Inasmuch as ye formerly extinguished all these fires of your own for God’s sake;
چون شما این جمله آتشهای خویش ** بهر حق کشتید جمله پیش پیش
And made the fiery soul like an orchard and cast in it the seed of fealty,2565
نفس ناری را چو باغی ساختید ** اندر او تخم وفا انداختید
(Whilst) therein the nightingales of commemoration and glorification of God (were) singing sweetly in the garden by the river-side;
بلبلان ذکر و تسبیح اندر او ** خوش سرایان در چمن بر طرف جو
(Inasmuch as) ye have answered the call of God and have brought water into the blazing hell of your soul––
داعی حق را اجابت کردهاید ** در جحیم نفس آب آوردهاید
Our Hell also in regard to you hath become greenery and roses and plenty and riches.”
دوزخ ما نیز در حق شما ** سبزه گشت و گلشن و برگ و نوا
What is the requital for well-doing, O son? Kindness and well-doing and valued recompense.
چیست احسان را مکافات ای پسر ** لطف و احسان و ثواب معتبر
“Did not ye say, ‘We are devoted (to God) - we are passing away before the attributes of Everlastingness?2570
نی شما گفتید ما قربانیایم ** پیش اوصاف بقا ما فانیایم
We, whether we be cunning (sane) or mad, are intoxicated with that Cupbearer and that cup.
ما اگر قلاش و گر دیوانهایم ** مست آن ساقی و آن پیمانهایم
We lay our heads (submissively) upon His writ and mandate; we give our sweet lives in pawn (to Him).
بر خط و فرمان او سر مینهیم ** جان شیرین را گروگان میدهیم
So long as the thought of the Friend is in our inmost hearts, (all) our work is to serve (Him) and yield up our lives.’”
تا خیال دوست در اسرار ماست ** چاکری و جان سپاری کار ماست
Wheresoever the candle of tribulation hath been lighted, hundreds of thousands of loving souls are burnt.
هر کجا شمع بلا افروختند ** صد هزاران جان عاشق سوختند
Those lovers that are within the house (and nigh unto Him) are (as) moths to the candle of the face of the Friend.2575
عاشقانی کز درون خانهاند ** شمع روی یار را پروانهاند
O heart, go where they are bright toward thee and are as a coat of mail to thee against afflictions,
ای دل آن جا رو که با تو روشناند ** وز بلاها مر ترا چون جوشناند
And give thee a place within their souls, that they may fill thee with wine, like a cup.
ز آن میان جان ترا جا میکنند ** تا ترا پر باده چون جامی کنند
Take thy abode within their souls: O radiant full-moon, make thy home in the sky!
در میان جان ایشان خانه گیر ** در فلک خانه کن ای بدر منیر
Like Mercury, they will open the book of the heart, that they may reveal mysteries unto thee.
چون عطارد دفتر دل واکنند ** تا که بر تو سرها پیدا کنند
Stay beside thy kinsfolk––how art thou roaming abroad? Cleave to the perfect Moon if thou art a piece of the moon.2580
پیش خویشان باش چون آوارهای ** بر مه کامل زن ار مه پارهای
What is the (cause of the) part’s keeping aloof from its whole? What is (the cause of) all this mixture with (that which is) diverse?
جزو را از کل خود پرهیز چیست ** با مخالف این همه آمیز چیست
Behold how the genus hath become species in the process (of differentiation): behold how the unseen things have become visible in (their) escape (from occultation).
جنس را بین نوع گشته در روش ** غیبها بین گشته عین از پرتوش
So long as thou wouldst fain be wheedled like a woman, O man without wisdom, (thou wilt remain imperfect): how wilt thou be helped by lies and wheedling?
تا چون زن عشوه خری ای بیخرد ** از دروغ و عشوه کی یابی مدد
Thou art taking flattery and sweet words and cajolement and putting them, like a woman, in thy bosom.
چاپلوس و لفظ شیرین و فریب ** میستانی مینهی چون زر به جیب
For thee the revilings and blows of the (spiritual) kings would be better than the praise of the unrighteous.2585
مر ترا دشنام و سیلی شهان ** بهتر آید از ثنای گمرهان
Swallow the slaps of the (spiritual) kings, do not swallow the honey of the rabble, to the end that through the fortune of (those) personages thou mayst (thyself) become a personage;
صفع شاهان خور مخور شهد خسان ** تا کسی گردی ز اقبال کسان
Because from them come felicity and robes of honour and felicity: under the shelter of the spirit, body becomes soul.
ز آنک از ایشان خلعت و دولت رسد ** در پناه روح جان گردد جسد
Wherever thou seest one (that is) naked and destitute, know that he hath fled from the (spiritual) master,
هر کجا بینی برهنه و بینوا ** دان که او بگریخته ست از اوستا