- “What recklessness is this! By God, whoever has broken this luminous pearl is an infidel”—
- کین چه بیباکیست والله کافرست ** هر که این پر نور گوهر را شکست
- And (yet) the whole company (of Amirs) in their ignorance and blindness had broken the pearl of the King’s command.
- وآن جماعت جمله از جهل و عما ** در شکسته در امر شاه را
- The precious pearl, the product of love and affection—why was it (ever) veiled from hearts like those?
- قیمتی گوهر نتیجهی مهر و ود ** بر چنان خاطر چرا پوشیده شد
- How the Amirs reviled Ayáz, saying, “Why did he break it?” and how Ayáz answered them.
- تشنیع زدن امرا بر ایاز کی چرا شکستش و جواب دادن ایاز ایشان را
- Ayáz said, “O renowned princes, is the King’s command more precious or the pearl? 4075
- گفت ایاز ای مهتران نامور ** امر شه بهتر به قیمت یا گهر
- In your eyes is the command of the sovereign or this goodly pearl superior? For God’s sake (tell me that)!
- امر سلطان به بود پیش شما ** یا که این نیکو گهر بهر خدا
- O ye whose gaze is (fixed) upon the pearl, not upon the King, the ghoul is your object of desire, not the highway.
- ای نظرتان بر گهر بر شاه نه ** قبلهتان غولست و جادهی راه نه
- I will never avert my gaze from the King, I will not turn my face towards a stone, like the polytheist.
- من ز شه بر مینگردانم بصر ** من چو مشرک روی نارم با حجر
- Devoid of the (spiritual) pearl is the soul that prefers a coloured stone and puts my King behind.”
- بیگهر جانی که رنگین سنگ را ** برگزیند پس نهد شاه مرا
- Turn thy back towards the rose-colored doll, lose thy reason in Him who bestows the colour. 4080
- پشت سوی لعبت گلرنگ کن ** عقل در رنگآورنده دنگ کن
- Come into the river (of reality), dash the pitcher (of phenomenal form) against the stone, set fire to (mere) scent and colour.
- اندر آ در جو سبو بر سنگ زن ** آتش اندر بو و اندر رنگ زن
- If thou art not one of the brigands on the Way of the Religion, do not be addicted, like women, to colour and scent.
- گر نهای در راه دین از رهزنان ** رنگ و بو مپرست مانند زنان
- Those princes cast down their heads, craving with (all) their soul to be excused for that (act of) forgetfulness.
- سر فرود انداختند آن مهتران ** عذرجویان گشه زان نسیان به جان
- At that moment from the heart of each one (of them) two hundred sighs were going (up), like a (great) smoke, to heaven.
- از دل هر یک دو صد آه آن زمان ** همچو دودی میشدی تا آسمان
- The King made a sign to the ancient executioner, as though to say, "Remove these vile wretches from my seat of honour. 4085
- کرد اشارت شه به جلاد کهن ** که ز صدرم این خسان را دور کن
- How are these vile wretches worthy of my seat of honour, when they break my command for the sake of a stone?
- این خسان چه لایق صدر مناند ** کز پی سنگ امر ما را بشکنند
- For the sake of a coloured stone my command is held contemptible and cheap by evil-doers like these.”
- امر ما پیش چنین اهل فساد ** بهر رنگین سنگ شد خوار و کساد
- How the King was about to kill the Amirs, and how Ayáz made intercession before the royal throne, saying, “‘Tis better to forgive.”
- قصد شاه به کشتن امرا و شفاعت کردن ایاز پیش تخت سلطان کی ای شاه عالم العفو اولی
- Then Ayáz, who was abounding in love, sprang up and ran to the throne of that mighty Sultan.
- پس ایاز مهرافزا بر جهید ** پیش تخت آن الغ سلطان دوید
- He made a prostration and spoke with bated breath, saying, "O Emperor at whom the celestial sphere is astounded,
- سجدهای کرد و گلوی خود گرفت ** کای قبادی کز تو چرخ آرد شگفت
- O Humá from whom (all) humá’s have (their) auspiciousness, and every man (his) generosity, 4090
- ای همایی که همایان فرخی ** از تو دارند و سخاوت هر سخی
- O Noble One before whose self-sacrifice (all) acts of nobility in the world are hidden (eclipsed) and disappear,
- ای کریمی که کرمهای جهان ** محو گردد پیش ایثارت نهان
- O Lovely One whom the red rose beheld and tore its shirt in shame,
- ای لطیفی که گل سرخت بدید ** از خجالت پیرهن را بر درید
- Forgiveness (itself) is fully content with thy forgivingness: because of thy pardon the foxes prevail over the lion.
- از غفوری تو غفران چشمسیر ** روبهان بر شیر از عفو تو چیر
- Whosoever treats thy command with insolence, whom should he have to support him except thy pardon?
- جز که عفو تو کرا دارد سند ** هر که با امر تو بیباکی کند
- The heedlessness and irreverence of these sinners arise from the abundance of thy pardon (clemency), O mine of pardon." 4095
- غفلت و گستاخی این مجرمان ** از وفور عفو تست ای عفولان
- Heedlessness always grows up from irreverence, for (only) reverence will remove the inflammation from the eye .
- دایما غفلت ز گستاخی دمد ** که برد تعظیم از دیده رمد