- Bir yağ parçasına aydınlık bahşetmekte, bir kemiğe işitme kabiliyeti vermektesin ey gani Allah. 3290
- در یکی پیهی نهی تو روشنی ** استخوانی را دهی سمع ای غنی
- Fakat o mananın cisimle ne alâkası var? Eşyanın adlarıyla, anlayışın ne münasebeti var?
- چه تعلق آن معانی را به جسم ** چه تعلق فهم اشیا را به اسم
- Söz yuva gibidir, mana kuş gibi. Cisim ırmak gibidir, ruh akıp giden su gibi.
- لفظ چون وکرست و معنی طایر است ** جسم جوی و روح آب سایر است
- O ırmak akıp gitmektedir, fakat sen ona duruyor dersin, o koşup gelmektedir, sen onu bir yere kımıldamıyor sanırsın.
- او روان است و تو گویی واقف است ** او دوان است و تو گویی عاکف است
- Eğer su, yerden yere gitmiyorsa, eğer su akıp durmuyorsa üstündeki yeniden, yeniye görünen çerçöp nedir ki?
- گر نبینی سیر آب از خاکها ** چیست بر وی نو به نو خاشاکها
- Senin çerçöpün de fikrî suretlerindir. Aklına her an yeniden yeniye el dokunmamış düşünceler gelmektedir. 3295
- هست خاشاک تو صورتهای فکر ** نو به نو در میرسد اشکال بکر
- Düşünce ırmağın yüzü de güzel ve sevimsiz çerçöpten hali değil.
- روی آب جوی فکر اندر روش ** نیست بیخاشاک محبوب و وحش
- Bu kadar suyun üstünde görünen kabuklar, gayp bağı meyvelerinin kabuklarıdır.
- قشرها بر روی این آب روان ** از ثمار باغ غیبی شد دوان
- Bu kabukların içini suda ara. Çünkü su ırmağa bağdan kaynamakta, bağdan gelmektedir.
- قشرها را مغز اندر باغ جو ** ز انکه آب از باغ میآید به جو
- Âbıhayatın akışını görmüyorsan ırmağın üstündeki dalların, yaprakların, çerçöpün akışına bak.
- گر نبینی رفتن آب حیات ** بنگر اندر جوی و این سیر نبات
- Su, yeğin akarsa üstündeki kabuklar ve çerçöp de daha çabuk sürüklenip gider. 3300
- آب چون انبهتر آید در گذر ** زو کند قشر صور زوتر گذر
- Bu feyiz şiddetle zuhur etti mi gayri ariflerin gönüllerine gam gelmez, o gönüllerde elem eğleşmez olur.
- چون به غایت تیز شد این جو روان ** غم نپاید در ضمیر عارفان
- Nitekim ırmak da, dopdolu olur, pek hızlı akarsa üstünde çerçöp eğlenmez!
- چون به غایت ممتلی بود و شتاب ** پس نگنجید اندر او الا که آب
- Halden bigâne birisinin bir şeyhi kınaması ve müridin şeyhe cevap vermesi
- طعنه زدن بیگانه ای در شیخ و جواب گفتن مرید شیخ او را
- Birisi, şeyhin birini “Kötü adam, doğru yolda değil.
- آن یکی یک شیخ را تهمت نهاد ** کاو بد است و نیست بر راه رشاد
- Şarap içiyor, mürai ve pis herif. Böyle adam nereden müritlerin imdadına yetişecek?” diye kınadı.
- شارب خمر است و سالوس و خبیث ** مر مریدان را کجا باشد مغیث
- Başka biri de ona dedi ki “Edebe riayet et. Büyükler hakkında böyle zanda bulunmak yaraşmaz. 3305
- آن یکی گفتش ادب را هوش دار ** خرد نبود این چنین ظن بر کبار
- Onun sâf seli, bulanıversin, bu ondan ve onun sıfatlarından ne kadar uzak!
- دور از او و دور از آن اوصاف او ** که ز سیلی تیره گردد صاف او
- Hak ehline böyle bühtanlarda bulunma. Bu, senin hayalinden ibaret, çevir yaprağı!
- این چنین بهتان منه بر اهل حق ** این خیال تست بر گردان ورق
- Böyle bir şey olmaz ya, şayet olsa bile ey toprakta uçan kuş, bahrimuhite pislikten ne zarar!
- این نباشد ور بود ای مرغ خاک ** بحر قلزم را ز مرداری چه باک
- O, iki testiden az, yahut küçük bir havuz değil ki, bir katracık pislik onu nasıl bulandırır, nasıl kirletir.?
- نیست دون القلتین و حوض خرد ** کی تواند قطرهایش از کار برد
- Ateş, İbrahim’e bir ziyan veremedi. Kim Nemrutsa sen ona de: Kork ateşten! 3310
- آتش ابراهیم را نبود زیان ** هر که نمرودی است گو میترس از آن
- Nefis Nemrut’tur, akılla can da Halil. Ruh, işin tam içindedir. Kılavuza ihtiyaç yok, kılavuza muhtaç olan nefistir.
- نفس نمرود است و عقل و جان خلیل ** روح در عین است و نفس اندر دلیل
- Kılavuz yolcuya, çöllerde her an kaybolana lâzımdır.
- این دلیل راه رهرو را بود ** کاو به هر دم در بیابان گم شود
- Menzile ulaşanlara gözden, ışıktan başka bir şey lâzım değil. Onlar kılavuzdan da kurtulmuşlardır, çölden de.
- واصلان را نیست جز چشم و چراغ ** از دلیل و راهشان باشد فراغ
- Eğer o vuslat eri bir delil getirirse henüz mücadele içinde bocalayanlar anlasınlar diye getirir.
- گر دلیلی گفت آن مرد وصال ** گفت بهر فهم اصحاب جدال