- Şefaat edip ”Bana verdiğin bu saltanatı, kemal sahibi olanlara da ver.
- شد شفیع و گفت این ملک و لوا ** با کمالی ده که دادی مر مرا
- Bu saltanatı, kerem edip kime verir, kime bağışlarsan Süleyman odur, o da benim.
- هر که را بدهی و بکنی آن کرم ** او سلیمان است و آن کس هم منم
- O benden sonra kimseye verme hükmüne dahil değildir; benimledir. Hattâ benimle ne demek? O kişi, davasız, nizasız benim” dedi.
- او نباشد بعدی او باشد معی ** خود معی چه بود منم بیمدعی
- Bunu anlatmak farzdır. Ama biz, yine karıkoca hikâyesine dönüyoruz. 2615
- شرح این فرض است گفتن لیک من ** باز میگردم به قصهی مرد و زن
- Arapla eşine ait hikâyenin sonu
- مخلص ماجرای عرب و جفت او
- Bir Muhlis’in (Çelebi Hüsameddin’in) gönlü, o karı ve koca hikâyesinin neticesini istemekte.
- ماجرای مرد و زن را مخلصی ** باز میجوید درون مخلصی
- Karıkoca hikâyesi, bir masaldan ibaret. Fakat onu nefsinle aklının misali bil.
- ماجرای مرد و زن افتاد نقل ** آن مثال نفس خود میدان و عقل
- Bu kadınla erkek nefisle akıldır. İyi kişiye de mutlaka lâzımdır, kötü kişiye de.
- این زن و مردی که نفس است و خرد ** نیک بایسته ست بهر نیک و بد
- Bu ikisi, toprak yurtta esir ve mahpusturlar. Gece gündüz savaşta macera içinde.
- وین دو بایسته در این خاکی سرا ** روز و شب در جنگ و اندر ماجرا
- Kadın durmadan evin ihtiyaçlarını ister, evin şerefini, yani eve lâzım olan ekmeği, yüceliği, hürmeti diler durur. 2620
- زن همیخواهد هویج خانگاه ** یعنی آب رو و نان و خوان و جاه
- Nefis, kadın gibi her işe bir çare bulmak üzere gâh toprağa döşenir, tevazu gösterir; gâh ululuk diler, yücelir.
- نفس همچون زن پی چارهگری ** گاه خاکی گاه جوید سروری
- Aklınsa, bu düşüncelerden zaten haberi yoktur. Fikrinde Tanrı gamından başka bir şey yoktur.
- عقل خود زین فکرها آگاه نیست ** در دماغش جز غم الله نیست
- Hikâyenin içyüzü, bu tane ve tuzaktır, nefisle akıl arasındaki maceradır, fakat sen dış yüzünün tamamını dinle.
- گر چه سر قصه این دانه ست و دام ** صورت قصه شنو اکنون تمام
- Eğer yalnız mânaya ait anlatış kifayet etseydi âlem halkı, tamamı ile işten güçten kalır, âlemin nizamı bozulur giderdi.
- گر بیان معنوی کافی شدی ** خلق عالم عاطل و باطل بدی
- Sevgi, düşünce ve mânadan ibaret olsaydı senin oruç ve namazının zâhiri suretleri de kalmaz, yok olurdu. 2625
- گر محبت فکرت و معنیستی ** صورت روزه و نمازت نیستی
- Dostların birbirine armağan sunmaları, dostluğa nazaran ancak görünüşe ait şeylerdir.
- هدیههای دوستان با همدیگر ** نیست اندر دوستی الا صور
- Fakat bu suretle o armağanlar, gönüllerde gizli bulunan sevgilere şahadet eder.
- تا گواهی داده باشد هدیهها ** بر محبتهای مضمر در خفا
- Çünkü, ey ulu kişi, zâhiri iyilikler gizli sevgilere şahittir.
- ز آن که احسانهای ظاهر شاهدند ** بر محبتهای سر ای ارجمند
- Şahidin de bazen doğrucu, bazen yalancı olur. Sarhoş, bazen şaraptan olur, bazen de ayrandan!
- شاهدت گه راست باشد گه دروغ ** مست گاهی از می و گاهی ز دوغ
- Ayran içen de kendisini sarhoş gösterebilir. Gürültü eder, sarhoş görünür. 2630
- دوغ خورده مستیی پیدا کند ** های و هوی و سر گرانیها کند
- O murai de, kendisini muhabbet sarhoşu sansınlar diye oruçlu görünür, namaz kılar.
- آن مرایی در صیام و در صلاست ** تا گمان آید که او مست ولاست
- Surete ait işlerden meydana gelen şey bambaşkadır. Fakat gönülde gizli olan şeye alâmettir.
- حاصل افعال برونی دیگر است ** تا نشان باشد بر آن چه مضمر است
- Ya Rabbi, duamızı kabul et, bize bu temyizi ver de o eğri, yalancı alâmeti,doğrusundan ayırt edelim.
- یا رب آن تمییز ده ما را به خواست ** تا شناسیم آن نشان کژ ز راست
- Hiç, bu temyize nasıl malik olur? Tanrı nuru ile bakar, görürse o zaman bu temyizi elde eder.
- حس را تمییز دانی چون شود ** آن که حس ینظر بنور الله بود
- Eser olmasa bile sebep onu meydana çıkarır. Akrabalık gibi...Akrabalık sevgiyi bildirir. 2635
- ور اثر نبود سبب هم مظهر است ** همچو خویشی کز محبت مخبر است
- Fakat imam ve muktedası Tanrı nuru olan kişi, ne eserlere kul olur ne sebeplere.
- نبود آن که نور حقش شد امام ** مر اثر را یا سببها را غلام