- Senin de mademki suya bir şeyin düşecek, mahvolacak. En aşağı şeyi terk et de daha iyisini bul.
- چون که چیزی فوت خواهد شد در آب ** ترک کمتر گوی و بهتر را بیاب
- İmtihan edenlerce, Lokman’ın fazilet veferasetinin meydana çıkması
- ظاهر شدن فضل و زیرکی لقمان پیش امتحان کنندگان
- Lokman’ın efendisi, kendisine yemek getirdiler mi, Lokman’a adam gönderip çağırtır, 1510
- هر طعامی کاوریدندی به وی ** کس سوی لقمان فرستادی ز پی
- Önce o yemeğe Lokman el sunar, efendisi de ondan sonra yerdi.
- تا که لقمان دست سوی آن برد ** قاصدا تا خواجه پس خوردش خورد
- Bu suretle onun artığını afiyetle yer, bundan zevk alır, onun yemediğini ise dökerdi.
- سور او خوردی و شور انگیختی ** هر طعامی کاو نخوردی ریختی
- Hatta yese bile gönülsüz, iştahsız yerdi. İşte asıl sonsuz dirlik, birlik budur.
- ور بخوردی بیدل و بیاشتها ** این بود پیوندی بیانتها
- Bir gün Lokman’ın efendisine hediye olarak bir karpuz getirdiler. Hizmetçiye “ Git, oğlum Lokman’ı çağır” dedi.
- خربزه آورده بودند ارمغان ** گفت رو فرزند لقمان را بخوان
- Lokman gelince, efendisi, karpuzu kesip ona bir dilim verdi. Lokman, o dilimi bal gibi, şeker gibi yedi. 1515
- چون برید و داد او را یک برین ** همچو شکر خوردش و چون انگبین
- Hem de öyle lezzetle yedi ki Lokman’ın efendisi, ikinci dilimi de kesip sundu. Böyle, böyle karpuzu tekmil yedi;
- از خوشی که خورد داد او را دوم ** تا رسید آن گرچها تا هفدهم
- Yalnız bir dilim kaldı. Efendisi “ Bunu da ben yiyeyim; bir göreyim, bakayım, nasıl şey, herhalde tatlı bir karpuz” dedi.
- ماند گرچی گفت این را من خورم ** تا چه شیرین خربزه ست این بنگرم
- Çünkü Lokman, öyle lezzetle, öyle zevkle, öyle iştahlı, iştahlı yiyordu ki görenlerin de iştahı geliyordu.
- او چنین خوش میخورد کز ذوق او ** طبعها شد مشتهی و لقمه جو
- Efendisi, o dilimi yer yemez karpuzun acılığından ağzını bir ateştir sardı, dili uçukladı, boğazı yandı.
- چون بخورد از تلخیش آتش فروخت ** هم زبان کرد آبله هم حلق سوخت
- Bir eyyam acılığından âdeta kendisini kaybetti. Sonra “A benim canım, efendim, 1520
- ساعتی بیخود شد از تلخی آن ** بعد از آن گفتش که ای جان و جهان
- Böyle bir zehri nasıl oldu da tatlı, tatlı yedin, böyle bir kahrı nasıl oldu da lütuf saydın?
- نوش چون کردی تو چندین زهر را ** لطف چون انگاشتی این قهر را
- Bu ne sabır? Neden böyle sabrettin? Sanki canına kastın var?
- این چه صبر است این صبوری از چه روست ** یا مگر پیش تو این جانت عدوست
- Niye bir şey söylemedin, niye biraz sabret şimdi yiyemem demedin?” dedi.
- چون نیاوردی به حیلت حجتی ** که مرا عذری است بس کن ساعتی
- Lokman dedi ki: “ Senin nimetler bağışlayan elinden o kadar rızıklandım ki utancımdan âdeta iki kat olmuşumdur.
- گفت من از دست نعمت بخش تو ** خوردهام چندان که از شرمم دو تو
- Elinle sunduğun bir şeye; ey marifet sahibi; bu acıdır demeğe utandım. 1525
- شرمم آمد که یکی تلخ از کفت ** من ننوشم ای تو صاحب معرفت
- Çünkü vücudumun bütün cüzileri senin nimetlerinden meydana geldi. Ben senin tanene, tuzağına gark olmuştum;
- چون همه اجزام از انعام تو ** رستهاند و غرق دانه و دام تو
- Bu kadarcık bir acıya dayanamaz, feryat edersem vücudumun bütün cüzileri Hak ile yeksan olsun!
- گر ز یک تلخی کنم فریاد و داد ** خاک صد ره بر سر اجزام باد
- Şekerler bağışlayan elinin lezzeti bu karpuzdaki acılığı hiç bırakır mı?
- لذت دست شکر بخشت بداشت ** اندر این بطیخ تلخی کی گذاشت
- Sevgiden acılıklar tatlılaşır, sevgiden bakırlar altın kesilir.
- از محبت تلخها شیرین شود ** از محبت مسها زرین شود
- Sevgiden tortulu, bulanık sular, arı duru bir hale gelir, sevgiden dertler şifa bulur. 1530
- از محبت دردها صافی شود ** از محبت دردها شافی شود
- Sevgiden ölü dirilir, sevgiden padişahlar kul olur.
- از محبت مرده زنده میکنند ** از محبت شاه بنده میکنند
- Bu sevgi de bilgi neticesidir. Saçma sapan şeylere kapılan kişi nasıl olur da böyle bir tahta oturur ki?
- این محبت هم نتیجهی دانش است ** کی گزافه بر چنین تختی نشست
- Noksan bilgi nerden aşkı doğuracak? Noksan bilgi de bir aşk doğurur ama o aşk, cansız şeylerdir.
- دانش ناقص کجا این عشق زاد ** عشق زاید ناقص اما بر جماد