- Onu gâh yüceltir, gâh alçaltır. Gâh doğrultur, gâh kırar.
- گه بلندش میکند گاهیش پست ** گه درستش میکند گاهی شکست
- Gâh sağa götürür, gâh sola… Gâh gül bahçesi haline kor, gâh diken haline.
- گه یمینش میبرد گاهی یسار ** گه گلستانش کند گاهیش خار
- El gizlidir, yazı yazan kalemi gör. At oynayıp seğirtmekte, binici meydanda değil.
- دست پنهان و قلم بین خط گزار ** اسب در جولان و ناپیدا سوار
- Fırlayıp giden oka bak, yay gizli. Canlar meydanda da canların canı görünmüyor.
- تیر پران بین و ناپیدا کمان ** جانها پیدا و پنهان جان جان
- Oku kırma. O padişah okudur. Yaydan çıkan ok değildir, her şeyi bilenin şastından atılmıştır. 1305
- تیر را مشکن که این تیر شهی است ** تیر پرتابی ز شصت آگهی است
- Hak, “ Mâ remeyte iz remeyte” dedi. Allah’ın işi, bütün işlere örnektir, misaldir.
- ما رمیت إذ رمیت گفت حق ** کار حق بر کارها دارد سبق
- Kendi kızgınlığını kır, oku kırma. Senin kızgın gözün sana sütü kan gösterir.
- خشم خود بشکن تو مشکن تیر را ** چشم خشمت خون شمارد شیر را
- O kanlara bulanmış, senin kanınla ıslanmış oku alıp öp de padişaha götür.
- بوسه ده بر تیر و پیش شاه بر ** تیر خون آلود از خون تو تر
- Meydanda olan âcizdir, bağlanmıştır, zebundur. Görünmeyense pek kuvvetli ve galip.
- آن چه پیدا عاجز و بسته و زبون ** و آن چه ناپیدا چنان تند و حرون
- Biz avlardan ibaretiz, kimin böyle bir tuzağı var? Çevgânın önünde toplardan başka bir şey değiliz, çevgânı idare eden nerde? 1310
- ما شکاریم این چنین دامی کراست ** گوی چوگانیم چوگانی کجاست
- Yırtıyor, dikiyor, nerde bu terzi? Üflüyor, yakıyor, nerde bu ateşi yakan?
- میدرد میدوزد این خیاط کو ** میدمد میسوزد این نفاط کو
- Bir an içinde sıddıkı kâfir eder, bir an içinde zındıkı zahit.
- ساعتی کافر کند صدیق را ** ساعتی زاهد کند زندیق را
- Onun içindir ki ihlâs sahibi, varlığından tamamıyla halâs olmadıkça tuzağa düşmek tehlikesindedir.
- ز انکه مخلص در خطر باشد ز دام ** تا ز خود خالص نگردد او تمام
- Çünkü yoldadır, yol kesicilerse sayısız. Ancak Allah amanında olan kurtulur.
- ز انکه در راهست و ره زن بیحد است ** آن رهد کاو در امان ایزد است
- Aynası tamamıyla arınmayan, henüz ihlâs sahibidir. Kuş tutmayan henüz avla meşguldür. 1315
- آینهی خالص نگشت او مخلص است ** مرغ را نگرفته است او مقنص است
- Fakat ihlâs sahibini Allah ihlâs makamına ulaştırırsa ihlâs sahibi kurtulur, emniyet makamına varır.
- چون که مخلص گشت مخلص باز رست ** در مقام امن رفت و برد دست
- Hiçbir ayna yoktur ki ayna olduktan sonra tekrar demir haline gelsin. Hiçbir ekmek yoktur ki tekrar harmandaki buğday şekline dönsün.
- هیچ آیینه دگر آهن نشد ** هیچ نانی گندم خرمن نشد
- Hiçbir üzüm tekrar dönüp koruk olmaz. Hiçbir olmuş meyve tekrar turfanda haline gelmez.
- هیچ انگوری دگر غوره نشد ** هیچ میوهی پخته با کوره نشد
- Piş, ol da bozulmadan kurtul. Yürü, Burhan-ı Muhakkık gibi nur ol.
- پخته گرد و از تغیر دور شو ** رو چو برهان محقق نور شو
- Kendinden kurtuldun mu tamamıyla Burhan olursun. Kul yok oldu mu sultan kesilirsin. 1320
- چون ز خود رستی همه برهان شدی ** چون که بنده نیست شد سلطان شدی
- Bunu apaçık görmek istersen Salâhaddin gösterdi, gözleri görür bir hale getirdi, açtı.
- ور عیان خواهی صلاح دین نمود ** دیدهها را کرد بینا و گشود
- Allah nuruna sahip olan her göz, fakrı onun gözünden dersler verir.
- فقر را از چشم و از سیمای او ** دید هر چشمی که دارد نور هو
- Şeyh, Allah gibi aletsiz işler görür. Müritlere sözsüz dersler verir.
- شیخ فعال است بیآلت چو حق ** با مریدان داده بیگفتی سبق
- Gönül, onun elinde mum gibi yumuşaktır. Mührü, gönle gâh ayıp, gâh şeref damgasını basar.
- دل به دست او چو موم نرم رام ** مهر او گه ننگ سازد گاه نام
- Mumundaki mühür, bir yüzüğe alamettir, onu hatırlatır, ya asıl o yüzük de ki nakış kimin alametidir, kimi hatırlatmaktadır? 1325
- مهر مومش حاکی انگشتری است ** باز آن نقش نگین حاکی کیست