You have felt the expansion: water your expansion, and when the fruit appears, give it to your friends.
بسط دیدی بسط خود را آب ده ** چون بر آید میوه با اصحاب ده
The remainder of the Story of the people of Saba.
باقی قصه‌ی اهل سبا
Saba were folk given over to dalliance and foolish; ‘twas their practice to show ingratitude to the generous.
آن سبا ز اهل صبا بودند و خام ** کارشان کفران نعمت با کرام
By was of illustration, it would be ingratitude to dispute with your benefactor,365
باشد آن کفران نعمت در مثال ** که کنی با محسن خود تو جدال
Saying, “O do not want this kindness, I am annoyed by it: why art thou troubling me?
که نمی‌باید مرا این نیکوی ** من برنجم زین چه رنجم می‌شوی
Do (me) a favour, take away this kindness; I do not desire an eye: blind me at once!”
لطف کن این نیکوی را دور کن ** من نخواهم چشم زودم کور کن
Hence the people of Saba said, “ (O Lord), put a far distance between us: our blemish is better for us, take away our adornment.
پس سبا گفتند باعد بیننا ** شیننا خیر لنا خذ زیننا
We do not desire these palaces and orchards, nor fair women nor that safety and ease (which we now enjoy).
ما نمی‌خواهیم این ایوان و باغ ** نه زنان خوب و نه امن و فراغ
Towns near to each other are bad; the desert, where the wild beasts are, is good.”370
شهرها نزدیک همدیگر بدست ** آن بیابانست خوش کانجا ددست
Man craves winter in summer, and when winter comes, he likes it not,
یطلب الانسان فی الصیف الشتا ** فاذا جاء الشتا انکر ذا
For he is never content with any state (of things), neither with poverty nor with a life of plenty
فهو لا یرضی بحال ابدا ** لا بضیق لا بعیش رغدا
May Man be killed! How ungrateful he is!Whenever he obtains guidance, he spurns it.
قتل الانسان ما اکفره ** کلما نال هدی انکره
The carnal soul is of this sort, hence it ought to be killed : that Exalted One hath said, “Kill yourselves.”
نفس زین سانست زان شد کشتنی ** اقتلوا انفسکم گفت آن سنی
It is a triagonal thorn: however you may place it, it will pierce, and how will you escape from its stab?375
خار سه سویست هر چون کش نهی ** در خلد وز زخم او تو کی جهی
Set the thorn on fire with renunciation of sensual passion, and cling to the righteous friend.
آتش ترک هوا در خار زن ** دست اندر یار نیکوکار زن
When the people of Saba carried (their ingratitude) beyond bounds, saying, “In our opinion, pestilence is better than the zephyr,”
چون ز حد بردند اصحاب سبا ** که بپیش ما وبا به از صبا
Their counselors began to admonish (them) and restrain (them) from impiety and ingratitude;
ناصحانشان در نصیحت آمدند ** از فسوق و کفر مانع می‌شدند
(But) they sought to take the lives of their counselors, and sowed the seed of impiety and unthankfulness.
قصد خون ناصحان می‌داشتند ** تخم فسق و کافری می‌کاشتند
When the (Divine) decree comes to pass, this (whole) world becomes cramped (so that there is no escape); by the (Divine) decree sweetmeat becomes anguish to the mouth.380
چون قضا آید شود تنگ این جهان ** از قضا حلوا شود رنج دهان
He ( the Prophet) said, “When the Decree comes, the (widest) expanse is narrow; when the Decree comes, the eyes are veiled.”
گفت اذا جاء القضا ضاق الفضا ** تحجب الابصار اذ جاء القضا
The eye is bandaged at the time if the Decree, so that the eye does not see the eye’s collyrium.
چشم بسته می‌شود وقت قضا ** تا نبیند چشم کحل چشم را
When the cunning of that Horseman has raised the dust, the dust keeps thee off from calling for aid.
مکر آن فارس چو انگیزید گرد ** آن غبارت ز استغاثت دور کرد
Go towards the Horseman, go not towards the dust; else the cunning of the Rider will beat upon thee.
سوی فارس رو مرو سوی غبار ** ورنه بر تو کوبد آن مکر سوار
God said, “He whom this wolf devoured, he saw the wolf’s dust; how did not he make piteous moan?”385
گفت حق آن را که این گرگش بخورد ** دید گرد گرگ چون زاری نکرد
Did not he know the wolf’s dust? (Then), with such knowledge, why did he graze?
او نمی‌دانست گرد گرگ را ** با چنین دانش چرا کرد او چرا
Sheep know the smell of the harmful wolf and creep away in every direction.
گوسفندان بوی گرگ با گزند ** می‌بدانند و بهر سو می‌خزند