Rumi's Masnavi - Gerçi mâna, bu suretten zâhir olmaktadır ama bir cihetten mânaya yakındır, bir bakımdan mânaya uzak!

Gerçi mâna, bu suretten zâhir olmaktadır ama bir cihetten mânaya yakındır, bir bakımdan mânaya uzak! 2640

گر چه شد معنی در این صورت پدید ** صورت از معنی قریب است و بعید

Delâlet hususunda mâna ile suret, su ile ağaç gibidir. Mahiyetlerine bakarsan birbirlerinden tamamı ile uzaktırlar.

در دلالت همچو آب‌‌اند و درخت ** چون به ماهیت روی دورند سخت‌‌

Sen mahiyetleri de bırak, hasasları da. O iki rızık arayan karıkocanın ahvalini anlat.

ترک ماهیات و خاصیات گو ** شرح کن احوال آن دو ماهرو

O Arabın, karısının dileğine uyması ve “ Bu inkıyatta bir hilem var, ne de imtihan yoluyla yapıyorum “ diye yemin etmesi

دل نهادن عرب بر التماس دل بر خویش و سوگند خوردن که در این تسلیم مرا حیلتی و امتحانی نیست‌‌

Arap dedi ki: “Ayrılıktan vazgeçtim. Hüküm senin… Kılıcı kından çek, emret.

مرد گفت اکنون گذشتم از خلاف ** حکم داری تیغ بر کش از غلاف‌‌

Ne dersen ben sana tâbiim; emrin, ister iyi olsun, ister kötü... ona bakmam.

هر چه گویی من ترا فرمان‌‌برم ** در بد و نیک آمد آن ننگرم‌‌

Senin uğruna feda olayım; çünkü seni seviyorum. Sevgi; insanı kör eder, sağır yapar.” 2645

در وجود تو شوم من منعدم ** چون محبم حب یعمی و یصم‌‌

Kadın “Sahiden beni seviyor musun, yoksa hile ile sırrımı öğrenmek mi istiyorsun?” dedi.

گفت زن آهنگ برم می‌‌کنی ** یا به حیلت کشف سرم می‌‌کنی‌‌

Erkek dedi ki: “Gizli sırları bilen ve Âdem Safi’yi yaratan Tanrı hakkı için (Seni seviyorum).

گفت و الله عالم السر الخفی ** کافرید از خاک آدم را صفی‌‌

Tanrı, Âdem’e üç arşın bir boy verdiği halde ruhlarda, levhlerde ne varsa hepsini gösterdi.

در سه گز قالب که دادش وا نمود ** هر چه در الواح و در ارواح بود

Tanrı, ona ezelden ebede kadar ne varsa ve ne olacaksa, önceden ve “Allemelesmâ” sından ders verdi, öğretti.

تا ابد هر چه بود او پیش پیش ** درس کرد از علم الاسماء خویش‌‌

Bu suretle melekler, onun ders vermesine hayran oldular, kendilerinden geçtiler. Onun takdisiyle başka bir mukaddesliğe eriştiler. 2650

تا ملک بی‌‌خود شد از تدریس او ** قدس دیگر یافت از تقدیس او

Âdem’in yüzünden nail oldukları fütuhata, göklerde bile erişememişlerdir.

آن گشادی‌‌شان کز آدم رو نمود ** در گشاد آسمانهاشان نبود

Âdem’in o pak ruhunun fezasına nispetle yedi gök sahası bile dardı.

در فراخی عرصه‌‌ی آن پاک جان ** تنگ آمد عرصه‌‌ی هفت آسمان‌‌

Peygamber dedi ki “Tanrı; 'Ben yücelere, aşağılara sığmam.

گفت پیغمبر که حق فرموده است ** من نگنجم هیچ در بالا و پست‌‌

Yere, göğe, hatta arşa sığmam' buyurdu." Bunu, ey aziz, yakînen bil.

در زمین و آسمان و عرش نیز ** من نگنجم این یقین دان ای عزیز

Fakat şaşılacak şeydir ki inanan kişinin kalbine sığarım. Beni ararsan inanan gönüllerde ara buyurdu” dedi. 2655

در دل مومن بگنجم ای عجب ** گر مرا جویی در آن دلها طلب‌‌

Tanrı dedi ki: “Ey haramdan, şüpheli şeylerden sakınan! Kullarımın arasına gir ki bu suretle beni görme cennetine erişesin.”

گفت ادخل فی عبادی تلتقی ** جنة من رؤیتی یا متقی‌‌

Arş, bile o nuriyle, o genişliğiyle beraber Âdem’ görünce yerinden kalktı.

عرش با آن نور با پهنای خویش ** چون بدید آن را برفت از جای خویش‌‌

Arşın sonsuz bir büyüklüğü var, fakat mânaya karşı suret nedir ki?

خود بزرگی عرش باشد بس مدید ** لیک صورت کیست چون معنی رسید

Her melek diyordu ki: Bizim bundan önce yeryüzüyle üfletimiz vardı.

هر ملک می‌‌گفت ما را پیش از این ** الفتی می‌‌بود بر گرد زمین‌‌

Hizmet ve ibadet tohumunu yere ekiyorduk. Yere olan bu meylimize, bu alâkamıza da şaşmaktaydık. 2660

تخم خدمت بر زمین می‌‌کاشتیم ** ز آن تعلق ما عجب می‌‌داشتیم‌‌

Gökten yaratıldığımız halde yeryüzüne bu alâkamız nedir?

کاین تعلق چیست با این خاکمان ** چون سرشت ما بده ست از آسمان‌‌

Biz nurlarız, karanlıklarla ülfetimiz neden? Nur zulmetlerle yaşayabilir mi?

الف ما انوار با ظلمات چیست ** چون تواند نور با ظلمات زیست‌‌

Ey Âdem! O ülfet, senin kokundanmış. Çünkü cisminin nesci yeryüzü.

آدما آن الف از بوی تو بود ** ز آن که جسمت را زمین بد تار و پود

Topraktan olan cismini yeryüzünde dokudular; pak nurunu burada buldular.

جسم خاکت را از اینجا بافتند ** نور پاکت را در اینجا یافتند