- Ah. Sevgilimiz, gamımızı yakıp mahvedince gece yalnızlığı bile geçti, gündüz oldu.
- اه که چون دل دار ما غم سوز شد ** خلوت شب در گذشت و روز شد
- Ay, ancak geceleyin cilve eder. Gönlün istediği sevgiliyi gönül derdinden başka bir şey de arama.
- جز به شب جلوه نباشد ماه را ** جز به درد دل مجو دل خواه را
- Fakat sen, İsa’yı bıraktın da eşeği besledin. Hulâsa eşek gibi perdenin ardında kaldın gitti! 1850
- ترک عیسی کرده خر پروردهای ** لاجرم چون خر برون پردهای
- Bilgi ve irfan, İsa’nın talihidir, ey eşek sıfatlı, eşeğin talihi değil!
- طالع عیسی است علم و معرفت ** طالع خر نیست ای تو خر صفت
- Eşeğin anırmasını duyar, acırsın. Hâlbuki bilmezsin ki eşek, sana eşeklik telkin ediyor.
- نالهی خر بشنوی رحم آیدت ** پس ندانی خر خری فرمایدت
- İsa’ya acı, eşeğe değil. Tabiatı aklına baş etme.
- رحم بر عیسی کن و بر خر مکن ** طبع را بر عقل خود سرور مکن
- Bırak tabiatını, ağlaya dursun. Sen, ondan al, canın borcunu öde!
- طبع را هل تا بگرید زار زار ** تو از او بستان و وام جان گزار
- Yeter artık yıllarca eşeğe kul oldun. Çünkü eşeğe kul olan, eşeğin ardından gider. “Onları artta bırakın”dan murat nefsindir. 1855
- سالها خربنده بودی بس بود ** ز انکه خربنده ز خر واپس بود
- Nefis geride, aklın ilerde gerek.
- ز اخروهن مرادش نفس تست ** کاو به آخر باید و عقلت نخست
- Ama bu aşağılık akıl da eşekle aynı mizaçta. Çünkü bütün fikri onu nasıl elde ederimden ibaret.
- هم مزاج خر شده ست این عقل پست ** فکرش این که چون علف آرم بدست
- İsa’nın eşeği gönül mizacına malik olmuş, akıllar makamında yer tutmuştur.
- آن خر عیسی مزاج دل گرفت ** در مقام عاقلان منزل گرفت
- Çünkü akıl galebe çalmıştı, eşekse zayıftı. Eşek, şişman ve kuvvetli biniciden zayıflar.
- ز انکه غالب عقل بود و خر ضعیف ** از سوار زفت گردد خر نحیف
- Ey eşek değerli; aklının azlığından bu eşek, ejderhalaştı. 1860
- و ز ضعیفی عقل تو ای خر بها ** این خر پژمرده گشته ست اژدها
- Gönlün İsa’dan hastalandıysa yine ondan iyileşir, sıhhat yine ondan gelir, onu bırakma.
- گر ز عیسی گشتهای رنجور دل ** هم از او صحت رسد او را مهل
- Ey nefesi hoş Mesih, cihanda yılansız hazine olmaz, eziyetlerle nasılsın?
- چونی ای عیسای عیسی دم ز رنج ** که نبود اندر جهان بیمار گنج
- İsa, Yahudileri görünce ne hale gelir; Yusuf, hasetçi kardeşler elinde ne olur?
- چونی ای عیسی ز دیدار جهود ** چونی ای یوسف ز مکار حسود
- Sen, gece gündüz bu azgın kavmin ardından koştukça, nasıl olur da gece gibi, gündüz gibi ömre medet bağışlar, yardım edersin?
- تو شب و روز از پی این قوم غمر ** چون شب و روزی مدد بخشای عمر
- Ah safra illetine tutulmuş o hünersiz kişilerden! Safradan ne hüner meydana gelir? Ancak baş ağrısı. 1865
- چونی از صفراییان بیهنر ** چه هنر زاید ز صفرا درد سر
- Sen, hemen doğu güneşinin yaptığını yap. Bizse nifak hile, hırsızlık ve riya içinde yüzelim!
- تو همان کن که کند خورشید شرق ** ما نفاق و حیله و دزدی و زرق
- Sen dünyada da balsın, dinde de.. Bizse sirke. Safraya ancak sirkengübin iyi eder, giderir.
- تو عسل ما سرکه در دنیا و دین ** دفع این صفرا بود سرکنگبین
- Hâlbuki biz karın ağrısına tutulmuş olduğumuz halde boyuna sirkeyi artırıp duruyoruz. Sen keremi terk etme de balı artır!
- سرکه افزودیم ما قوم زحیر ** تو عسل بفزا کرم را وامگیر
- Bizden bu lâyıktı, bunu yaptık. Kum, gözde ancak körlüğü fazlalaştırır.
- این سزید از ما چنان آمد ز ما ** ریگ اندر چشم چه فزاید عما
- Fakat ey aziz sürme, senden her değersiz şey, değer bulur, bir şey olur; sana bu lâyıktır. 1870
- آن سزد از تو أیا کحل عزیز ** که بیابد از تو هر ناچیز چیز
- Bu zalimlerin ateşinden gönlün kebap olduğu halde daima “Yarabbi, kavmime hidayet et” diye hitap ediyordun.
- ز آتش این ظالمانت دل کباب ** از تو جمله اهد قومی بد خطاب
- Sen, öd ağacı madensin. Seni ateşe atsalar, bu âlem, ıtırla, fesleğen kokusuyla dolar.
- کان عودی در تو گر آتش زنند ** این جهان از عطر و ریحان آگنند