The story of Yúnus is long and broad: it is time (to speak) of the Earth and (resume) the far-spread tale.
قصه‌ی یونس درازست و عریض ** وقت خاکست و حدیث مستفیض
Since humble entreaty has (such) value with God—and where (else) has lamentation the price (reward) that it has there?—
چون تضرع را بر حق قدرهاست ** وآن بها که آنجاست زاری را کجاست
Oh, (take) hope! Now (to-day) gird thy loins tight! Arise, O weeper, and laugh continually,
هین امید اکنون میان را چست بند ** خیز ای گرینده و دایم بخند
For the glorious King is ranking tears as equal in merit to the blood of the martyr.
که برابر می‌نهد شاه مجید ** اشک را در فضل با خون شهید
The sending of Isráfíl (Seraphiel), on whom be peace, to the Earth with orders to take a handful of clay for moulding the body of Adam, on whom be peace.
فرستادن اسرافیل را علیه‌السلام به خاک کی حفنه‌ای بر گیر از خاک بهر ترکیب جسم آدم علیه‌السلام
Our God said to Seraphiel, “Go, fill thy hand with that clay and come (back).”1620
گفت اسرافیل را یزدان ما ** که برو زان خاک پر کن کف بیا
Seraphiel, likewise, came to the Earth: again the Earth began to moan,
آمد اسرافیل هم سوی زمین ** باز آغازید خاکستان حنین
Saying, “O Angel of the trumpet (of Resurrection) and O Sea of life, by whose breaths the dead are revived,
کای فرشته‌ی صور و ای بحر حیات ** که ز دمهای تو جان یابد موات
Thou blowest one terrible blast from the trumpet, and the place of Judgement becomes full of people (raised) from rotten bones.
در دمی از صور یک بانگ عظیم ** پر شود محشر خلایق از رمیم
Thou blowest on the trumpet and criest, ‘Hark, spring up, O ye slain of Karbalá!
در دمی در صور گویی الصلا ** برجهید ای کشتگان کربلا
O ye who have perished by the sword of Death, put forth your heads from the earth (grave), like bough and leaf!’1625
ای هلاکت دیدگان از تیغ مرگ ** برزنید از خاک سر چون شاخ و برگ
From thy bringing the dead to life this world is filled with thy mercy and with that potent breath of thine.
رحمت تو وآن دم گیرای تو ** پر شود این عالم از احیای تو
Thou art the Angel of mercy: show mercy! Thou art the bearer of the Throne and the qibla of (Divine) gifts.”
تو فرشته‌ی رحمتی رحمت نما ** حامل عرشی و قبله‌ی دادها
The Throne is the mine (source) of justice and equity: beneath it are four rivers filled with forgiveness:
عرش معدن گاه داد و معدلت ** چار جو در زیر او پر مغفرت
A river of milk and a river of honey everlasting; a river of wine and a river of running water.
جوی شیر و جوی شهد جاودان ** جوی خمر و دجله‌ی آب روان
Then from the Throne they flow into Paradise; some little thing (offshoot) appears in this world too,1630
پس ز عرش اندر بهشتستان رود ** در جهان هم چیزکی ظاهر شود
Although here those four (rivers) are defiled—by what? By the poison of mortality and indigestion.
گرچه آلوده‌ست اینجا آن چهار ** از چه از زهر فنا و ناگوار
From (each of) those four (rivers) a draught has been poured on the dark Earth and a temptation has been offered,
جرعه‌ای بر خاک تیره ریختند ** زان چهار و فتنه‌ای انگیختند
In order that these vile wretches may seek the source thereof; (but) these worthless folk are content with this (draught).
تا بجویند اصل آن را این خسان ** خود برین قانع شدند این ناکسان
He (God) hath given milk and nourishment for babes: He hath made the breast of every wife a fountain (of milk).
شیر داد و پرورش اطفال را ** چشمه کرده سینه‌ی هر زال را
(He hath given) wine to drive away grief and care: He hath made of the grape a fountain to inspire courage.1635
خمر دفع غصه و اندیشه را ** چشمه کرده از عنب در اجترا
(He hath given) honey as a remedy for the sick body: He hath made the inward part of the bee a fountain (of honey).
انگبین داروی تن رنجور را ** چشمه کرده باطن زنبور را
He gave water universally to high and low for cleanliness and for drinking.
آب دادی عام اصل و فرع را ** از برای طهر و بهر کرع را
(The object is) that you may follow the track from these (derivatives) towards the origins; but you are content with this (offshoot), O trifler.
تا ازینها پی بری سوی اصول ** تو برین قانع شدی ای بوالفضول
Now hear the story of the Earth and what she is saying to enchant the disturber (of her peace).
بشنو اکنون ماجرای خاک را ** که چه می‌گوید فسون محراک را
With frowning (unsmiling) looks in the presence of Seraphiel, she is practising a hundred sorts of coquetry and blandishment,1640
پیش اسرافیل‌گشته او عبوس ** می‌کند صد گونه شکل و چاپلوس