Mercy, being prior, prevailed over wrath, O Lord whose actions are incomparable and whose dealings are gracious.”
سبق رحمت گشت غالب بر غضب ** ای بدیع افعال و نیکوکار رب
The sending of Azrael, the Angel of firm resolution and strong mind, on whom be peace, to seize a handful of clay in order that the body of Adam, on whom be peace, might be quickened.
فرستادن عزرائیل ملک العزم و الحزم را علیه‌السلام ببر گرفتن حفنه‌ای خاک تا شود جسم آدم چالاک عیله‌السلام و الصلوة
Straightway God said to Azrael, “Behold the Earth full of vain imagination!
گفت یزدان زو عزرائیل را ** که ببین آن خاک پر تخییل را
Find that feeble unjust old crone: hark, fetch a handful of clay and make haste!”1650
آن ضعیف زال ظالم را بیاب ** مشت خاکی هین بیاور با شتاب
Azrael, the captain of the (Divine) Decree, went off towards the terrestrial globe for the purpose of requisition.
رفت عزرائیل سرهنگ قضا ** سوی کره‌ی خاک بهر اقتضا
The Earth, according to rule, began lamenting loudly: she adjured him, she swore many an oath,
خاک بر قانون نفیر آغاز کرد ** داد سوگندش بسی سوگند خورد
Crying, “O favourite youth (page-of-honour), O bearer of the Throne, O thou whose command is obeyed in heaven and earth,
کای غلام خاص و ای حمال عرش ** ای مطاع الامر اندر عرش و فرش
Depart, for the sake of the mercy of the Merciful (God)! Depart, for the sake of Him who hath shown kindness unto thee!
رو به حق رحمت رحمن فرد ** رو به حق آنک با تو لطف کرد
(Depart), for the sake of that King who alone is worshipped and with whom no one's lamentation is rejected!”1655
حق شاهی که جز او معبود نیست ** پیش او زاری کس مردود نیست
He replied, “These conjurations cannot move me to avert my face from (disobey) the Giver of (all) commands secret or manifest.”
گفت نتوانم بدین افسون که من ** رو بتابم ز آمر سر و علن
She said, “After all, He hath commanded forbearance: both (severity and forbearance) are commanded: take (choose) the latter on the ground of knowledge.”
گفت آخر امر فرمود او به حلم ** هر دو امرند آن بگیر از راه علم
He replied, “That would be an interpretation or an inference: do not seek to confuse the plain meaning of the command.
گفت آن تاویل باشد یا قیاس ** در صریح امر کم جو التباس
If thou interpret (alter) thine own thought (so as to make it agree with the command), ’tis better than that thou shouldst interpret (pervert) this unequivocal (command).
فکر خود را گر کنی تاویل به ** که کنی تاویل این نامشتبه
My heart is burning (melting) at thy supplication, my bosom is filled with blood on account of thy salty tears.1660
دل همی‌سوزد مرا بر لابه‌ات ** سینه‌ام پر خون شد از شورابه‌ات
I am not pitiless; nay, I have greater pity than those three holy ones for the sorrow of the sorrowful.
نیستم بی‌رحم بل زان هر سه پاک ** رحم بیشستم ز درد دردناک
If I am slapping an orphan, while a mild-natured person may put halwá (sweetmeat) in his hand,
گر طبانجه می‌زنم من بر یتیم ** ور دهد حلوا به دستش آن حلیم
Those slaps (of mine) are better (for him) than the other's halwá; and if he be beguiled by the halwá, woe to him!
این طبانجه خوشتر از حلوای او ** ور شود غره به حلوا وای او
My heart is burning at thy lamentable cry, but God is teaching me (to know) a (great) kindness—
بر نفیر تو جگر می‌سوزدم ** لیک حق لطفی همی‌آموزدم
The kindness concealed amidst cruelties, the priceless cornelian hidden in filth.1665
لطف مخفی در میان قهرها ** در حدث پنهان عقیق بی‌بها
The cruelty done by God is better than a hundred clemencies of mine: to withhold the soul from God is agony to the soul.
قهر حق بهتر ز صد حلم منست ** منع کردن جان ز حق جان کندنست
His worst cruelty is better than the clemency of both worlds: how excellent is the Lord of created beings and how excellent (His) help!
بترین قهرش به از حلم دو کون ** نعم رب‌العالمین و نعم عون
In His cruelty there are secret kindnesses: to surrender the soul for His sake increases (the life of) the soul.
لطفهای مضمر اندر قهر او ** جان سپردن جان فزاید بهر او
Hark, dismiss suspicion and error: make thy head a foot (to hasten towards Him) since He hath bidden thee come.
هین رها کن بدگمانی و ضلال ** سر قدم کن چونک فرمودت تعال
His ‘Come’ will give (thee) exaltations; it will give (thee) intoxication and (spiritual) brides and couches.1670
آن تعال او تعالیها دهد ** مستی و جفت و نهالیها دهد
In short, never, never can I weaken (the force of) that sublime command and complicate it (by prevarication).”
باری آن امر سنی را هیچ هیچ ** من نیارم کرد وهن و پیچ پیچ
The wretched Earth heard all this (counsel), (but) in her ear was a plug arising from that evil suspicion.
این همه بشنید آن خاک نژند ** زان گمان بد بدش در گوش بند