If you will be a thief and take some of my clay, go on (doing so), for you are eating out of your own side.640
گر بدزدی وز گل من می‌بری ** رو که هم از پهلوی خود می‌خوری
You are afraid of me, but (only) because you are a (stupid) ass: I am afraid you will eat less (too little).
تو همی ترسی ز من لیک از خری ** من همی‌ترسم که تو کمتر خوری
Though I am occupied, I am not such a fool (as to suffer) that you should get too much of my sugar-cane.
گرچه مشغولم چنان احمق نیم ** که شکر افزون کشی تو از نیم
When you see (find) by experience the (amount of) sugar (which you have bought), then you will know who was foolish and careless.”
چون ببینی مر شکر را ز آزمود ** پس بدانی احمق و غافل کی بود
The bird looks pleased at the bait; still, the bait, (though) at a distance (from it), is waylaying it.
مرغ زان دانه نظر خوش می‌کند ** دانه هم از دور راهش می‌زند
If you are deriving some pleasure from the eye's cupidity, are not you eating roast-meat from your own side?645
کز زنای چشم حظی می‌بری ** نه کباب از پهلوی خود می‌خوری
This looking from a distance is like arrows and poison: your fond passion is increased (thereby) and your self-restraint diminished.
این نظر از دور چون تیرست و سم ** عشقت افزون می‌شود صبر تو کم
Worldly riches are a trap for the weak birds; the kingdom of the next world is a trap for the noble birds,
مال دنیا دام مرغان ضعیف ** ملک عقبی دام مرغان شریف
To the end that by means of this kingdom, which is a deep trap, the great birds may be ensnared.
تا بدین ملکی که او دامست ژرف ** در شکار آرند مرغان شگرف
“I, Solomon, do not desire your kingdom; nay, but I will deliver you from every destruction;
من سلیمان می‌نخواهم ملکتان ** بلک من برهانم از هر هلکتان
For at this time ye are indeed slaves to the kingdom; the owner of the kingdom is he that escaped from destruction.”650
کین زمان هستید خود مملوک ملک ** مالک ملک آنک بجهید او ز هلک
Preposterously, O prisoner of this world, thou hast named thyself prince of this world.
بازگونه ای اسیر این جهان ** نام خود کردی امیر این جهان
O thou slave of this world, thou whose spirit is imprisoned, how long wilt thou call thyself lord of the world?
ای تو بنده‌ی این جهان محبوس جان ** چند گویی خویش را خواجه‌ی جهان
How Solomon, on whom be peace, showed affection and kindness to the envoys and removed (feelings of) resentment and injury from their hearts and explained to them the reason for declining the gift.
دلداری کردن و نواختن سلیمان علیه‌السلام مر آن رسولان را و دفع وحشت و آزار از دل ایشان و عذر قبول ناکردن هدیه شرح کردن با ایشان
“O envoys, I will send you as envoys (to Bilqís): my refusal (of the gift) is better for you than acceptance.
ای رسولان می‌فرستمتان رسول ** رد من بهتر شما را از قبول
Relate to Bilqís what marvellous things ye have seen concerning the desert of gold,
پیش بلقیس آنچ دیدیت از عجب ** باز گویید از بیابان ذهب
That she may know we do not covet gold: we have gotten gold from the gold-Creator,655
تا بداند که به زر طامع نه‌ایم ** ما زر از زرآفرین آورده‌ایم
At whose will the whole earth’s soil from end to end would become gold and precious pearls.”
آنک گر خواهد همه خاک زمین ** سر به سر زر گردد و در ثمین
On that account, O thou who choosest gold, God will make this earth silvern on the Day of Resurrection.
حق برای آن کند ای زرگزین ** روز محشر این زمین را نقره گین
“We have no need of gold, for we are very skilful: we make earthly beings entirely golden.
فارغیم از زر که ما بس پر فنیم ** خاکیان را سر به سر زرین کنیم
How shall we beg gold of you? We (can) make you (spiritual) alchemists.
از شما کی کدیه‌ی زر می‌کنیم ** ما شما را کیمیاگر می‌کنیم
Abandon (all) that, (even) if it is the kingdom of Saba, for beyond (this) water and earth there are many kingdoms.”660
ترک آن گیرید گر ملک سباست ** که برون آب و گل بس ملکهاست
That which thou hast called a throne is (really) a splint- bandage: thou deemest (it) the seat of honour, but (in truth) thou hast remained at the door.
تخته‌بندست آن که تختش خوانده‌ای ** صدر پنداری و بر در مانده‌ای
(If) thou hast not sovereignty over thine own beard, how wilt thou exercise sovereignty over good and evil?
پادشاهی نیستت بر ریش خود ** پادشاهی چون کنی بر نیک و بد
Without thy wish, thy beard grows white: be ashamed of thy beard, O thou whose hopes are perverse.
بی‌مراد تو شود ریشت سپید ** شرم دار از ریش خود ای کژ امید
He (God) is the Possessor of the Kingdom: whosoever lays his head before Him, to him He gives a hundred kingdoms without the terrestrial world;
مالک الملک است هر کش سر نهد ** بی‌جهان خاک صد ملکش دهد