), he finds him without any one (to help him), and he devours his head.2165
هر که را دیو از کریمان وابرد ** بیکسش یابد سرش را او خورد
To go for one moment a single span apart from the community (of saints) is (a result of) the Devil's guile. Hearken, and know (it) well.
یک بدست از جمع رفتن یک زمان ** مکر دیو است بشنو و نیکو بدان
How the gardener isolated the Súfí, the jurist, and the descendant of ‘Alí from one another.
تنها کردن باغبان صوفی و فقیه و علوی را از همدیگر
A gardener, when he looked into the orchard, saw three men in his orchard, as (though they were) thieves:
باغبانی چون نظر در باغ کرد ** دید چون دزدان به باغ خود سه مرد
A jurist and a Sharíf and a Súfí: each one an impudent, knavish and perfidious rogue.
یک فقیه و یک شریف و صوفیی ** هر یکی شوخی بدی لایوفیی
He said, “I have a hundred arguments against these fellows, but they are united, and a united party is (a source of) strength.
گفت با اینها مرا صد حجت است ** لیک جمعاند و جماعت قوت است
I cannot cope singly with three persons, so first I will sunder them from one another.2170
بر نیایم یک تنه با سه نفر ** پس ببرمشان نخست از همدگر
I will cause each one to set out in a (different) direction, and when each is alone, I will tear out his moustache.”
هر یکی را من به سویی افکنم ** چون که تنها شد سبیلش بر کنم
He employed a ruse and got the Súfí away, that he might poison (the minds of) his friends against him.
حیله کرد و کرد صوفی را به راه ** تا کند یارانش را با او تباه
He said to the Súfí, “Go to the house and fetch a rug for these companions (of yours).”
گفت صوفی را برو سوی وثاق ** یک گلیم آور برای این رفاق
(As soon as) the Súfí departed, he (the gardener) said in private to the two friends, “Thou art a jurist, and this (other) is a renowned Sharíf.
رفت صوفی گفت خلوت با دو یار ** تو فقیهی وین شریف نامدار
’Tis according to thy legal decision that we eat a loaf (of bread): ’tis by the wings of thy knowledge that we fly.2175
ما به فتوی تو نانی میخوریم ** ما به پر دانش تو میپریم
And this other is our prince and sovereign: he is a Sayyid, he is of the House of Mustafá (Mohammed).
وین دگر شه زاده و سلطان ماست ** سید است از خاندان مصطفاست
Who is this gluttonous vile Súfí, that he should associate with kings like you?
کیست آن صوفی شکم خوار خسیس ** تا بود با چون شما شاهان جلیس