‘Tis the attracting power of homogeneity (that indicates one’s real nature): consider now with whom thou art congenial in respect of infidelity or true religion.
جاذبه‌ی جنسیتست اکنون ببین ** که تو جنس کیستی از کفر و دین
If thou art inclined towards Hámán, thou hast the nature of Hámán, and if thou art inclined towards Moses, thou art a glorifier of God.
گر بهامان مایلی هامانیی ** ور به موسی مایلی سبحانیی
And if thou art inclined and impelled towards both, thou art carnal soul and reason both mingled together.
ور بهر و مایلی انگیخته ** نفس و عقلی هر دوان آمیخته
Both (these) are at war: take heed, take heed, and strive that the spiritual realities may prevail over the (sensuous) forms.
هر دو در جنگند هان و هان بکوش ** تا شود غالب معانی بر نقوش
In the world of war ‘tis joy enough that thou shouldst always, see defeat (inflicted) on the enemy.2720
در جهان جنگ شادی این بسست ** که ببینی بر عدو هر دم شکست
Finally that quarrelsome-looking (contumacious) man (Pharaoh) in his hardness (of heart) told Hámán, for the purpose of consultation.
آن ستیزه‌رو بسختی عاقبت ** گفت با هامان برای مشورت
He told (him) the promises pf the one (Moses) with whom God spoke, and made that misguided person his confidant.
وعده‌های آن کلیم‌الله را ** گفت و محرم ساخت آن گمراه را
How Pharaoh took counsel with ha vizier, Hámán, as to believing in Moses, on whom be peace.
مشورت کردن فرعون با وزیرش هامان در ایمان آوردن به موسی علیه‌السلام
He told Hamán when he saw him alone: Hámán sprang up and rent the bosom of his shirt.
گفت با هامان چون تنهااش بدید ** جست هامان و گریبان را درید
That accursed one uttered loud cries’ and sobs and beat his turban and cap on the ground,
بانگها زد گریه‌ها کرد آن لعین ** کوفت دستار و کله را بر زمین
Saying, “How durst he say those vain words so impudently in the face of the king?2725
که چگونه گفت اندر روی شاه ** این چنین گستاخ آن حرف تباه
Thou hast made the whole world subject (to thy sway); thou, (attended) by fortune, hast made thy estate (brilliant) as gold.
جمله عالم را مسخر کرده تو ** کار را با بخت چون زر کرده تو
From all parts of the East and West sultans, without (raising); opposition, bring tribute to thee.
از مشارق وز مغارب بی‌لجاج ** سوی تو آرند سلطانان خراج
Kings are rubbing their lips joyfully on the dust of thy thresh old, O mighty emperor.
پادشاهان لب همی مالند شاد ** بر ستانه‌ی خاک تو این کیقباد
When the enemy’s horse sees our horse, it turns its face and flees without flogging’.
اسپ یاغی چون ببیند اسپ ما ** رو بگرداند گریزد بی عصا
Hitherto thou hast been worshipped and adored by the (whole) world: (now) thou wilt become the meanest of slaves.2730
تاکنون معبود و مسجود جهان ** بوده‌ای گردی کمینه‌ی بندگان
To go into a thousand fires is better than this, that a lord should become the servant of a slave.
در هزار آتش شدن زین خوشترست ** که خداوندی شود بنده‌پرست
Nay, kill me first, O king of China, that mine eye may not be hold this (servility) in the king.
نه بکش اول مرا ای شاه چین ** تا نبیند چشم من بر شاه این
O emperor, behead me first, that mine eye may not behold this ignominy.
خسروا اول مرا گردن بزن ** تا نبیند این مذلت چشم من
Truly never has there been—and never may there be!—such a thing as this, that the earth should become the sky, and the sky become the earth;
خود نبودست و مبادا این چنین ** که زمین گردون شود گردون زمین
(That) our slaves should become our fellow-servants, (and that) our timorous ones should become those who (cruelly) wound our hearts;2735
بندگان‌مان خواجه‌تاش ما شوند ** بی‌دلان‌مان دلخراش ما شوند
(That our) enemies (should be) bright-eyed and (our) friends blind: then (in that case) the rose-garden has become for us (like) the bottom of the tomb.”
چشم‌روشن دشمنان و دوست کور ** گشت ما را پس گلستان قعر گور
Showing the falsity of Hámán’s speech— the curse (of God) be upon him!
تزییف سخن هامان علیه‌اللعنه
He did not know friend from enemy: he was playing back gammon (all) wrong, like a blind man.
دوست از دشمن همی نشناخت او ** نرد را کورانه کژ می‌باخت او
Thy enemy is none but thyself, O accursed one: do not despitefully call the innocent (thy) enemies.
دشمن تو جز تو نبود این لعین ** بی‌گناهان را مگو دشمن به کین
In thy sight this evil state (in which thou art) is dawlat (worldly fortune), whereof the beginning is dawádaw (running to and fro) and the end lat (blows).
پیش تو این حالت بد دولتست ** که دوادو اول و آخر لتست
If by degrees thou do not run away from this worldly fortune, autumn will come o’er this spring of thine.2740
گر ازین دولت نتازی خز خزان ** این بهارت را همی آید خزان