Thou art foot-bound on the earth, like grass: thou noddest thy head at a (breath of) wind, (though thou art) without certainty.1280
بسته‌پایی چون گیا اندر زمین ** سر بجنبانی ببادی بی‌یقین
But thou hast no (spiritual) foot that thou shouldest make a departure or perchance drag thy foot out of this mud.
لیک پایت نیست تا نقلی کنی ** یا مگر پا را ازین گل بر کنی
How shouldest thou drag thy foot away? Thy life is from this mud: ’tis mighty hard for this life of thine to go (on the Way to God).
چون کنی پا را حیاتت زین گلست ** این حیاتت را روش بس مشکلست
(But) when thou receivest life from God, O dependent one, then thou wilt become independent of the mud and wilt go (aloft).
چون حیات از حق بگیری ای روی ** پس شوی مستغنی از گل می‌روی
When the sucking (babe) is separated from its nurse, it becomes an eater of morsels and abandons her.
شیر خواره چون ز دایه بسکلد ** لوت‌خواره شد مرورا می‌هلد
Thou, like seeds, art in bondage to the milk of earth: seek to wean thyself by (partaking of) the spiritual food.1285
بسته‌ی شیر زمینی چون حبوب ** جو فطام خویش از قوت القلوب
Drink the word of Wisdom, for it hath become a hidden (veiled) light, O thou who art unable to receive the unveiled Light,
حرف حکمت خور که شد نور ستیر ** ای تو نور بی‌حجب را ناپذیر
To the end that thou mayst become able, O Soul, to receive the Light, and that thou mayst behold without veils that which (now) is hidden,
تا پذیرا گردی ای جان نور را ** تا ببینی بی‌حجب مستور را
And traverse the sky like a star; nay, (that thou mayst) journey unconditioned, without (any) sky.
چون ستاره سیر بر گردون کنی ** بلک بی گردون سفر بی‌چون کنی
(’Twas) thus thou camest into being from non-existence. Say now, how didst thou come? Thou camest drunken (unconscious).
آنچنان کز نیست در هست آمدی ** هین بگو چون آمدی مست آمدی
The ways of thy coming are not remembered by thee, but we will recite to thee a hint (thereof).1290
راههای آمدن یادت نماند ** لیک رمزی بر تو بر خواهیم خواند
Let thy mind go, and then be mindful! Close thine ear, and then listen!
هوش را بگذار وانگه هوش‌دار ** گوش را بر بند وانگه گوش دار
Nay, I will not tell (it), because thou still art unripe: thou art in (thy) springtime, thou hast not seen (the month of) Tamúz.
نه نگویم زانک خامی تو هنوز ** در بهاری تو ندیدستی تموز
This world is even as the tree, O noble ones: we are like the half-ripened fruit upon it.
این جهان همچون درختست ای کرام ** ما برو چون میوه‌های نیم‌خام
The unripe (fruits) cling fast to the bough, because during (their) immaturity they are not meet for the palace.
سخت گیرد خامها مر شاخ را ** زانک در خامی نشاید کاخ را
When they have ripened and have become sweet—after that, biting their lips, they take (but) a feeble hold of the boughs.1295
چون بپخت و گشت شیرین لب‌گزان ** سست گیرد شاخها را بعد از آن
When the mouth has been sweetened by that felicity, the kingdom of the world becomes cold (unpleasing) to Man.
چون از آن اقبال شیرین شد دهان ** سرد شد بر آدمی ملک جهان
To take a tight hold and to attach one's self strongly (to the world) is (a sign of) unripeness: so long as thou art an embryo, thy occupation is blood-drinking.
سخت‌گیری و تعصب خامی است ** تا جنینی کار خون‌آشامی است
Another thing remains (to be said), but the Holy Spirit will tell thee the tale of it, without me.
چیز دیگر ماند اما گفتنش ** با تو روح القدس گوید بی منش
Nay, thou wilt tell it even to thine own ear—neither I nor another than I (will tell it thee), O thou that art even I—
نه تو گویی هم بگوش خویشتن ** نه من ونه غیرمن ای هم تو من
Just as, when thou fallest asleep, thou goest from the presence of thyself into the presence of thyself:1300
همچو آن وقتی که خواب اندر روی ** تو ز پیش خود به پیش خود شوی
Thou hearest from thyself, and deemest that such or such a one has secretly told thee in the dream that (which thou hast heard).
بشنوی از خویش و پنداری فلان ** با تو اندر خواب گفتست آن نهان
Thou art not a single “thou,” O good comrade; nay, thou art the sky and the deep sea.
تو یکی تو نیستی ای خوش رفیق ** بلک گردونی ودریای عمیق
Thy mighty “Thou,” which is nine hundredfold, is the ocean and the drowning-place of a hundred “thou's.”
آن تو زفتت که آن نهصدتوست ** قلزمست وغرقه گاه صد توست
Indeed, what occasion (is there) for the terms wakefulness and sleep? Do not speak, for God knoweth best what is right.
خود چه جای حد بیداریست و خواب ** دم مزن والله اعلم بالصواب