English    Türkçe    فارسی   

1
2128-2152

  • İstidlâlcilerin ayakları tahtadır. Tahta ayaksa pek kudretsiz pek karasızdır.
  • پای استدلالیان چوبین بود ** پای چوبین سخت بی‌‌تمکین بود

  • Sebatiyle dağları bile hayran eden ve basiret sahibi olan zamanın kutbu ise böyle değildir. (İstidlâle değer vermez).
  • غیر آن قطب زمان دیده‌‌ور ** کز ثباتش کوه گردد خیره‌‌سر

  • Çakıl üstüne baş aşağı düşmemek için körün ayağı sopadır sopa. 2130
  • پای نابینا عصا باشد عصا ** تا نیفتد سر نگون او بر حصا

  • Askerin, yani din ehlinin üstünlüğüne sebep olan o binici kimdir! Gören padişah!
  • آن سواری کاو سپه را شد ظفر ** اهل دین را کیست سلطان بصر

  • Her ne kadar körler sopa ile yol görmüşlerdir ama yine gözlükler sayesinde.
  • با عصا کوران اگر ره دیده‌‌اند ** در پناه خلق روشن دیده‌‌اند

  • Dünyada gözlükler ve padişahlar olamasaydı bütün körler ölürlerdi.
  • گرنه بینایان بدندی و شهان ** جمله کوران مرده‌‌اندی در جهان‌‌

  • Körlerin elinden ne ekmek gelir, ne biçmek gelir, ne alışveriş gelir, ne de kâr ve kazanç.
  • نی ز کوران کشت آید نه درود ** نه عمارت نه تجارتها و سود

  • Tanrı onlara merhamet ve inayet kılmasaydı onların istidlâl değnekleri hemencecik kırılırdı. 2135
  • گر نکردی رحمت و افضالتان ** در شکستی چوب استدلالتان‌‌

  • Bu sopa nedir? Kıyaslar, deliller. O sopayı onlara kim verdi? Gören Tanrı!
  • این عصا چه بود قیاسات و دلیل ** آن عصا کی دادشان بینا جلیل‌‌

  • Sopa, mademki savaş ve kavga âletidir; ey kör, o sopayı kır, paramparça et!
  • چون عصا شد آلت جنگ و نفیر ** آن عصا را خرد بشکن ای ضریر

  • O size sopa verdi de öyle meydana çıktınız. Sonra da kızgınlıkla o sopayı yine ona vurdunuz.
  • او عصاتان داد تا پیش آمدید ** آن عصا از خشم هم بر وی زدید

  • Ey körler güruhu! Ne iştesiniz, ne yapıyorsunuz? Aranıza bir gören kişi alın!
  • حلقه‌‌ی کوران به چه کار اندرید ** دیدبان را در میانه آورید

  • Sen de sana sopa verenin eteğini tut. Bak bir kere Âdem Peygamber istidlâl ve isyan yüzünden neler çekti? 2140
  • دامن او گیر کاو دادت عصا ** در نگر کادم چها دید از عصی‌‌

  • Mûsâ ve Muhammed’in mucizelerine dikkat et. Sopa nasıl yılan şekline girdi, direk nasıl irfan sahibi oldu?
  • معجزه‌‌ی موسی و احمد را نگر ** چون عصا شد مار و استن با خبر

  • Sopa yılan şekline girdi, direkten de inilti duyuldu. Bu mucizeleri, dini izhar için günde beş kere ilân ederler.
  • از عصا ماری و از استن حنین ** پنج نوبت می‌‌زنند از بهر دین‌‌

  • Bu din lezzeti eğer akla aykırı olmasaydı bunca mucizeye hacet var mıydı?
  • گرنه نامعقول بودی این مزه ** کی بدی حاجت به چندین معجزه‌‌

  • Akıl akla uygun olan her şeyi; mucizesiz, keşmekeşsiz kabul eder.
  • هر چه معقول است عقلش می‌‌خورد ** بی‌‌بیان معجزه بی‌‌جر و مد

  • Bu bâkir yolu, akla aykırı (akıl hududundan hariç, kıyas ve istidlâle sığmaz) gör ve bu görüş, her devlet sahibine makbuldür; buna da dikkat et. 2145
  • این طریق بکر نامعقول بین ** در دل هر مقبلی مقبول بین‌‌

  • Şeytanlarla canavarlar, nasıl insan korkusundan ve hasetlerinden ürküp adalara, ıssız yerlere kaçtılarsa,
  • همچنان کز بیم آدم دیو و دد ** در جزایر در رمیدند از حسد

  • Münkirler de Peygamberlerin mucizelerinden korkup başlarını otların içlerine sokmuşlar.
  • هم ز بیم معجزات انبیا ** سر کشیده منکران زیر گیا

  • Bu suretle müslümanlık ediyle anılarak yaşamak, kim olduklarını, ne inanışta bulunduklarını sana bildirmemek istemişlerdir.
  • تا به ناموس مسلمانی زی‌‌اند ** در تسلس تا ندانی که کی‌‌اند

  • Kalpazanlar, kalp paraya nasıl gümüş sürerler ve üstüne padişahın adını kazırlarsa,
  • همچو قلابان بر آن نقد تباه ** نقره می‌‌مالند و نام پادشاه‌‌

  • Onları sözlerinin dış yüzü de tevhit ve şeriattir; fakat iç yüzü, ekmekteki delice tohumuna benzer. 2150
  • ظاهر الفاظشان توحید و شرع ** باطن آن همچو در نان تخم صرع‌‌

  • Felsefecinin, dini inkâra, yahut din ehliyle mübahaseye kudreti yoktur. Böyle bir şeye girişirse Hak din, onu mahveder.
  • فلسفی را زهره نی تا دم زند ** دم زند دین حقش بر هم زند

  • Onun eli, ayağı cansızdır. Canı ne derse ikisi de fermanına uyar, dediğini yapar.
  • دست و پای او جماد و جان او ** هر چه گوید آن دو در فرمان او