Rumi's Masnavi - Fakat saman ekersen buğday elde edemezsin ki. İnsanların gözbebeği olan insanı ara, insanların gözbebeği olan insanı, insanların gözbebeğini!

Fakat saman ekersen buğday elde edemezsin ki. İnsanların gözbebeği olan insanı ara, insanların gözbebeği olan insanı, insanların gözbebeğini!

که بکاری بر نیاید گندمی ** مردمی جو مردمی جو مردمی‏

Hac zamanı gelince Kâbe’yi ziyaret etmeye niyetlen. Oraya vardın mı Mekke’yi de görürsün. 2225

قصد کعبه کن چو وقت حج بود ** چون که رفتی مکه هم دیده شود

Miraçtan maksat dostu görmekti. Bu arada Arş da görüldü, melekler de.

قصد در معراج دید دوست بود ** در تبع عرش و ملایک هم نمود

Hikâye

حکایت‏

Yeni bir mürit günün birinde bir ev yaptırdı. Pir gelip evini gördü.

خانه‏ی نو ساخت روزی نو مرید ** پیر آمد خانه‏ی او را بدید

Şeyh, o yeni müridini, o iyi düşünceli kişiyi imtihan etmek maksadıyla dedi ki:

گفت شیخ آن نو مرید خویش را ** امتحان کرد آن نکو اندیش را

“Yoldaş, eve niçin pencere açtın?” O da şöyle cevap verdi: “Işık gelsin diye”

روزن از بهر چه کردی ای رفیق ** گفت تا نور اندر آید زین طریق‏

Şeyh “O feridir. Şunu niyaz etmek gerek: Bu pencereden ezanı duyasın” dedi. 2230

گفت آن فرع است این باید نیاز ** تا از این ره بشنوی بانگ نماز

Bayezid, seferde vaktin Hızır’ı olan kişiyi bulmak için uğraşmakta, böyle bir er araştırmaktaydı.

بایزید اندر سفر جستی بسی ** تا بیابد خضر وقت خود کسی‏

Vücudu hilâl gibi incelmiş bir pir gördü; onda erlerin halini, kalini buldu.

دید پیری با قدی همچون هلال ** دید در وی فر و گفتار رجال‏

Pirin gözü görmüyordu, fakat gönlü güneş gibiydi. Âdeta rüyasında Hindistan’ı görmüş bir file benziyordu

دیده نابینا و دل چون آفتاب ** همچو پیلی دیده هندستان به خواب‏

Gözünü yummuş, uyumakta. Fakat yüzlerce zevk ve neşe âlemi görmekte. Gözünü açarsa nasıl olurda görmez? Şaşılacak şey!

چشم بسته خفته بیند صد طرب ** چون گشاید آن نبیند ای عجب‏

Rüya deyince şaşılacak şeyler açığa çıkar. Gönül uykuda pencere kesilir. 2235

بس عجب در خواب روشن می‏شود ** دل درون خواب روزن می‏شود

Uyanık olduğu halde güzel rüya gören âriftir. Sen onun bastığı toprağı gözüne sürme gibi çek.

آن که بیدار است و بیند خواب خوش ** عارف است او خاک او در دیده کش‏

Bayezid o pirin huzuruna varıp oturdu, halini sordu; onun hem fakir, hem de aile efradı çok olduğunu anladı.

پیش او بنشست و می‏پرسید حال ** یافتش درویش و هم صاحب عیال‏

Pir, “Ey bayezid nereye gidiyorsun gurbet pılı pırtısını nereye kadar çekip sürüyeceksin” dedi.

گفت عزم تو کجا ای بایزید ** رخت غربت را کجا خواهی کشید

Bayezid “ Hac mevsimi Kâbe’ye gidiyorum” diye cevap verdi. Pir dedi ki: “Yol masrafı olarak yanında ne var?”

گفت قصد کعبه دارم از پگه ** گفت هین با خود چه داری زاد ره‏

Bayezid “ İki yüz dirhem gümüşüm var. Ridamın ucuna sımsıkı bağladım işte.” deyince, 2240

گفت دارم از درم نقره دویست ** نک ببسته سخت در گوشه‏ی ردی است‏

Pir, “Etrafımda yedi kere tavaf et. Bu tavafı hac tavafından daha makbul bil.

گفت طوفی کن به گردم هفت بار ** وین نکوتر از طواف حج شمار

O dirhemleri de, ey cömert kişi, bana ver. Bil ki hac ettin muradın hâsıl oldu.

و آن درمها پیش من نه‏ای جواد ** دان که حج کردی و حاصل شد مراد

Umre ettin ebedi ömre nail oldun, sâf bir hale geldin, Safa’ya koştun, Saiy erkânını yerine getirdin.

عمره کردی عمر باقی یافتی ** صاف گشتی بر صفا بشتافتی‏

Canının gördüğü Hak hakkı için ki o, beni kendi evinden daha üstün, daha makbul etmiştir;

حق آن حقی که جانت دیده است ** که مرا بر بیت خود بگزیده است‏

Kâbe her ne kadar onun lütuf ve ihsan evidir ama benim vücudum da onun sır evi. 2245

کعبه هر چندی که خانه‏ی بر اوست ** خلقت من نیز خانه‏ی سر اوست‏

Tanrı, Kâbe’yi kurdu ama kurdu kuralı ona gitmedi. Hâlbuki bu eve, benim vücuduma, o ebedi diri olan Tanrı’dan başka kimse gelmedi.

تا بکرد آن کعبه را در وی نرفت ** و اندر این خانه بجز آن حی نرفت‏

Beni gördün ya, bil ki Tanrı’yı gördün; doğruluk Kâbe’sinin, hakikî Kâbe’nin etrafında tavaf ettin.

چون مرا دیدی خدا را دیده‏ای ** گرد کعبه‏ی صدق بر گردیده‏ای‏

Bana hizmet, Tanrıya itaat etmek, onu övmektir. Sakın Hakkı benden ayrı sanma.

خدمت من طاعت و حمد خداست ** تا نپنداری که حق از من جداست‏