How long wilt thou gallop blindly? For (learning) a trade and business one needs a master.
چند بر عمیا دوانی اسپ را ** باید استا پیشه را و کسپ را
Do not disgrace thyself in the capital of China: seek a sage and do not separate thyself from him.
خویشتن رسوا مکن در شهر چین ** عاقلی جو خویش از وی در مچین
Hark, whatever the Plato of the age bids thee do, give up thy self-will and act in accordance with that (counsel).
آن چه گوید آن فلاطون زمان ** هین هوا بگار و رو بر وفق آن
All (who dwell) in China are saying in zeal for (the glory of) their King, “He begetteth not.4145
جمله می‌گویند اندر چین به جد ** بهر شاه خویشتن که لم یلد
Never in sooth has our King begotten a child; nay, he has not allowed a woman to approach him.”
شاه ما خود هیچ فرزندی نزاد ** بلک سوی خویش زن را ره نداد
When any king says of him something of this sort, he weds his (traducer's) neck to the cutting scimitar.
هر که از شاهان ازین نوعش بگفت ** گردنش با تیغ بران کرد جفت
The King says (to such an one), “Since thou hast spoken these words, either prove that I have a wife and family—
شاه گوید چونک گفتی این مقال ** یا بکن ثابت که دارم من عیال
And if thou prove that I have a daughter, thou art safe from my keen sword—
مر مرا دختر اگر ثابت کنی ** یافتی از تیغ تیزم آمنی
Or else without any doubt I will cut thy throat: I will tear the mantle (thy body) off the Súfí, thy spirit.4150
ورنه بی شک من ببرم حلق تو ** بر کشم از صوفی جان دلق تو
Thou wilt never save thy head from the sword, O thou that hast spoken vain and lying words!
سر نخواهی برد هیچ از تیغ تو ** ای بگفته لاف کذب آمیغ تو
O thou that hast foolishly spoken an untruth, behold a moat full of severed heads!—
بنگر ای از جهل گفته ناحقی ** پر ز سرهای بریده خندقی
A moat filled from its bottom to its mouth with heads severed on account of this enormity.
خندقی از قعر خندق تا گلو ** پر ز سرهای بریده زین غلو
All have been sacrificed to this (false) assertion: they have beheaded themselves with this assertion.
جمله اندر کار این دعوی شدند ** گردن خود را بدین دعوی زدند
Beware! Regard this with a heedful eye: do not conceive or utter such an assertion!”4155
هان ببین این را به چشم اعتبار ** این چنین دعوی میندیش و میار
(The two princes said), “Thou wilt make our lives bitter to us: who is inducing thee to (act like) this, O brother?
تلخ خواهی کرد بر ما عمر ما ** کی برین می‌دارد ای دادر ترا
If one who is ignorant should journey a hundred years in blindness, that is not reckoned as a journey.
گر رود صد سال آنک آگاه نیست ** بر عما آن از حساب راه نیست
Do not go into battle unarmed, do not go recklessly into destruction.”
بی‌سلاحی در مرو در معرکه ** هم‌چو بی‌باکان مرو در تهلکه
They said all this (to him), but the impatient (prince) replied, “These words (of warning) inspire me with repugnance.
این همه گفتند و گفت آن ناصبور ** که مرا زین گفته‌ها آید نفور
My bosom is full of fire, like a brazier: the crop is ripe, ’tis time for the sickle.4160
سینه پر آتش مرا چون منقل است ** کشت کامل گشت وقت منجل است
There was a (great) fortitude in my breast, (but) now it is no more: Love has set fire to the dwelling-place of fortitude.
صدر را صبری بد اکنون آن نماد ** بر مقام صبر عشق آتش نشاند
My fortitude died on the night when Love was born: it has passed away—long live those who are present!
صبر من مرد آن شبی که عشق زاد ** درگذشت او حاضران را عمر باد
O thou that tellest (me) of (a stern) rebuke (from the King) and (terrible) punishments, I have passed beyond (all) that: do not beat a piece of cold iron!
ای محدث از خطاب و از خطوب ** زان گذشتم آهن سردی مکوب
I am (rushing) headlong: hey, let go my feet! Where in all my limbs is (any) understanding?
سرنگونم هی رها کن پای من ** فهم کو در جمله‌ی اجزای من
I am (like) a camel: I carry (my load) as long as I can, (but) when I fall down exhausted, I am glad to be killed.4165
اشترم من تا توانم می‌کشم ** چون فتادم زار با کشتن خوشم
If there are a hundred moats full of severed heads, ’tis an absolute pleasantry in comparison with my anguish.
پر سر مقطوع اگر صد خندق است ** پیش درد من مزاج مطلق است