‘Slave of Pharaoh and slave of his slaves,’ (a slave) whose body and soul were first nurtured by him (Pharaoh),2320
بندهی فرعون و بندهی بندگانش ** که ازو پرورد اول جسم و جانش
A hostile, insolent and unrighteous slave, who fled from this country on account of an ill-omened deed.
بندهی یاغی طاغی ظلوم ** زین وطن بگریخته از فعل شوم
Thou art a murderer and treacherous and ungrateful: from just these qualities, forsooth, form a judgement (as to the rest).
خونی و غداری و حقناشناس ** هم برین اوصاف خود میکن قیاس
(Thou art) in exile, despised and poor and threadbare, since thou didst not acknowledge gratitude and obligation to me.”
در غریبی خوار و درویش و خلق ** که ندانستی سپاس ما و حق
He (Moses) said, “Far be it that any other person should be a partner in Lordship with that King.
گفت حاشا که بود با آن ملیک ** در خداوندی کسی دیگر شریک
(He is) One: He hath no associate in Kingship; His slaves have no master but Him.2325
واحد اندر ملک او را یار نی ** بندگانش را جز او سالار نی
His creatures have no other owner: does any one claim partnership with Him except one that is doomed to perish?
نیست خلقش را دگر کس مالکی ** شرکتش دعوی کند جز هالکی
He hath made the design, He is my Designer; if another lay claim (to it), he is a seeker of iniquity.
نقش او کردست و نقاش من اوست ** غیر اگر دعوی کند او ظلمجوست
Thou canst not fashion my eyebrow: how canst thou know my soul?
تو نتوانی ابروی من ساختن ** چون توانی جان من بشناختن
Nay, ’tis thou who art the traitor and the insolent one, for thou claimest duality with God.
بلک آن غدار و آن طاغی توی ** که کنی با حق دعوی دوی
If I inadvertently killed a ruffian, I killed (him) neither for self's sake nor in sport.2330
گر بکشتم من عوانی را به سهو ** نه برای نفس کشتم نه به لهو
I struck (him) a blow with my fist, and he suddenly fell: one who really had no soul gave up a soul.
من زدم مشتی و ناگاه اوفتاد ** آنک جانش خود نبد جانی بداد
I killed a cur: thou the children of him who was sent (by God)—hundreds of thousands of innocent and harmless babes—
من سگی کشتم تو مرسلزادگان ** صدهزاران طفل بیجرم و زیان
Hast killed, and their blood is on thy neck: consider what shall come upon thee because of this blood-drinking of thine.
کشتهای و خونشان در گردنت ** تا چه آید بر تو زین خون خوردنت
Thou hast killed the progeny of Jacob—those sought after in hope of slaying me.
کشتهای ذریت یعقوب را ** بر امید قتل من مطلوب را
In despite of thee God Himself chose me out: that (plot) which thy soul was concocting was overthrown.”2335
کوری تو حق مرا خود برگزید ** سرنگون شد آنچ نفست میپزید
He (Pharaoh) said, “Let these things be without any doubt (grant that all this is true): is it (the gratitude) due to me and to the bread and salt (which thou hast eaten)
گفت اینها را بهل بیهیچ شک ** این بود حق من و نان و نمک
That thou shouldst treat me with contumely in the presence of the assembled people and make the bright day dark to my heart?”
که مرا پیش حشر خواری کنی ** روز روشن بر دلم تاری کنی
He (Moses) said, “The contumely of the Resurrection is more grievous, (which thou wilt suffer) if thou do not pay regard to me in good and evil.
گفت خواری قیامت صعبتر ** گر نداری پاس من در خیر و شر
Thou canst not bear the bite of a flea: how wilt thou taste (endure) the bite of a snake?
زخم کیکی را نمیتوانی کشید ** زخم ماری را تو چون خواهی چشید
In appearance I am ruining thy work, but (in reality) I am making a thorn into a rose-garden.2340
ظاهرا کار تو ویران میکنم ** لیک خاری را گلستان میکنم
Explaining that cultivation consists in devastation and composure in distraction and wholeness in brokenness and success in failure and existence in non-existence; and thus (with) the rest of the contraries and pairs.
بیان آنک عمارت در ویرانیست و جمعیت در پراکندگیست و درستی در شکستگیست و مراد در بیمرادیست و وجود در عدم است و علی هذا بقیة الاضداد والازواج
A certain man came and was cleaving the soil: a fool cried out and could not control himself,
آن یکی آمد زمین را میشکافت ** ابلهی فریاد کرد و بر نتافت
Saying, ‘Wherefore are you ruining this soil and cleaving and scattering it?’
کین زمین را از چه ویران میکنی ** میشکافی و پریشان میکنی
‘O fool,’ said he, ‘begone, do not interfere with me: recognise (the difference of) cultivation from devastation.
گفت ای ابله برو و بر من مران ** تو عمارت از خرابی باز دان
How should this (soil) become a rose-garden or cornfield till this soil becomes ugly and ruined?
کی شود گلزار و گندمزار این ** تا نگردد زشت و ویران این زمین