- God was saying to Azrael, “O marshal, whom of all the miserable ones didst thou pity (most)?”
- حق به عزرائیل میگفت ای نقیب ** بر کی رحم آمد ترا از هر کیب
- He replied, “My heart burns with grief for them all, but I am afraid to neglect the (Divine) command,
- گفت بر جمله دلم سوزد به درد ** لیک ترسم امر را اهمال کرد
- So that I should say, ‘Would that God might sacrifice me in exchange for the (generous) youth!’”
- تا بگویم کاشکی یزدان مرا ** در عوض قربان کند بهر فتی
- God asked, “For whom didst thou feel the greatest pity? On account of whom was thy heart most filled with flame and grilled?” 4800
- گفت بر کی بیشتر رحم آمدت ** از کی دل پر سوز و بریانتر شدت
- “One day,” said he, “by (Thy) command I wrecked a ship on the fierce waves, so that it went to pieces.
- گفت روزی کشتیی بر موج تیز ** من شکستم ز امر تا شد ریز ریز
- Then Thou bad’st me take the souls of them all, except one woman and one child belonging to that company.
- پس بگفتی قبض کن جان همه ** جز زنی و غیر طفلی زان رمه
- The twain were left on a plank, and the plank was being driven on by the waves.
- هر دو بر یک تختهای در ماندند ** تخته را آن موجها میراندند
- Then Thou saidst, ‘Take the mother's soul and leave the child alone in obedience to the command Be!’
- باز گفتی جان مادر قبض کن ** طفل را بگذار تنها ز امر کن
- When I parted the child from its mother, Thou thyself knowest how bitter ’twas to me. 4805
- چون ز مادر بسکلیدم طفل را ** خود تو میدانی چه تلخ آمد مرا
- Often have I seen sighs (heaved) in great mournings, (but) the bitter grief of that child has never gone from my recollection.”
- بس بدیدم دود ماتمهای زفت ** تلخی آن طفل از فکرم نرفت
- God said, “Of My grace I bade the waves cast that child into a forest—
- گفت حق آن طفل را از فضل خویش ** موج را گفتم فکن در بیشهایش
- A forest abounding in lilies and sweet basils and roses, full of trees laden with fruit good to eat,
- بیشهای پر سوسن و ریحان و گل ** پر درخت میوهدار خوشاکل
- And fountains of sweet limpid water. I fostered the child with a hundred endearments.
- چشمههای آب شیرین زلال ** پروریدم طفل را با صد دلال
- Myriads of melodious singing-birds poured forth a hundred songs in that garden. 4810
- صد هزاران مرغ مطرب خوشصدا ** اندر آن روضه فکنده صد نوا
- I made for him a couch of wild-rose leaves; I made him secure from the shock of afflictions.
- پسترش کردم ز برگ نسترن ** کرده او را آمن از صدمهی فتن
- I told the sun not to scorch him; I told the wind to blow on him gently;
- گفته من خورشید را کو را مگز ** باد را گفته برو آهسته وز
- I told the clouds not to rain upon him; I told the lightning not to dart at him.
- ابر را گفته برو باران مریز ** برق را گفته برو مگرای تیز
- I said, ‘O December, do not cut off the mild weather from this orchard; O November, do not let thy fist fall on this garden.’”
- زین چمن ای دی مبران اعتدال ** پنجه ای بهمن برین روضه ممال
- The miracles of Shaybán Rá‘í, may God sanctify his venerable spirit!
- کرامات شیخ شیبان راعی قدس الله روحه العزیز
- Just as Shaybán Rá‘í (the shepherd), because of the froward wolf, used to draw a line round his flock at the hour of the Friday prayers, 4815
- همچو آن شیبان که از گرگ عنید ** وقت جمعه بر رعا خط میکشید
- In order that no sheep should go beyond that line, and that no wolf or mischievous robber should come inside.
- تا برون ناید از آن خط گوسفند ** نه در آید گرگ و دزد با گزند
- ’Twas on the model of Húd's circle of refuge, in which his followers were safe from the sarsar wind.
- بر مثال دایرهی تعویذ هود ** که اندر آن صرصر امان آل بود
- (Húd said to them), “Stay quietly within this line for eight days and view the terrible mutilation (which is being inflicted) outside.”
- هشت روزی اندرین خط تن زنید ** وز برون مثله تماشا میکنید
- It (the wind) lifted (the unbelievers) into the air and flung them on the stones, so that flesh and bone were torn asunder.
- بر هوا بردی فکندی بر حجر ** تا دریدی لحم و عظم از همدگر
- One party it hurled against each other in the air, so that their bones crumbled like poppy-seed. 4820
- یک گره را بر هوا درهم زدی ** تا چو خشخاش استخوان ریزان شدی
- There is no room in the Mathnawí to describe fully that chastisement whereat Heaven trembled.
- آن سیاست را که لرزید آسمان ** مثنوی اندر نگنجد شرح آن