English    Türkçe    فارسی   

6
65-89

  • He is victorious and mighty in both worlds: the description of this victor is not contained in the mouth. 65
  • غالبست و چیر در هر دو جهان  ** شرح این غالب نگنجد در دهان 

  • Still, if it is impossible to drain (drink) the Oxus, one cannot deny one's self as much (water) as will slake thirst.
  • آب جیحون را اگر نتوان کشید  ** هم ز قدر تشنگی نتوان برید 

  • If you are thirsting for the spiritual Ocean, make a breach in the island of the Mathnawí.
  • گر شدی عطشان بحر معنوی  ** فرجه‌ای کن در جزیره‌ی مثنوی 

  • Make such a great breach that at every moment you will see the Mathnawi to be only spiritual.
  • فرجه کن چندانک اندر هر نفس  ** مثنوی را معنوی بینی و بس 

  • When the wind sweeps away the straw from the (surface of) the river-water, the water displays its unicolouredness.
  • باد که را ز آب جو چون وا کند  ** آب یک‌رنگی خود پیدا کند 

  • Behold the fresh branches of coral, behold the fruits grown from the water of the spirit! 70
  • شاخهای تازه‌ی مرجان ببین  ** میوه‌های رسته ز آب جان ببین 

  • When it (the Mathnawí) is made single (and denuded) of words and sounds and breaths, it leaves all that (behind) and becomes the (spiritual) Ocean.
  • چون ز حرف و صوت و دم یکتا شود  ** آن همه بگذارد و دریا شود 

  • The speaker of the word and the hearer of the word and the words (themselves)—all three become spirit in the end.
  • حرف‌گو و حرف‌نوش و حرفها  ** هر سه جان گردند اندر انتها 

  • The bread-giver and the bread-receiver and the wholesome bread become single (denuded) of their forms and are turned into earth,
  • نان‌دهنده و نان‌ستان و نان‌پاک  ** ساده گردند از صور گردند خاک 

  • But their reality, in the three (above-mentioned) categories, is both differentiated in (these) grades and permanent.
  • لیک معنیشان بود در سه مقام  ** در مراتب هم ممیز هم مدام 

  • In appearance they have become earth, in reality they have not; if any one say that they have, say to him, “No, they have not.” 75
  • خاک شد صورت ولی معنی نشد  ** هر که گوید شد تو گویش نه نشد 

  • In the spiritual world all three are waiting (for the Divine command), sometimes fleeing from form and sometimes taking abode (in it).
  • در جهان روح هر سه منتظر  ** گه ز صورت هارب و گه مستقر 

  • (When) the (Divine) command comes—“Enter into forms”— they enter (into them); likewise at His command they become divested (of form).
  • امر آید در صور رو در رود  ** باز هم از امرش مجرد می‌شود 

  • Know, therefore, that (in the text) to Him belongs the creation and to Him the command “the creation” is the form and “the command” is the spirit riding upon it.
  • پس له الخلق و له الامرش بدان  ** خلق صورت امر جان راکب بر آن 

  • (Both) the rider and the ridden are under the authority of the King: the body is at the portal and the spirit in the audience-chamber.
  • راکب و مرکوب در فرمان شاه  ** جسم بر درگاه وجان در بارگاه 

  • When the King desires the water to come into the pitcher, He says to the spirit-army, “Ride!” 80
  • چونک خواهد که آب آید در سبو  ** شاه گوید جیش جان را که ارکبوا 

  • Again, when He calls the spirit aloft, there comes from the overseers the cry, “Dismount!”
  • باز جانها را چو خواند در علو  ** بانگ آید از نقیبان که انزلوا 

  • The discourse, (if continued) after this (point), will become subtle: diminish the fire, do not put more faggots on it,
  • بعد ازین باریک خواهد شد سخن  ** کم کن آتش هیزمش افزون مکن 

  • Lest the small pots boil (too) quickly: the pot of the perceptions is small and low.
  • تا نجوشد دیگهای خرد زود  ** دیگ ادراکات خردست و فرود 

  • The Holy Transcendent One who makes the apple-orchard conceals them (the apples) in a mist of words.
  • پاک سبحانی که سیبستان کند  ** در غمام حرفشان پنهان کنند 

  • From this mist of sound and words and talk (arises such) a screen that naught of the apple comes (into perception) save the scent. 85
  • زین غمام بانگ و حرف و گفت و گوی  ** پرده‌ای کز سیب ناید غیر بوی 

  • At least draw (inhale) this scent in greater quantity with (the nostrils of) your intelligence, that taking you by the ear it may lead you towards your origin.
  • باری افزون کش تو این بو را به هوش  ** تا سوی اصلت برد بگرفته گوش 

  • Preserve the scent and beware of the rheum: protect your body from the cold wind (breath) and being of the vulgar,
  • بو نگه‌دار و بپرهیز از زکام  ** تن بپوش از باد و بود سرد عام 

  • Lest by the effect (thereof) it stop up your nose: oh, their air is colder than winter.
  • تا نینداید مشامت را ز اثر  ** ای هواشان از زمستان سردتر 

  • They are like lifeless matter and frozen and stout of body: their breaths issue from a snow-hill.
  • چون جمادند و فسرده و تن‌شگرف  ** می‌جهد انفاسشان از تل برف